***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***
ΓΚΙΑΚ
(3 Φεβ – 9 Απρ)
στο Θέατρο 104
Γράφει ο ποιητής, θεατρολόγος, μεταφρασιολόγος και κριτικός Κωνσταντίνος Μπούρας
Εκπληκτική συμφωνία τεσσάρων σωμάτων-χρωμάτων-φωνών που ξεκινάνε από το crescendo τής υπεργείου αδρεναλίνης για να καταλήξουν στην χαμηλόφωνη παραδοχή τής ήττας, στην φιλοσοφική ενατένιση τού τρόμου που προκαλεί κάθε ανθρώπινη τερατωδία εν καιρώ πολέμου.
Κι ενώ τα ανθρώπινα όντα δείχνουν την αλληλεγγύη, και τον καλύτερον εαυτό τους σε περίπτωση φυσικών καταστροφών (όπως τώρα ο σεισμός στην Συρία-Τουρκία), σε κάθε πολεμική σύρραξη βγάζουν το κτήνος από μέσα τους, αυτό το αποτρόπαιο, γλοιώδες, σιχαμερό, λασπωμένο τέρας, που ακόμα και τα θηρία τής ζούγκλας αποφεύγουν, φρικιούν και τρομάσσουν.
Το motto όλης τής παράστασης είναι η εναρκτήρια video-δήλωση από έναν ρυτιδιασμένο πολύπειρο βιοπαλαιστή: «κολυμπάμε όλοι σε έναν βάλτο, κάποιοι απλώς περπατάνε με ψηλοτάκουνα κι αυτό είναι πολιτισμός-civilized”.
Ποιος είδε τον Χάρο με τα μάτια του και δεν ετρόμαξε; Ποιος προκάλεσε τον θάνατο άλλων όντων (ανθρώπων και ζώων) χωρίς να φρικάρει με το είδωλό του στον καθρέφτη; Και δεν είναι μόνον αυτό, ακριβώς αυτό που ονομάζουμε «συνείδηση» με την θρησκευτική ή την κοσμική έννοια, αλλά όταν το ανθρώπινο ον ηδονιστεί με τον πόνο που προκαλεί στον πλησίον τότε μετατρέπεται σε κάτι τόσο αποτρόπαιο και τερατώδες που γίνεται βάρος για τη γη που πατά, γίνεται αποσυνάγωγος, αυτοεξόριστος και «άχθος αρούρης». Κανείς δεν θέλει να συντρώγει και να συμπίνει με έναν δολοφόνο. Μήτε η μάνα κι ο πατέρας του. Μήτε τα αδέλφια του. Ειδικά αυτοί/αυτές.
Από την εποχή τού μυθολογικού «Προμηθέα Δεσμώτη» η Βία παίρνει διάφορες μορφές δεσμοφύλακα, αλυσοδένει όμως πρώτα τον βιαστή, γιατί θα πρέπει να ζήσει το υπόλοιπο τής ζωής του βουτηγμένος στη λάσπη. Εκπληκτική η ιδέα τού τρύπιου αγωγού αποχέτευσης πάνω από τα κεφάλια των δρώντων που χύνει τα λασπώδη λύμματά του σε ένα καζάνι στρατιωτικού τύπου. Με αυτή την μπογιά αλείφουν τα πρόσωπά τους δύο εξομολογούμενοι, κρύβοντας έτσι το πρόσωπό τους από την κοινωνία αλλά και από τους καθρέφτες τους.
Αυτό ήταν και το ισχυρότερο εικονοποιητικό στοιχείο σε μια παράσταση που λειτουργεί σαν γροθιά στο στομάχι, αφού κανείς δεν έχει δίκιο, αφού οι κυνηγοί γίνονται κυνηγημένοι στο τέλος κι οι βιαστές βιασμένοι.
«Η Αλήθεια θα σας λυτρώσει» λέει η Βίβλος. Το Συλλογικό Ασυνείδητο προκειμένου να ξεβουλώσει πρέπει να ξεβράσει τα λύματά του στο «Δέλτα» της Πανανθρώπινης Συνειδητότητας. Μόνον τότε θα ξανακοιμηθούμε ήσυχοι τα βράδια. Είμαστε όλες και όλοι/όλα συνένοχοι, έστω και με τη σιωπή ή με την αποστροφή τής κεφαλής μας. «Ουδείς εκών κακός», αλλά σε έναν πλανήτη που σπαράσσεται από την Βία, την Ανελευθερία και την Αδικία, από τον φασισμό, τον ρατσισμό, την μισαλλοδοξία, τον Πόλεμο, κάθε στιγμή που δεν αντιδράμε υπέρ Αδυνάμου και υπέρ Ελευθερίας είναι ακόμα ένα καρφί στο σώμα τής σκλαβωμένης Ανθρωπότητας, αλλά και της γης τής ιδίας.
Το ηχητικό τοπίο, εκκωφαντικό στην αρχή (στα όρια τού ακουστικού φάσματος) γαληνεύει σιγά-σιγά και δεν μας αφήνει να υπνωτιστούμε προκειμένου να αποφύγουμε την τόση ομολογουμένη φρίκη.
Ιδιοφυής ο σκηνοθέτης – δραματουργός Κωσταντίνος Ντέλλας που συνεργάστηκε τόσο στενά στο ηχητικό περιβάλλον-μουσική με τον Αλέξανδρο Κτιστάκη, στα σκηνικά με την Μάρθα Φωκά, στα κοστούμια με την Κωνσταντίνα Μαρδίκη και στον σχεδιασμό φώτων – φωτογραφίες/video με τον Παναγιώτη Λαμπή.
Ιδιαίτερα εξπρεσιονιστική και καθηλωτική η επιμέλεια κίνησης από την Μαρίζα Τσίγγα.
Βοηθός Σκηνοθέτη η Μαντώ Κατσουγκρή.
Γραφιστική Επιμέλεια: Another Point of View.
Επικοινωνία: Μαρίνα Σακελλαρίου.
Το αριστουργηματικό αυτό κείμενο τού Δημοσθένη Παπαμάρκου διαφέρει σημαντικά από τα ανάλογα κείμενα που είδαμε δραματοποιημένα ή (ξανά)διαβάσαμε πέρυσι με αφορμή την εκατοστή επέτειο τής Μικρασιατικής Καταστροφής, γιατί ήταν αντικειμενικώς δι-Υποκειμενικό και αμφίδρομο, σφαιρικό, δεν αθωώνει κανέναν. Κανένα ελαφρυντικό, εκτός ίσως από την αγάπη των δύο συμπολεμιστών…
Τι να πω για αυτούς τους τέσσερις ανυπέρβλητους ηθοποιούς που άγγιζαν την ενσαρκωμένη έννοια τού «ιερού τέρατος». Σε ηρώον διον υσιακών τεχνιτών εγγράφονται τα ονόματά τους: Αντώνης Χρήστου, Γιώργος Σύρμας, Δημοσθένης Ξυλαρδιστός, Ευθύμης Χαλκίδης
Επωδοί και lite motives ενσωματωμένα σε μια ψηφιδωτή τοιχογραφία άπειρης φρίκης, που μόνον διαισθητικά και συναισθητικά μεταδίδεται, αφού το συναίσθημα χτυπάει κόκκινο και το “παράδοξο τού Diderot” αντιστρέφεται αλλά δεν ακυρώνεται [είναι τόσο ανυπόφορο το συναισθηματικό φορτίο που επωμίζονται οι ηθοποιοί που καταλήγουν ενίοτε στη σκηνική απάθεια, στην ανέκφραστη σιωπή, ικανή και αναγκαία συνθήκη προκειμένου να μην εκραγεί, να μην διαλυθεί η ψυχοσωματική τους δομή].
Ρυθμός, ποίηση, ζωγραφικοί, εικαστικός διάκοσμος, video-art (μονότονο στην απελπισία που προκαλεί), ηχητική συμφωνία/διαφωνία, κραυγές και ψίθυροι, δράσεις κι αντιδράσεις, επιδράσεις και σιωπές, σιγή και παύσεις… Τόσο πλούσιο θέαμα/ακρόαμα είχα πολύ καιρό να δω (συνήθως κοιμάμαι με ανοικτά μάτια ροχαλίζοντας ελαφρά σε άλλα αναμενόμενα σκηνικά δρώμενα). Σας το συνιστώ ανεπιφύλακτα, κι όχι μόνον γιατί δεν κατάλαβα πότε τελείωσε (μήτε «ενός τσιγάρου δρόμος»), αλλά γιατί μετά δεν εξακολούθησα να είμαι επακριβώς ο ίδιος όπως πριν, κοίταξα το γίγνεσθαι και τον εαυτό μου με άλλα μάτια κι εκοιμήθηκα γαληνεμένος, γιατί σύμφωνα με την αριστοτελική «Ποιητική» προκαλείται έλεος, φόβος, κάθαρσις, εξαγνισμός και στις τραγωδίες εκείνες που γράφει η ζωή μέσα από τις ιστορικές επαναλήψεις της.
Ο Πόλεμος στην Τροία δεν ετελείωσε ποτέ, συνεχίζεται με αμείωτη ένταση στο φαντασιακό τής Ανθρωπότητας.
Κι όπως οι αρχαίοι τραγικοί «τρέφονταν με ψίχουλα από το τραπέζι τού Ομήρου», έτσι κι εμείς αναμασάμε τα κατάλοιπα μιας αρχαίας ποιητικής και φιλοσοφικής ευωχίας.
Μην το χάσετε!!! Αλλά καλού-κακού πάρτε κι ένα υπογλώσσιο μαζί, ή καταπιείτε ένα σφηνάκι στο μπαρ τού Θεάτρου 104 (το ιδανικό είναι ένα πριν κι ένα μετά την εκπληκτική, διαφορετική κι ευπώλητη αυτή παράσταση).
Ανατριχιάζοντας μέχρις δέους,
info:
https://www.viva.gr/tickets/theater/gkiak/
ΓΚΙΑΚ
Το βραβευμένο ΓΚΙΑΚ του Δημοσθένη Παπαμάρκου, ένα από τα σημαντικότερα δείγματα νεοελληνικής λογοτεχνίας, παρουσιάζεται στο Θέατρο 104 από τις 3 Φεβρουαρίου έως τις 9 Απριλίου 2023 σε διασκευή και σκηνοθεσία Κωσταντίνου Ντέλλα.
Γκιακ στην αρβανίτικη διάλεκτο σημαίνει αίμα, συγγένεια εξ αίματος, έγκλημα αίματος, αντεκδίκηση, βεντέτα, φυλή.
Ο λασπωμένος κόσμος του ανδρικού λόγου τιμής της συλλογής διηγημάτων του Δημοσθένη Παπαμάρκου ζωντανεύει στην κεντρική σκηνή του Θεάτρου 104 και μας φέρνει αντιμέτωπους με τις έννοιες του ηρωισμού, του αρσενικού προσώπου της βίας, αλλά και με το τραύμα του πολέμου.
Οι ήρωες του ΓΚΙΑΚ, βετεράνοι της Μικρασιατικής Εκστρατείας, συνυπάρχουν σκηνικά όχι μόνο ως φιγούρες παλιότερων εποχών, αλλά ως μετέωρα πρόσωπα σε μια αλληλουχία που διατρέχει τις γενιές και θέτει τους κανόνες και τα εργαλεία της αρρενωπότητας ως τις μέρες μας.
Δέσμιοι του ρόλου που τους δόθηκε ως φύλακες της πατρίδας, της θρησκείας και της οικογένειας, τα άλλοτε περήφανα ευζωνάκια της Μικρασιατικής Εκστρατείας επιβιώνουν ξεχασμένα, αφού επιτέλεσαν το έργο τους, προσπαθώντας να βρουν την ταυτότητά τους, να κατευνάσουν τις ορμές τους και να κρύψουν τις ρωγμές τους, ακόμα και μεταξύ τους.
Σε ένα under construction «καταφύγιο» που έχουν φτιάξει οι ίδιοι για να ξεφύγουν από την πραγματικότητα που συντηρεί την εικόνα του ήρωα αλώβητη και του άντρα αλύγιστη, έρχονται αντιμέτωποι με τα φαντάσματα και το εθνικό φαντασιακό της επίσημης ιστορίας, αλλά και με έναν διαρκώς εξελισσόμενο κόσμο που απαιτεί τη συμμετοχή τους ως πατέρες, γιοι, σύζυγοι, αδελφοί, δηλαδή ως αρσενικά που «πληρούν τις προϋποθέσεις».
Κυρίως, όμως, έρχονται αντιμέτωποι με τον ίδιο τους τον εαυτό και την παραδοχή ότι με αφορμή και πρόσχημα μια ιδέα χρησιμοποιήθηκαν και χρησιμοποίησαν.
Οι ήρωες του ΓΚΙΑΚ δεν εμπιστεύονται εύκολα.
Ζουν σε μια επανάληψη και δεν μιλάνε πολύ.
Όταν φτάσουν στο σημείο να μιλήσουν σημαίνει ότι δεν αντέχουν άλλο να στοιβάζουν μέσα τους σιωπή και τα λένε όλα με μια ανάσα.
Και αυτό γίνεται άπαξ.
ΠΡΕΜΙΕΡΑ 3 Φεβρουαρίου 2023
3 Φεβρουαρίου – 9 Απριλίου 2023 για 30 παραστάσεις κάθε Παρασκευή, Σάββατο, Κυριακή
Συντελεστές:
Συγγραφέας: Δημοσθένης Παπαμάρκος
Σκηνοθέτης – Δραματουργός: Κωσταντίνος Ντέλλας
Ηχητικό Περιβάλλον-Μουσική: Αλέξανδρος Κτιστάκης
Σκηνογράφος: Μάρθα Φωκά
Ενδυματολόγος: Κωνσταντίνα Μαρδίκη
Σχεδιασμός Φώτων – Φωτογραφίες/Video: Παναγιώτης Λαμπής
Επιμέλεια κίνησης: Μαρίζα Τσίγγα
Βοηθός Σκηνοθέτη: Μαντώ Κατσουγκρή
Γραφιστική Επιμέλεια: Another Point of View
Επικοινωνία: Μαρίνα Σακελλαρίου
Διεύθυνση Παραγωγής: Ομικρον3
Παραγωγή: D’art The Art Society
Ερμηνεύουν: Αντώνης Χρήστου, Γιώργος Σύρμας, Δημοσθένης Ξυλαρδιστός, Ευθύμης Χαλκίδης.
Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
