***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***
Αυτές, Ευγενία Μπογιάνου, Εκδόσεις Πόλις
Η Ευγενία Μπογιάνου στη συλλογή διηγημάτων της «Αυτές», (εκδόσεις ΠΟΛΙΣ, 2022), σκιαγραφεί εικοσιτέσσερις γυναικείες προσωπικότητες τις οποίες κατονομάζει με τα αρχικά του ονόματος. Από το Α έως το Ω, παρουσιάζουν τη γυναίκα στα διάφορα στάδια της ζωής (παιδικότητα, ενηλικίωση, ωριμότητα, γήρας, θάνατος) και αναδεικνύουν τις ποικίλες όψεις της (αποφασιστική, τρυφερή, αγωνιστική, βίαιη, ερωτική, τραγική).
Το έργο μπορεί να θεωρηθεί και σπονδυλωτό μυθιστόρημα. Στο τελικό διήγημα, «Ανυποχώρητες», αναφερόμενη η συγγραφέας σε καθεμία από τις πρωταγωνίστριες των διηγημάτων της, δημιουργεί έναν ενιαίο κορμό αφήγησης:
Με αυταπάτες ως την ύστατη ώρα, βαδίζουν ανυποχώρητες, δίχως βιασύνη, δίχως βεβήλωση επιστροφής, στην ακρογιαλιά ενός τυχαίου καλοκαιρινού απογεύματος. Η Κ. με το άσπρο γιακαδάκι, […], η Α. με τη σβήστρα στο χέρι, […], η Ν. με το γρατσουνισμένο γόνατο, η Μ. με τα λουλούδια, […], η Λ. στο παγκάκι, […], η Ε. γυμνή στον διάδρομο με τις αφίσες, […], η Ω. της φυλακής να πατάει δυνατά, με τέμπο, το κόκκινο κουμπί και να… Αυτό ήταν.
Αυτές είναι.
Γίνονται αυτό που είναι.
Αφανείς, σιωπηλές, αυτοκαταστροφικές, ανένδοτες, εξεγερμένες.
Ανυποχώρητες.
Αυτές. («Ανυποχώρητες», σελ. 85-86)
Εικοσιτέσσερις ιστορίες, όσα και τα γράμματα της αλφαβήτου. Η απουσία ονόματος δίνει τη δυνατότητα στη συγγραφέα να απευθυνθεί σε κάθε γυναίκα. Αφήνει να ακουστεί η φωνή της απλής και άγνωστης γυναίκας. Οι βιωματικές εκφάνσεις που μυθοποιεί, συνθέτουν το μωσαϊκό της άτυπης βίας που δέχεται το φύλο και την οποία δυστυχώς συχνά αναπαράγει. Μέσα σε μια κοινωνία περιοριστική, με έντονα ακόμη τα κατάλοιπα της ανισότητας στο συνειδητό και στο ασυνείδητο της σκέψης, η γυναίκα, παρά τη νομοθετική, συνταγματική και μισθολογική της κατοχύρωση, παλεύει για την κοινωνική αποδοχή.
Γραμμένο με γλώσσα κοφτή και ασθματική το βιβλίο της Μπογιάνου είναι καταπέλτης, μια έκφραση πολιτική πάνω στο ζήτημα. Εξπρεσιονιστικές οι φιγούρες των προσώπων, αντιπροσωπευτικά αποσπάσματα κατακερματισμένης ζωής οι μυθοπλασίες. Η Κ., η Ν., η Α., η Μ., η Ρ., η Τ., η Π., οι υπόλοιπες, ζουν σε περιβάλλον επιθετικό. Με τα τραύματα και τις πληγές τους, στο σπίτι, στην εργασία, στις διαπροσωπικές σχέσεις, βιώνουν την αλλοτρίωση. Οι σκηνές στην αλάνα, στο σχολείο, στο Πανεπιστήμιο, στο λεωφορείο, στο σπίτι, συνοδεύονται από πρόσωπα αγανακτισμένα ή παγερά, ανέκφραστα. Η σκηνοθεσία σε σπίτια σιωπηλά, σε κάδους σκουπιδιών, σε πόλεις άδειες. Επιπεδοποίηση και άξενο, ανωνυμία, ταχύτητα, ρόλοι. Σαν πίνακες του Μουνκ οι γυναικείες οντότητες που συνθέτει η Μπογιάνου κραυγάζουν μοναξιά, έλλειψη, δυστυχία. Ρευστότητα και αποξένωση. Θύμα και η γυναίκα της μαζικής επιβολής, της εργασιακής ανάγκης, των έντονων ρυθμών, της αποπροσωποποίησης στα μεγάλα αστικά κέντρα, βαδίζει στο κενό με τον ήχο της πατημασιάς του άγνωστου πλησίον. Διεκδικεί ωστόσο, και ας αυταπατάται· αντεπιτίθεται, αγωνίζεται, ανθίσταται.
Η Μπογιάνου περιγράφει με ακρίβεια τη ζωή της σύγχρονης γυναίκας. Εμμένει στην πλήξη και τη ρουτίνα των μεγαλουπόλεων, στις χωρίς νόημα, καταναλωτικές επαφές, στις ανούσιες διασκεδάσεις τα σαββατόβραδα. Στις ιστορίες της υποβόσκει η τραγικότητα. Έμμεσα θίγει ωστόσο και άλλα κοινωνικά ζητήματα, το χάσμα των γενεών, τον κομφορμισμό, τον απρόσωπο και ανάλγητο τρόπο με τον οποίο οι Τράπεζες διεκδικούν από τους οφειλέτες ληξιπρόθεσμες οφειλές, το παιχνίδι του έρωτα, τα γηρατειά, τον θάνατο, κοινό για όλους τους ανθρώπους.
Παίζοντας μαεστρικά με τις λέξεις, δουλεύοντας τη μετωνυμία, τη μεταφορά, την εικόνα, την προσωποποίηση, υπό τον ήχο της σιωπής, των ταμειακών μηχανών, των κλάξον των αυτοκινήτων, η Μπογιάνου στήνει το σκηνικό του στενού ορίζοντα της ζωής των γυναικών, τη βυθισμένη στην τυπικότητα και την εσωτερική φθορά καθημερινότητά τους. Πρωινός καφές και άτεγκτα εργασιακά προγράμματα, σχέσεις χλιαρές, ανιαρή διασκέδαση, πληκτικές συζητήσεις για την πολιτική και την τέχνη. Μικρή και κοφτή η περίοδος, με επαναλήψεις, αναδιπλώσεις, ασύνδετα, ομοιοτέλευτα. Ποιητική, πυκνή, με κλιμακωτή ένταση η φράση, υπαινικτική. Πλαστική η εικονοποιία με υπερρεαλιστικές εκφορές. Ένα παιχνίδι με το ασυνείδητο το περιεχόμενο. Στην καταληκτική παράγραφο -ή περίοδο-, η ανάγκη να έρθει η ανατροπή, να σπάσουν τα δεσμά, η γυναίκα να αποκτήσει το πραγματικό της πρόσωπο.
[…] Η Π. και η βραδύτητα κάπνιζαν η καθεμιά ακόμα ένα τσιγάρο. Το δεύτερο της ημέρας, δίπλα στους μπλε και πράσινους κάδους. Η Π. σκέφτηκε την αδημονία της στολής που περίμενε. Σκέφτηκε τη δυσαρέσκειά της. Ολόκληρος κόσμος η στολή και περίμενε. Η στολή είχε μάθει να προηγείται της βραδύτητας.
Η βραδύτητα δεν κουνιόταν από τη θέση της. Μόνο κάπνιζε μαζί με την Π. Ο κόσμος άρχισε να μαζεύεται λεφούσι. Η Π. δεν μπορούσε να τους δει, άκουγε τις φωνές τους, άκουγε τις ανακοινώσεις στα μεγάφωνα. Κάπνιζε δίπλα στους κάδους παρέα με τη βραδύτητα, αγνοώντας τις φωνές, τα μεγάφωνα και τη στολή. Στην τσέπη του τζιν, το πακέτο με τα τσιγάρα· απέμεναν τέσσερα. Φεύγοντας θα αγόραζε καινούργιο πακέτο. Η εναλλαγή των πακέτων θα συνεχιζόταν. […] (η γόπα, σελ. 36)
Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
