***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***

***Γράφει η Χρυσούλα Καραντζή

Αγόραζα πάντα διάφανες ομπρέλες, Χρήστος Αρμάντο Γκέζος, Εκδόσεις Θράκα  

Δέκα χρόνια μετά την πρώτη του ποιητική συλλογή «Ανεκπλήρωτοι φόβοι» (Πολύτροπον, 2012), για την οποία βραβεύτηκε το 2013 με το Κρατικό Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου 2012, ο Χρήστος Αρμάντο Γκέζος επιστρέφει στην ποίηση. Ασφαλώς όλα τα ενδιάμεσα χρόνια που «περιπλανήθηκε» σε άλλα είδη (διήγημα, μυθιστόρημα, παιδική λογοτεχνία, λογοτεχνική μετάφραση) ο Γκ. δεν έχασε το ποιητικό του υπόβαθρο. Η εύγλωττη διακειμενικότητα των 27 ποιημάτων της συλλογής επεξηγείται με σαφήνεια και εντιμότητα στις σημειώσεις στο τέλος του βιβλίου: μεταξύ άλλων Καρούζος, Σεφέρης, Παβέζε αλλά και στίχοι του Λέξ.  Οι αληθινοί ποιητές άλλωστε πάντα συνομιλούσαν με τους ομοτέχνους τους. Ο μελετητής του συνόλου του έργου του (ποιητικών και πεζών) μπορεί να διακρίνει και εδώ την οικεία ατμόσφαιρα της γραφής του: χώμα, λάσπη, σπασμένο αίμα, φωτιά, εκρήξεις, κεραυνός στο κεφάλι, κολοβωμένα σώματα, πτώση από ψηλά, αυτοχειρία, άνθρωποι θαμμένοι, κομμένα κεφάλια:

Ενδεικτικά:

Πληγές στα πόδια:
΄Εχω μια μεγάλη πληγή στο πόδι. ΄Οποιος σκύβει να την κοιτάξει πέφτει μέσα (σελ. 12)
για να μη φαίνονται οι πληγές στα πόδια (σελ. 14)

Σπασμένο αίμα:
γράφω γι’ αυτούς/που με σπασμένο αίμα χαράζουν στις πορτοκαλιές/το όνομα της πρώτης τους αγάπης
Η τρυφερή αγαπημένη και η ίδια η ποίηση είναι ένα «φτύμα», ο ίδιος ο ποιητής και τα ποιήματα σαν θαμμένοι-ζωντανοί:
Το πρωί φτύνω το χώμα (σελ. 9)
Μόνο όταν σε έφτυσα σε είδα (σελ. 10)
Λίγο φτύμα/που το απλώνουμε στις πληγές μας με το δάχτυλο (σελ. 16)
Και κάθε φορά που τελειώνω ένα ποίημα/νιώθω ένα βάρος να μου φεύγει/όπως όταν θάβεις επιτέλους τον νεκρό  (σελ. 38)
Ο ποιητής στο σύμπαν του Γκέζου έρχεται πάντα απρόσκλητος:
΄Ερχομαι απρόσκλητος/με παπιγιόν στον οισοφάγο μου/σας χαλάω τη γιορτή (σελ. 8)
ή σαν τον τρελό του χωριού:
Να με θυμάσαι σαν τον τρελό του χωριού (σελ. 33)
Καταλύει τα κλισέ και τα στερεότυπα της ζωής και της ποίησης, ανατρέπει τις προσδοκίες και τα καθιερωμένα μοτίβα (βλ. μεταξύ άλλων τα ποιήματα ΚΛΙΣΕ σελ. 17 , Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΦΥΣΗ ΕΝΟΣ ΜΟΤΙΒΟΥ, σελ. 18 και ΜΗ ΜΟΥ ΜΙΛΑΤΕ, σελ. 26-27).

Συχνά η κατακλείδα λειτουργεί σαν ελεύθερη πτώση στο κενό ή σαν ανατίναξη του ποιητή ή του ίδιου του αναγνώστη: 

ζώστηκα το ουράνιο τόξο/και με ένα λουλούδι στο στόμα πέταξα ψηλά (σελ. 19)

Το ποίημα του Γκέζου είναι ίσως εκείνο το χαλίκι στον πάτο του ηφαιστείου που περιμένει την εκτόξευση (βλ.  το ποίημα ΒΛΕΠΩ τη ΖΩΗ ΜΟΥ σελ. 19) ή το ψιθυριστό τραγούδι των τεκτονικών πλακών  στον Εγκέλαδο (βλ. το ποίημα ΤΙΣ ΝΥΧΤΕΣ, σελ. 37). Ο ποιητής έχει δει τον κόσμο να καταστρέφεται (βλ. το ποίημα ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ, σελ. 40-41), όλα αυτά έχουν ήδη συμβεί μέσα στο κεφάλι του:

Σας ζηλεύω όλους/που δεν είστε/μέσα/στο μυαλό μου (σελ. 41)

Ο ποιητής μάρτυρας της καταστροφής γυρίζει για να διηγηθεί:

Κι εγώ/που όλα αυτά/με την πλάτη σε έναν τοίχο/της Αθήνας τα έχω γράψει/επιστρέφω (σελ. 43)

Στην τρυφερή εκδοχή του ο ποιητής εμποτίζει τον έρωτα με σκληρές παραδοχές, γιατί μεγάλωσε πια και αντέχει τις πληγές του. To δώρο-προσφορά στην αγαπημένη που ονειρευόταν από μικρή να πεθάνει (-βλ. και στο ποίημα ΑΦΥΓΡΑΝΤΗΡΑΣ εσύ θαμμένη κάπου κάτω από το χιόνι, σελ. 20-) είναι ένα σπίτι:

με πτώματα νεκρών κοριτσιών μες στους τοίχους (σελ. 31)

Το στίγμα της ποίησης του Γκέζου συνοψίζεται σε στίχους όπως:

Αγαπήσαμε τη ζωή/τόσο που διαλέξαμε τον θάνατο (σελ. 30)

Στο σύμπαν του ο κιτρινολαίμης (σελ. 13 και 40),  και η πορτοκαλιά με τους καρπούς της αποκτούν ιδιαίτερο βάρος, βλ. χαρακτηριστικά το ποίημα ΠΟΡΤΟΚΑΛΙ, σελ. 29:

Ένας κόσμος ολόκληρος, πορτοκαλής, με λάβα ξινή κάτω από τη φλούδα, να γυρίζει τρελά κι αέναα γύρω απ’ το υπερκαινοφανές κεφάλι μου

Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα η περίπτωση του ποιήματος  ΟΜΟΡΦΟΙ ΤΡΕΛΟΙ, ενός παλιότερου ποιήματος work in progress, το οποίο ο Γκέζος εμπλουτίζει και μπολιάζει με καινούργιους στίχους. Ο Χρήστος Αρμάντο Γκέζος επιστρέφει λοιπόν στην ποίηση για να ξεκαθαρίσει τους λογαριασμούς του, τόσο με το παρελθόν, το δικό του και της ποίησης, όσο και με το μέλλον. Αλλά στο βιβλίο αυτό δεν είναι ο ίδιος. Είναι πιο δυνατός αλλά και πιο διάφανος, τόσο για να αναδιατυπώσει τον Σεφέρη:

Μην μου μιλάτε για πράγματα δίχως ψυχή/γιατί ο χρόνος είναι λιγοστός/και η ψυχή στερεύει (σελ. 27)

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.