***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***

Το νέο πεζογράφημα της Κατερίνας Μαλακατέ, Χωρίς πρόσωπο, Εκδόσεις Μεταίχμιο, αποτελεί, πέρα από μια προσωπική ιστορία πόνου και επούλωσης, μία ανατομία εποχής. Μέσα στις σελίδες του παρακολουθεί κανείς το δράμα ενός ανθρώπου που έμεινε χωρίς πρόσωπο και τη συνακόλουθη διαμόρφωση της ψυχοσύνθεσης και της βιοθεωρίας του. Παράλληλα, όμως, παρακολουθεί και την αγωνιώδη αναζήτηση και προσπάθεια της ίδιας της σύγχρονης εποχής να βρει και να προσδιορίσει, και αυτή, το πρόσωπό της με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του. Έτσι, η προβληματική που αναπτύσσεται, σε συνδυασμό με την αφηγηματική λειτουργία και δράση, διαμορφώνουν για τον αναγνώστη ένα άριστο πεδίο περίσκεψης και αναστοχασμού για τη συγχρονία, ταυτόχρονα όμως και για ζητήματα διαχρονικά και πανανθρώπινα.

Ευσταθία Δήμου, 23.08.2021

Πώς οδηγηθήκατε στη σύλληψη της ιδέας του νέου σας μυθιστορήματος; Υπήρξε κάποιο ερέθισμα ή γεγονός που σας κινητοποίησε ή πρόκειται απλώς για μια τεχνουργημένη αφορμή;

Η αφορμή ήταν η ίδια η ιατρική πράξη που είναι κεντρική για την πλοκή του βιβλίου, η μεταμόσχευση προσώπου. Με γοήτευσε η ιδέα της αλλαγής, το πρόσωπο είναι με έναν τρόπο καθρέφτης των συναισθημάτων μας. Για καιρό έπαθα εμμονή με τη συγκεκριμένη ιδέα, έκανα έρευνα, διάβασα ιατρικές μελέτες, είδα ντοκιμαντέρ και τελικά επικοινώνησα προσωπικά με δυο μεταμοσχευθέντες. Τελικά το να γράψω ένα μυθιστόρημα για αυτό έμοιαζε μονόδρομος.

Πιστεύετε πως το μυθιστόρημά σας μπορεί να διαβαστεί αλληγορικά; Αν ναι, με ποιον τρόπο;

Η αλληγορία δεν ήταν στις προθέσεις μου. Όμως μπορεί να διαβαστεί ως ένα μυθιστόρημα ενηλικίωσης, που δεν αφορά μόνον έναν άνθρωπο που υπέστη τόσο τραγικά τραύματα, αλλά καθέναν από μας που ψάχνει την ταυτότητα και τη φωνή του.

Τα θέματα που περνούν και θίγονται μέσα στις σελίδες του βιβλίου είναι πολλά. Οι οικογενειακές σχέσεις, ο έρωτας, η μορφοποίηση των σχέσεων και της ανθρώπινης επικοινωνίας μέσα από τα social media, η βιοηθική είναι μερικά από αυτά. Τελικά ο στόχος ήταν να αφηγηθείτε μία ιστορία ή να θίξετε αυτά τα μείζονα ζητήματα της εποχής;

Πάντα ο στόχος είναι να αφηγηθείς μια ιστορία, δεν μπορεί να είναι άλλος λογοτεχνικά. Το δεύτερο επίπεδο βγαίνει αβίαστα από το πρώτο, διαφορετικά δεν θα μιλούσαμε για μυθοπλασία αλλά για δοκίμιο. Εξάλλου για όλα αυτά τα θέματα δεν δίνονται απαντήσεις.

Οι ήρωές σας διακρίνονται για τη ρεαλιστική τους υπόσταση. Η εμπλοκή τους όμως μέσα στη συγκεκριμένη ιστορία ξεπερνά κατά κάποιον τρόπο τον ρεαλισμό. Πώς κινηθήκατε για να καλύψετε αυτή την απόσταση;

Μου αρέσει να ξεκινώ τις ιστορίες μου από ένα ρεαλιστικό υπόβαθρο, οι ήρωες να είναι άνθρωποι υπαρκτοί. Από την άλλη δυσκολεύομαι πολύ να μείνω στην περιγραφή της καθημερινότητας, η ζωή δεν είναι η ρουτίνα μας, είναι όλα αυτά τα υπερβατικά που παίζουν μέσα στο μυαλό μας. Η λογοτεχνία είναι ένας τρόπος να ξεμπερδέψεις μιαν άκρη από το κουβάρι της φαντασίας, χρησιμοποιεί τον ρεαλισμό για να εκφράσει στην ολότητά του αυτό που είναι κάθε άνθρωπος και η ανθρωπότητα συλλογικά – κάτι πολύ βαθύτερο και περίπλοκο.

Στο μυθιστόρημα παρακολουθούμε την εναλλαγή των φωνών των πρωταγωνιστών. Πόσο δύσκολη ήταν η μετάβαση, γλωσσική και εκφραστική, από το ένα πρόσωπο στο άλλο;

Αν και η αφηγηματική δομή του βιβλίου, με τους σχεδόν παράλληλους μονολόγους, βγήκε από την αρχή αβίαστα, στην πορεία αυτό ήταν το κομμάτι που απαίτησε την περισσότερη δουλειά στις διορθώσεις. Τρεις αφηγηματικές φωνές, χαρακτηριστικές και ευδιάκριτες. Το έκανα συνειδητά, έχω μάλλον ευχέρεια στο να στήνω βιβλία που «δείχνουν και δεν λένε» (show don’t tell). Ήθελα να στήσω ένα βιβλίο με τον ακριβώς αντίθετο τρόπο, να λέω αλλά να μην δείχνω, κι όμως η ιστορία να προχωρά απρόσκοπτα.

Αν το μυθιστόρημά σας αυτό επρόκειτο να μεταφερθεί σε μιαν άλλη τέχνη ποια θα μπορούσε να είναι αυτή;

Νομίζω πως θα ήταν ξεκάθαρα ο κινηματογράφος.

Σε ποιον θα προτείνατε κυρίως να διαβάσει το μυθιστόρημα αυτό;

Δύσκολη ερώτηση, νομίζω πως είναι το βιβλίο μου που απευθύνεται σε ένα ευρύτερο κοινό που διαβάζει, αν και αυτοί που ταυτίζονται πιο πολύ είναι οι άνθρωποι που έχουν υποστεί κάποιου είδους τραύμα. Το μυθιστόρημα περιέχει πολλά αυτοβιογραφικά κομμάτια σε ό,τι αφορά τον πόνο και την ψυχολογία του ασθενούς. Για μένα ήταν λυτρωτική η γραφή κι έχω την αίσθηση πως με κάποιον τρόπο είναι λυτρωτική και η ανάγνωση για τους χρονίως πάσχοντες.

Το βιβλίο σας, τόσο σε αναγνωστικό επίπεδο όσο και στο επίπεδο της κριτικής, είχε αυξημένη απήχηση. Πού πιστεύετε ότι οφείλεται αυτό;

Θα ήθελα να πω πως είναι το πιο ολοκληρωμένο μου βιβλίο ως τώρα, όμως πιστεύω πως η απήχηση ενός βιβλίου είναι και θέμα συγκυρίας. Χαίρομαι πολύ όμως που διαβάστηκε και αγαπήθηκε και δεν το κρύβω.

Αποκτήστε το βιβλίο

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.