***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***

Από ήλιο σε ήλιο: Ανέσπερος, Μαίρη Κόντζογλου, Εκδόσεις Μεταίχμιο

Η συγγραφέας, πολιτικός επιστήμονας και κοινωνιολόγος με καταγωγή από τη Νύμφη των Βαλκανίων, Μαίρη Κόντζογλου είναι πολυγραφότατη. Προτού λοιπόν μιλήσουμε για τους εργάτες που από ήλιο σε ήλιο εξόρυσσαν μετάλλευμα στη Σέριφο τον περασμένο και τον προπερασμένο αιώνα, είναι θεμιτό να προβούμε σε μία γρήγορη ανασκόπηση του συγγραφικού έργου της.

Η συγγραφέας πρωτοεμφανίστηκε στα ελληνικά γράμματα το 2008 και το 2009 εκδίδοντας μυθιστορήματα κοινωνικού περιεχομένου, «Το μέλι το θαλασσινό», το «Περπάτα με τον άγγελό σου» και λίγα έτη αργότερα το «Χίλιες ζωές απόψε». Στη συνέχεια, η ίδια η Ιστορία έδινε την αφορμή στη δημιουργό για τη συγγραφή μυθιστορημάτων εποχής με ιστορικό επίχρισμα, όπως οι τριλογίες της «Τα παλιά ασήμια» και «Οι μεσημβρινοί της ζωής», αλλά και η διλογία της «Σκουριά και χρυσάφι». Το μυθιστόρημά της με τίτλο «Οι μαγεμένες», βασίζεται επίσης σε ιστορικά γεγονότα της οθωμανοκρατούμενης Θεσσαλονίκης.

Η Μαίρη Κόντζογλου έχει γράψει επίσης προσφάτως μία συλλογή διηγημάτων, εμπνευσμένη από την πρόσφατη πανδημία που ζήσαμε όλοι μας με τίτλο «Ώρες κοινής ανησυχίας», καθώς και ένα feelgood μυθιστόρημα, το «Μία νύχτα στο βιβλιοπωλείο».

Με την έκδοση της διλογίας της «Από ήλιο σε ήλιο, Αποσπερίτης και Ανέσπερος», η Κόντζογλου επανέρχεται στο πεδίο του μυθιστορήματος εποχής με την παράθεση αρκετών ιστορικών στοιχείων για την περίφημη ματωμένη απεργία των μεταλλωρύχων στο μικρό και πανέμορφο κυκλαδίτικο νησί της Σερίφου κατά το έτος 1916, αλλά και, γενικότερα, για την έναρξη των εξορύξεων στο νησί και τις συνθήκες εργασίας.

Προσωπικά, έχω διαβάσει και άλλα βιβλία της Μαίρης Κόντζογλου, αλλά έχω βάσιμους λόγους να πιστεύω ότι στην εν λόγω διλογία η δημιουργός μας έδωσε πράγματι τον καλύτερο συγγραφικό εαυτό της. Και αυτό διότι, όπως και η ίδια μας λέει στο εισαγωγικό σημείωμα του βιβλίου της, λάτρεψε το νησί της Σερίφου και την ιστορία του από την πρώτη στιγμή που το αντίκρισε το θέρος του 2018. Όταν αγαπάς κάτι το εξιστορείς επίσης με αγάπη και η λατρεία που η συγγραφέας τρέφει για τη Σέριφο είναι εμφανής σε κάθε σελίδα του «Αποσπερίτη» και του «Ανέσπερου». Αυτό θεωρώ ότι είναι και το δυνατότερο σημείο του βιβλίου της, μαζί με την αγάπη και τη φροντίδα με την οποία επιμελείται τους ήρωές της στο εν λόγω πόνημα, αληθινούς και μη.

Η συγγραφέας μας εξομολογείται ότι, διαβάζοντας για το νησί της Σερίφου, είναι αδύνατον να αγνοήσει κάποιος τις πολλές αναφορές που υπάρχουν σε αυτό στην Ελληνική Μυθολογία, αλλά και την ιστορία του σε ό,τι αφορά τη μεταλλευτική δραστηριότητα της χώρας μας.

Η εξορυκτική δραστηριότητα μεταλλεύματος στο νησί ξεκίνησε στα τέλη της δεκαετίας του 1860, μετά από τη θέσπιση από το ελληνικό κράτος μιας νομοθεσίας που έθετε ευνοϊκούς όρους εξόρυξης για τους επενδυτές. Το 1884-1885 δίνεται η άδεια εξόρυξης μεταλλεύματος για τη Σέριφο στον Γερμανό μεταλλειολόγο Αιμίλιο Γκρόμαν από τη γαλλική εταιρεία «Σπηλιαλέζα Α.Ε.» γνωστή στην Ελλάδα από τη δραστηριότητά της στα μεταλλεία του Λαυρίου.

Ο Εμίλ Γκρόμαν, πραγματικό ιστορικό πρόσωπο, είναι ένας από τους βασικούς πρωταγωνιστές του βιβλίου. Παρουσιάζεται ως ένας στυγνός και αδίστακτος επιχειρηματίας, ο οποίος με αποκλειστικό γνώμονα το κέρδος, δεν διστάζει να πατήσει επί πτωμάτων προκειμένου να αποκομίσει τα μέγιστα κέρδη από τα ορυχεία του νησιού. Το ίδιο ανελέητος, αλλά ακόμη πιο κακότροπος ως χαρακτήρας παρουσιάζεται ο γιος του Εμίλ και συνεχιστής του έργου του πατέρα του, Γκέοργκ.

Η αφήγηση στο βιβλίο ξεκινά κατά το έτος 1885, όταν δηλαδή ο Εμίλ Γκρόμαν φτάνει στη Σέριφο ως εκμεταλλευτής του ορυκτού πλούτου του νησιού και κορυφώνεται με την αναλυτική παρουσίαση των γεγονότων της απεργίας των μεταλλωρύχων από τις 7 ως τις 21 Αυγούστου του έτος 1916. Η απεργία αυτή οργανώθηκε από τον αγωνιστή Κωνσταντίνο Σπέρα και τους μεταλλωρύχους οι οποίοι διεκδικούσαν καλύτερες συνθήκες εργασίας και κατεστάλη με σκαιότητα από τους Γκρόμαν και τις αρχές του τόπου με αποτέλεσμα τέσσερις εργάτες να βρουν τον θάνατο μαζί με δύο αστυνομικούς. Η αφήγηση των γεγονότων τερματίζεται μόλις τρία χρόνια μετά, το 1919. Αυτή εκτυλίσσεται ως επί τω πλείστον στο νησί της Σερίφου, με μικρές μονάχα αφηγηματικές παρενθέσεις που διαδραματίζονται στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, την Αθήνα και τον Πειραιά.

Παράλληλα με την ιστορία των μεταλλείων του νησιού, παρουσιάζεται και ένα κομμάτι από τη Σύγχρονη Ελληνική Ιστορία το οποίο αφορά κυρίως τα γεγονότα του Εθνικού Διχασμού και το ξέσπασμα του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου.

Το «Από ήλιο σε ήλιο», όμως είναι πάνω απ’ όλα ένα μυθιστόρημα εποχής για τον ανθρώπινο πόνο, για την εκμετάλλευση του ανθρώπου από άνθρωπο, για την απληστία αλλά και για την αγάπη προς τον τόπο μας και προς τους άλλους ανθρώπους, για την ορφάνια, τον κατατρεγμό και τον έρωτα, για τους εργατικούς αγώνες, αλλά και για την τεράστια κοινωνική αδικία που υφίσταντο οι γυναίκες στις παλαιότερες εποχές στα νησιά μας.

Η Μαίρη Κόντζογλου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Έχει σπουδάσει Πολιτικές Επιστήµες στο Πάντειο Πανεπιστήµιο και έχει εργαστεί σε µεγάλες ελληνικές εταιρείες, µε αντικείµενο πάντα την Επικοινωνία. Έχει εκδώσει τα μυθιστορήματα Το Μέλι το Θαλασσινό (2008), Περπάτα µε τον άγγελό σου (2009), την τριλογία «Οι μεσημβρινοί της ζωής» (2011) που αποτελείται από τα βιβλία Άγνωστη χώρα, Μεσονύκτιο, Μεσουράνηση, Χίλιες ζωές απόψε (2013), την τριλογία «Τα Παλιά Ασήμια» που αποτελείται από τα βιβλία Τα Παλιά Ασήμια (2014), Προσευχή για τα Παλιά Ασήμια (2015), Πέρα από τα Παλιά Ασήμια (2015), Οι Μαγεμένες (2017) και τη διλογία «Σκουριά και χρυσάφι» (2020) που αποτελείται από τα μέρη Νεγρεπόντε και Πόρτο Λεόνε, η συλλογή διηγημάτων Ώρες κοινής ανησυχίας (2021), καθώς και το βιβλιοφιλικό feelgood μυθιστόρημα Μια νύχτα στο βιβλιοπωλείο (2022).

Η Κόντζογλου δημιουργεί χαρακτήρες απόλυτα ανθρώπινους, διεισδύει στο μυαλό και τη σκέψη των ηρώων της, αιτιολογεί τις πράξεις τους και μας μεταφέρει αυτούσια στο χαρτί τα συναισθήματα και τις πιο μύχιες σκέψεις τους από τη θέση του παντογνώστη αφηγητή. Η Κατερινέτα, η Ανδρομέδα, ο Περσέας, ο Μανόλης και ο Ζαννής Κονόμος, ο Ανδρέας Δρακούλης, η Ελένη Γαλανού, οι Γκρόμαν, η Λόττε, ο Κωνσταντίνος Σπέρας, η Ταξιαρχούλα, όλοι αυτοί δεν είναι απλά τυπικοί ήρωες του χαρτιού, αλλά προσωπικότητες με υπόσταση που σχεδιάστηκαν προσεκτικά και με πάσα φροντίδα στο μυαλό της συγγραφέως.

Οι γυναίκες και οι εργάτες της Σερίφου αγωνίζονται, εργαζόμενοι από ήλιο σε ήλιο, για μια καλύτερη ζωή απαλλαγμένη από τη φτώχεια, αλλά συγχρόνως αγαπούν, ερωτεύονται, απολαμβάνουν την άγρια φύση του νησιού και τολμούν να ονειρευτούν και να καταργήσουν τις κοινωνικές συμβάσεις.

Κοντά σε αυτούς τους ήρωες και τα θέλω τους υπάρχουν και οι μνήμες της Ελληνικής Μυθολογία στο νησί, αφού η Σέριφος ήταν το νησί των Κυκλώπων, του τυράννου Πολυδέκτη, του ψαρά Δίκτυ και της Δανάης, αλλά και του Περσέα και της Ανδρομέδας. Οι μνήμες αυτές παρεμβάλλονται ως μικρές αφηγηματικές παρενθέσεις από τη συγγραφέα στο κυρίως σώμα του κειμένου, επιβραδύνοντας την εξέλιξη της υπόθεσης και προσφέροντάς μας στο πιάτο, εκτός από την αληθινή Ιστορία της Σερίφου και τη μυθολογική ιστορία του νησιού κατά τους αρχαίους χρόνους.

Η Σέριφος, εν κατακλείδι, είναι η αληθινή πρωταγωνίστρια στο βιβλίο της Κόντζογλου. Η Σέριφος και η μυθολογία της, η φύση και η θάλασσά της, αλλά και η αιματοβαμμένη ιστορία των μεταλλείων της, με τις εκατοντάδες των εργατών που έχασαν κατά τους περασμένους αιώνες τη ζωή τους στις στοές των ορυχείων εξαιτίας των πλημμελών μέσων ασφαλείας. Η Κόντζογλου μας αφηγείται την αληθινή αυτή ιστορία του νησιού, συνδυάζοντάς της με μία φανταστική ιστορία αληθινής αγάπης, μιας αγάπης που αψήφησε τις κοινωνικές συμβάσεις, η οποία όμως θα μπορούσε κάλλιστα να ήταν αληθινή.

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.