***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***
Με αφορμή το νέο της έργο με τίτλο Το εκμαγείο που μόλις κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Μίνωας ζητήσαμε από τη Φραντζέσκα Μάνγγελ να μιλήσουμε γι’ αυτό αλλά και για τη σχέση της με τη λογοτεχνία.
Η Φραντζέσκα Μάνγγελ γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα. Σπούδασε Εικαστικές Τέχνες στο Πανεπιστήμιο De Montfort της Αγγλίας και δραστηριοποιήθηκε στον τομέα της conceptual photography για διαφημιστικές εταιρείες και περιοδικά. Παράλληλα, δίδασκε σε Εργαστήριο Ελευθέρων Σπουδών και αρθρογραφούσε στον περιοδικό Τύπο. Σήμερα εργάζεται ως κειμενογράφος και στον ελεύθερό της χρόνο ασχολείται με τη φωτογραφία και τη ζωγραφική.
Το εκμαγείο είναι το τέταρτο μυθιστόρημα της, ενώ το πρώτο της έργο, Η νύχτα του Σάουιν, κατέκτησε το Βραβείο Μυθιστορήματος της χρονιάς στην κατηγορία Πρωτοεμφανιζόμενος Συγγραφέας στα Βραβεία Public 2018. Το δεύτερό της μυθιστόρημα, Καχαραμπού, η συνέχεια της Νύχτας του Σάουιν, κυκλοφόρησε το 2019 κλείνοντας την επιτυχημένη διλογία.
Από τις Εκδόσεις Μίνωας κυκλοφορεί ακόμα, το μυθιστόρημα της με τίτλο Οι Καθαροί.
Βιργινία Αυγερινού, Νοέμβριος 2023
Μόλις κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Μίνωας το νέο σας έργο με τίτλο Το Εκμαγείο. Πώς προέκυψε η συγγραφή αυτού του βιβλίου και τι ακριβώς θέλατε να τονίσετε μέσα από την ιστορία που πραγματεύεται;
Ήθελα να γράψω μία ιστορία μυστηρίου και εξαφάνισης που διαδραματίζεται σε ένα απομακρυσμένο χωριό της Ηπείρου. Ήταν μία ιδέα η οποία είχε προκύψει από ταξίδια μου στην περιοχή και συγκεκριμένα από τη έντονη επιρροή που άσκησε πάνω μου η περίφημη σκάλα του Βραδέτου στα Ζαγοροχώρια. Στην πορεία όμως προέκυψαν δύο μεγάλες απώλειες στη ζωή μου και άλλαξαν τη ροή της ιστορίας μου. Έτσι, Το Εκμαγείο συνδυάζει την απόκοσμη ομορφιά της περιοχής με τον πόνο του θανάτου, τη μαγεία της μουσικής και την καταλυτική δύναμη του έρωτα.
Από τη λογοτεχνία του φανταστικού και το δυστοπικό μυθιστόρημα, σε ένα κοινωνικό έργο με έμφαση στον ψυχισμό των ηρώων. Ένα έργο ωστόσο εξίσου ατμοσφαιρικό. Ποιο είδος θεωρείτε ότι σας ελκύει περισσότερο; Υπάρχει κάποιο είδος λογοτεχνίας με το οποίο δε θα σκεφτόσασταν ποτέ να ασχοληθείτε και γιατί;
Με έλκουν οι ιστορίες. Αυτά που βλέπω, ακούω και το πώς με κάνουν να αισθάνομαι. Δεν κάνω διαχωρισμούς στα είδη, ούτε ακολουθώ πεπατημένες. Γράφω αυτό που έχω ανάγκη να γράψω την αντίστοιχη χρονική στιγμή. Οπότε δεν αποκλείω τίποτα. Σήμερα γράφω για τις ανθρώπινες σχέσεις, την τέχνη, την ιστορία, αύριο δεν ξέρω για τι.
«Οι Καθαροί», το προηγούμενο έργο σας που κυκλοφορεί και αυτό από τις Εκδόσεις Μίνωας, είναι ένα βιβλίο για την ελευθερία και το αναφαίρετο δικαίωμα στη ζωή. Τώρα, στο εκμαγείο έχουμε «Ένα βουβό πιάνο, ένα μοιραίο λάθος, μια γυναίκα, μια οικογένεια στο χείλος του γκρεμού. Κι ένας άγνωστος άντρας, κρυμμένος σε ένα ερειπωμένο σπίτι, να φτιάχνει νυχθημερόν κέρινα αποτυπώματα, παλεύοντας να ανακτήσει το παρελθόν και να απαλλαγεί από τους εφιάλτες του». Μυστήριο δηλαδή μέσα από την ιστορία μιας μουσικής παρέας που θα συναντηθεί με την αρχική ιστορία με έναν ιδιαίτερο τρόπο και την εναλλαγή ανάμεσα σε πρωτοπρόσωπη και τριτοπρόσωπη αφήγηση. Πόσο εύκολο ήταν αυτό το «πάντρεμα» των αφηγηματικών φωνών;
Αυτό το πάντρεμα ήταν που με βοήθησε να διαχωρίσω τους ήρωες, την ψυχική τους κατάσταση, τα βιώματά τους. Η συγκεκριμένη εναλλαγή βγήκε τελείως φυσικά. Δεν τη σχεδίασα. Με το που άρχισα να γράφω την ιστορία του ξένου, ήταν σαν να έμπαινα μέσα του. Σε αντίθεση με την υπόλοιπη ιστορία που την έβλεπα κι εγώ σαν θεατής.
Στο τέλος του βιβλίου, στις ευχαριστίες σας και στο σημείωμα της συγγραφέα, μιλάτε για την απώλεια και για την προτροπή του ομότεχνου σας Μένιου Σακελλαρόπουλου να γράφετε όταν είστε λυπημένη. Είναι απαραίτητο το τραύμα για τη γραφή;
Απαραίτητο δεν είναι, όταν συμβαίνει όμως, η γραφή βοηθά. Είναι ένα είδος ψυχανάλυσης και κάθαρσης μαζί. Τουλάχιστον εγώ έτσι τη βιώνω. Γράφοντας εκείνο που με πονάει, εκφράζοντάς το, απελευθερώνομαι κατά κάποιο τρόπο. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορούμε να γράφουμε όντας χαρούμενοι. Η γραφή είναι δημιουργία, και το συναίσθημα, όποιο κι αν είναι αυτό, είναι το μέσο για να την πλησιάσουμε. Αν δεν νιώσεις, πώς να γράψεις;
Είναι η συγγραφή ένας μοναχικός δρόμος, ένας τρόπος για να δημιουργήσουμε μέσα μας νέες ιδέες για να κατανοήσουμε καλύτερα, εν τέλει, και τον εαυτό μας;
Τον εαυτό μας αλλά και τον κόσμο. Πολλές φορές έχω βρει απαντήσεις στα γραπτά μου ετεροχρονισμένα. Όταν τα διάβαζα δεύτερη και τρίτη φορά. Συνειδητοποιούσα πράγματα. Έλεγα μέσα μου, «α, αυτό μου συνέβαινε τότε, έτσι το μετέφρασα, έτσι το αντιλαμβανόμουν». Τα περασμένα γραπτά είναι σαν τις παλιές φωτογραφίες. Σου αποκαλύπτουν πλευρές του εαυτού σου και των αναζητήσεών σου που έχεις ξεχάσει μέσα στα χρόνια.
Τι συμβολίζει για εσάς εκείνος ο μυστηριώδης άντρας που κρύβεται σε ένα ερειπωμένο σπίτι και φτιάχνει κέρινα αποτυπώματα;
Την πίστη, την άνευ όρων αγάπη, τη δύναμη μετά την πληγή, το «ότι κι αν γίνει, εγώ θα είμαι εκεί».
Τελικά είναι εύκολο να ζήσουμε χωρίς μάσκες; Χωρίς τη δημιουργία ενός βολικού προσωπείου ή μήπως όχι;
Αν αποδεχτούμε τον εαυτό μας όπως είναι, αν απαλλαχθούμε από την ανάγκη του να αποδεικνύουμε συνεχώς πράγματα στον εαυτό μας και στους άλλους, αν πάψουμε να λειτουργούμε μόνο βάση των θέλω μας, ίσως τα καταφέρουμε. Δεν είναι εύκολο, ούτε βολικό. Όταν συμβεί όμως, είναι ένα είδος λύτρωσης. Η Αλθαία το κατάφερε. Για αυτό και είναι ο χαρακτήρας που θαυμάζω περισσότερο μέσα στο βιβλίο. Έχει μια αξιοζήλευτη ισορροπία.
Ποια ήταν η πιο δύσκολη συγγραφικά σκηνή του εκμαγείου και ποια συναισθήματα σας δημιούργησε κατά τη διάρκεια της συγγραφής της;
Κεφάλαιο 42, σελίδα 353, η αποκάλυψη στη λίθινη σκάλα, στα βάθη της χαράδρας με τη φωνή της Φαραντούρη. Είναι μια σκηνή που αντίστοιχη έχω ζήσει και κουβαλώ πάντα μέσα μου.
Εκτός από την αφορμή, πώς ξεκινά να σχηματίζεται στο μυαλό σας η ιδέα ενός νέου έργου; Τι σκέπτεστε πρώτα, τους ήρωες, την τοποθεσία που διαδραματίζεται η ιστορία ή την πλοκή; Πώς ενεργοποιεί η έμπνευση τη φαντασία;
Δεν μπορώ να το ορίσω. Έρχεται από μόνο του. Τη λέξη Εκμαγείο την άκουσα στο ραδιόφωνο και κούμπωσε απρόσμενα με την εικόνα της σκάλας του Βραδέτου που είχα βρεθεί πριν χρόνια. Οι ήρωες εμφανίζονται, γεννιούνται από μόνοι τους. Όσο γράφω, εκείνοι ενεργούν σαν να έχουν δική τους βούληση. Εγώ απλώς τους ακολουθώ. Ομοίως και η ιστορία που ξεκίνησα να δουλεύω τώρα, βρήκα τον τίτλο της μέσα σε ένα παιδικό βιβλίο που διάβαζα στην κόρη μου. Ξεχώρισε η λέξη μέσα στις αράδες από μόνη της, σαν πινακίδα που εμφανίζεται ξαφνικά και μου δείχνει τον δρόμο.
Υπάρχει κάτι που διαβάσατε ή ακούσατε και σας επηρέασε ως συγγραφέα; Κάτι που σας έκανε να σκεφτείτε διαφορετικά τη μυθοπλασία;
«Δεν υπάρχει τίποτα σημαντικό στο γράψιμο. Το μόνο που κάνεις είναι να κάθεσαι στη γραφομηχανή και να αιμορραγείς». Αυτή η φράση του Hemingway έχει μέσα της όλα όσα νιώθω για τη συγγραφή. Για την προσπάθεια και το ξεγύμνωμα.
Κλείνοντας, αφού σας ευχαριστήσουμε, θα θέλατε να προσθέσετε κάτι για το βιβλίο σας και να μας μιλήσετε για τα μελλοντικά συγγραφικά σας βήματα;
Τα βιβλία σε όλη μου τη ζωή με συναρπάζουν, με ταξιδεύουν, με παρηγορούν. Τους είμαι βαθιά ευγνώμων και αυτό προσπαθώ να κάνω με τη σειρά μου και με τις δικές μου ιστορίες. Να δώσω στους αναγνώστες ό,τι πιο ειλικρινές και αληθινό έχω μέσα μου. Να τους κάνω να νιώθουν λιγότερο μόνοι. Το εκμαγείο με βοήθησε να αντιμετωπίσω την απώλεια, να στραφώ προς το φως τη στιγμή που επικρατούσε σκοτάδι. Αν καταφέρει κάτι αντίστοιχο έστω και για έναν άνθρωπο, έχει επιτύχει τον στόχο του.
Μελλοντικά σχέδια δεν υπάρχουν. Γράφω όπως έγραφα πάντα. Αυτήν την περίοδο ξεκίνησα να σκαλίζω την ιστορία ενός κλέφτη.
Στην Αθεάτη τίποτα δεν είναι όπως φαίνεται. Πέτρινες σκάλες οδηγούν στα βάθη των βουνών, ο άνεμος ψιθυρίζει μυστικά, οι άνθρωποι ζουν πίσω από μάσκες. Η Αλθαία θεραπεύει στο μαγαζί με τα βότανα, η Ακριβή καταδυναστεύει μια ολόκληρη οικογένεια και δύο κορίτσια, σαν αντίθετοι πόλοι, έλκουν μίση κι απωθημένα. Ο ερχομός της ξένης γυναίκας στο μικρό ορεινό χωριό, ανώδυνος κι αδιάφορος στην αρχή, εκκινεί μία αλυσίδα γεγονότων που θα ανατρέψουν τα πάντα στις ζωές τους. Η μουσική και η λήθη θα ξεκινήσουν έναν σιωπηλό χορό και θα φέρουν στην επιφάνεια όλες τις κρυφές πληγές τους.
Ένα βουβό πιάνο, ένα μοιραίο λάθος, μια γυναίκα, μια οικογένεια στο χείλος του γκρεμού. Κι ένας άγνωστος άντρας, κρυμμένος σε ένα ερειπωμένο σπίτι, να φτιάχνει νυχθημερόν κέρινα αποτυπώματα, παλεύοντας να ανακτήσει το παρελθόν και να απαλλαγεί από τους εφιάλτες του.
Όλοι μαζί πλάθουν το Εκμαγείο.
Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
