***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***
Τον ποιητή Μπέϊνιρ Μπέργκσον, (Beinir Bergsson), από τα νησιά Φερόε, γνωρίσαμε μέσω των εκδόσεων Βακχικόν και της πρώτης του ποιητικής του συλλογής, Το μικρό αγόρι και ο σκελετός, συλλογή που του εξασφάλισε βραβείο και τον καταξίωσε στον χώρο της τέχνης. Η θεματική στο έργο είχε θεμελιωθεί πάνω στην απώλεια του πατέρα, περιστρεφόταν γύρω από τον θάνατο και την οδύνη της ανάμνησης. Κυρίαρχο συναίσθημα ήταν το πένθος. Οδυνηροί τόποι μνήμης και βασανιστικά συναισθήματα δημιουργούσαν ένα νεογοτθικό ρομαντικό τοπίο με ιδιοπρόσωπα χαρακτηριστικά που ενσωμάτωναν υπερρεαλιστικές επιρροές, αλλά και την κουλτούρα της περιοχής.
Η νέα συλλογή του ταλαντούχου ποιητή Μπέϊνιρ Μπέργκσον έχει τον τίτλο Ηλιοπαγίδα (εκδόσεις Βακχικόν, 2023, μετάφραση Πηνελόπη Ζαλώνη). Πρόκειται για ποίηση στοιχισμένη στον έρωτα. Όπως η ηλιοπαγίδα προσπαθεί να αιχμαλωτίσει τον ήλιο, έτσι και η ποίηση του Μπέργκσον προσπαθεί να παγιδεύσει το φως και τη λάμψη που εκπέμπει το ερωτικό συναίσθημα.
Τα ποιήματα είναι άτιτλα, με το στοιχείο της αφηγηματικότητας. Συχνά έρχονται σαν συνέχεια το ένα του άλλου και αποτυπώνουν στιγμές μέσα στην καθημερινή απλότητα και την ομορφιά τους ή υμνούν στον έρωτα. Η γλώσσα έμπλεη ευαισθησίας, συγκεράζει τον έρωτα με τη φύση. Η ποιητική έκφραση είναι νεορομαντική, συμβολιστική, διανθισμένη από υπερρεαλιστικές πινελιές.
Εγώ
φύτεψα
ένα τρυφερό
διετές φυτό
αλλά
παρ’ όλα αυτά
δάκρυσα
όταν
μαράθηκε
για τελευταία
φορά
(σελ. 36)
Ο Μπέϊνιρ Μπέργκσον αποτυπώνει τις ιδέες του εικαστικά, μέσω της εικονοποιίας κυρίως. Το ποιητικό σκηνικό εκδιπλώνεται στον κήπο –και μεταφέρει την πανίδα και τη χλωρίδα της πατρίδας, (τα μούρα, τον φράχτη, τα τριαντάφυλλα), τα αρώματα- ή στο υπνοδωμάτιο με τα έπιπλα, το κρεβάτι, το παράθυρο, το φωτιστικό.
Πλησιάζουμε
προς την κρεβατοκάμαρα
ανάβουμε το φως
περνάμε σ’ έναν κόσμο
όπου τα σώματά μας
αναζητούν τα όρια
μεταξύ τους (σελ. 28)
Η οικογένεια, κέντρο αναφοράς στη συλλογή Το μικρό αγόρι και ο σκελετός, είναι και πάλι παρούσα, (ο πατέρας, ο παππούς, η γιαγιά), όπως και η μνήμη. Όμως δεν είναι πλέον οδυνηρή η ανάμνηση. Διέπεται από νοσταλγία, είναι γλυκιά. Οι εικόνες έχουν μια γοητευτική απλότητα: η γειτόνισσα ξεχορταριάζει τα παράσιτα που πνίγουν τον κήπο, ο παππούς ένα πρωινό Δευτέρας μετά το τέλος των ειδήσεων. Είναι όμως και ανατρεπτικές: Ένα μπλε-γκρι σκουλήκι/ είναι στο ρυάκι/ εξαιτίας/ του πιασίματος/ στον λαιμό μου// δεν μπορεί να αναπνεύσει. (σελ. 19) Ή ενσωματώνουν σαρκασμό για την κοινωνία και τον κόσμο μας: Ξαπλώνω στον βάλτο/ νιώθω πως μαλακώνω/ ακούω τα σαρκοφάγα φυτά/ άσε τις μύγες να κουρνιάσουν/ στα/ κολλώδη μας φύλλα/ ακούμπησέ τες/ στη γλώσσα μας (σελ. 23)
Η ποίηση του Μπέϊνιρ Μπέργκσον είναι κυρίως ολιγόστιχη, με στίχους συχνά μονολεκτικούς, πολύ άμεση, οικεία. Εστιάζει στο σώμα, στις παιδικές αναμνήσεις, στα ερωτικά σκιρτήματα, τις ερωτικές απώλειες. Εκφέρεται σε πρώτο ή δεύτερο ενικό πρόσωπο, συχνά σε προτρεπτική προστακτική· ένα διαρκές ερωτικό κάλεσμα, με επίκεντρο την ερωτική στιγμή, τις αισθήσεις, τις εκκρίσεις.
[…] έλα ξάπλωσε/ στο νυχτερινό κρεβάτι/ μαζί μου/ ας ποτίσουμε/ το στρώμα/ με τον ιδρώτα μας (σελ. 30)
Νεορομαντική και φυσιολατρική η ποίηση του Μπέργκσον ενσωματώνει το αίσθημα του ανθρωπισμού, τη βαθιά ανθρώπινη ανάγκη για αγάπη. Αίτημά της το σπάσιμο των φραγμών και των κάθε είδους γραμμών, των τειχών, το μπλέξιμο των σωμάτων, των ιδεών, των ανθρώπων. Γεμάτοι έρωτα οι στίχοι, υμνούν έμμεσα τη ζωή, την ειρήνη, τη σύμπνοια.
Όταν έκοψα
το λουλούδι
είδα
ότι κάποια στιγμή
θα ατονήσει
από την υπέροχη ύπαρξή του
και θα μεταβολιστεί σε
τρυφερές αναμνήσεις
που βαραίνουν
τους ώμους
μια ανοιξιάτικη μέρα
είδα ότι η ζωή
είχε φυτρώσει
από τη ρίζα
του μωβ σαξιφράγκα (σελ. 49)
Στην Ηλιοπαγίδα ο Μπέϊνιρ Μπέργκσον «βγαίνει από τη ντουλάπα» και δηλώνει ανοιχτά τον σεξουαλικό του προσανατολισμό. Παρακάμπτοντας την ετεροφυλοφιλική ταυτότητα, το δίπολο γυναίκα-άνδρας, συνθέτει την πρώτη συλλογή με σημειολογία ομοφυλοφιλικής ταυτότητας των Νησιών Φερόε. Το έργο είναι υποψήφιο για το Βραβείο Λογοτεχνίας του Σκανδιναβικού Συμβουλίου 2022.
Γεμάτη εικόνες και αισθήματα η Ηλιοπαγίδα του Μπέργκσον διαμορφώνει ένα ιδιότυπο και δυναμικό ποιητικό περιβάλλον. Η οικογένεια παραμένει ως αναφορά στο ποιητικό του σύμπαν, όμως συγκεράζει την ερωτική επιθυμία και την απροκάλυπτη έκφραση της σεξουαλικότητας μεταξύ ανδρών. Η έμφαση δίνεται στη σωματική και ψυχική εγγύτητα. Οι αναφορές στον παππού και στη γιαγιά υπάρχουν, τα πρόσωπα είναι νοερά παρόντα, όμως το σκηνικό μεταφέρεται και στο κρεβάτι. Η θεματική είναι αισθησιακή και σωματική, η ανάγκη για ήλιο μεγάλη.
«Η γιαγιά σου έφτιαξε την ηλιοπαγίδα
με τα ίδια της τα χέρια, ξέρεις,
τράβηξε ένα έλκηθρο στο βουνό Βοραφέλι
και μάζεψε τις πέτρες εκεί
χρειαζόταν ένα μέρος
για όταν δεν θα άντεχε άλλο»
«Πότε την επισκεφτήκατε τελευταία φορά;»
τα βλέφαρά του πέφτουν
ανασηκώνει τους ώμους
«Τι θα έλεγες να πάμε μαζί;» (σελ. 43)
Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
