***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***

Ο Ήρωας του Φθινοπώρου, του Κωνσταντίνου Βορβή με ασπρόμαυρες λήψεις  και εξώφυλλο του Σωτήρη Λάμπρου από τις Εκδόσεις της Οδός Πανός

[…Ρέπια μαγαζιά

και

χλιαρά ποτά…]

Ρεμπώ

&

[…ηύρες κάτι.

Έβαλες την τρυφεράδα

μέσα στην κριτική,

το μόνο που κάνει

καρπερή την

κριτική…]

Φλωμπέρ

[i]Πλαϊνά Παράθυρα

[1]«Μια κλασσική, λιτή και πεζή γραφή, αλλά όχι πεζολογική. Ο τόνος σπαρακτικής απόγνωσης στα τοπία της πόλης με εικόνες διακριτικής υπερρεαλιστικής εικόνας σε ρεαλιστική εκδοχή, όπως το φεγγάρι που κάθε βράδυ αυτοκτονεί…Μια απόχρωση πολύ σύγχρονη και ελληνική του Τρακλ, χωρίς μεταφυσική».

Διάβασε την επιστολή και έπειτα την φύλαξε στο ράφι της λήθης. Η καρδιά του διψούσε. Πίσω από τις κουρτίνες έτρεμε η πόλη. Μισή ανοιξιάτικη, μισή πορνογραφική, οικεία για τους νυκταγωγούς του Γιάννη Βαρβέρη, τους παρίες. Ασύδοτη η πόλη τον φωνάζει, με τους αρχαίους της δρόμους αμανέδες. Τραγουδούν όλο καημό τους στίχους ανθρώπους, αγγίζουν το στερέωμα της μοναξιάς τους και προχωρούν. Δεν είναι λίγο να γίνεται η ποίηση πολύ προσωπική, να γίνεται ότι τα πράγματα δεν μπόρεσαν ποτέ. Αυτά τα υλικότερα πράγματα, οι εκδοχές οι ταπεινότερες του είδους μας, στάθηκαν οι ευλογημένες ατέλειες του θεού που λατρεύει την ομορφιά, την άπιαστη. Από το Ρέντη και τον σταθμό Λαρίσης, ως την αιώνια πόλη και την ατονική καρδιά της μετέωρης πολιτείας αντίστροφα μετρούν οι χρόνοι του Κωνσταντίνου Βορβή. Είναι «Ο ήρωας του φθινοπώρου», όπως ο τίτλος της καινούριας ποιητικής συλλογής από τις εκδόσεις της Οδού Πανός. Την διατρέχει εκείνη η καταπληκτική διαγώιος που συνδέει την οδό Διδότου με τις καρδιές μας.

Και εδώ ανοίγει μια παρένθεση για τον ξεχωριστό, εκδοτικό οίκο που διανύει αρκετές δεκαετίες σπάνιων εκδόσεων. Πρώτα ο Γιώργος Χρονάς, ο ποιητής των Μαύρων Τακουνιών και ο ζωγράφος της Γυναίκας από την Πάτρα και τώρα η Χριστίνα Χρονά εγγυώνται τις ξεχωριστές εκδόσεις, σαν αυτήν του Κ. Βορβή που φθάνει φιμώνοντας με έκπληξη την νύχτα.

Και έτσι όπως κλείνει η παρένθεση, ανοίγει σαν τριαντάφυλλο η Αθήνα, σκοτεινή, κατάλληλη για εραστές, για πένητες, για ανθρώπους διάττοντες που περνούν μια φορά και χάνονται.

Οι λέξεις της συλλογής μοιάζουν με παράξενα ζώα. Κάθε τόσο, νωχελικά με μια αίσθηση απεραντοσύνης, διαστέλλονται. Είναι τότε που πέφτουν σαν ομίχλη πάνω από την Αθήνα οι σκηνογραφίες. Θόρυβος εκκοκκιστηρίων στο βάθος του πίνακα και τα πλοία που λάμνουν. Είναι παράξενα ζώα οι λέξεις, με μια επιθυμία αρπαχτική φτιάχνουν το στόχαστρο μαζί και την συγκίνηση. Σμίγουν με ποιητές που πόνεσαν από αγάπη αρχαία, όπως ο Νίκος Αλέξης Ασλάνογλου και ο Αλέξης Τραϊανός, αρετές μες στους κόλπους της σύγχρονης, νεοελληνικής ποίησης. Χρονικά μαζί και υπέροχα ταξίδια στους δρόμους και τα στέκια. Και η θέα από τα πλαϊνά παράθυρα κάπου στην μέση της νύχτας όταν τα ποιήματα πέφτουν στα πέλματα της ζωής, έτσι όπως πέσανε κάποτε τα ποιήματα του Ρεμπώ στο πέρασμα των αλόγων.

Ο Κωνσταντίνος Βορβής ξαναφτιάχνει την γεωγραφία της πόλης, όπως κανείς θυμάται τα χαρακτηριστικά, τους τρόπους, τις χειρονομίες σε μια τέλεια αναπαράσταση κάποιας προσωπογραφίας. Νοσταλγία και αποχαιρετισμός, δίχως σύνεργα, έξω από τον χρόνο, με εφόδια ένα τρεμάμενο φως, παζολινικό, σε κάποια ύπαιθρο. Η πρόζα της συλλογής αναλαμβάνει την βρώμικη δουλειά γυρεύοντας μια άλλη άλλη όψη των πραγμάτων, διαβαίνοντας τους σταθμούς, αναγνωρίζοντας το λεπτό σάλεμα της ομορφιάς πίσω από την πεζολογική αναφορά στα όρια της πραγματικότητας.

Θέλει ψυχή και θάρρος μες στην αγοραία ζωή να κρατήσεις ένα κάδρο στο φιλμ για τον σφυρήλατο άγγελο της πλατείας Καραΐσκάκη. Θέλει καρδιά σπασμένη για να αναγνωρίσεις την επικίνδυνη γοητεία της Ομόνοιας ντυμένης πάντα με τα ευτελή, παράταιρα στολίδια της. Περισσότερο ακόμη θέλει αντοχή πρωτόγνωρη να κάνεις δικό σου το δράμα του κόσμου. Να πεις τα πράγματα με την σημασία τους την πληθυντική που μας αφορά. Να ζωγραφίσεις τα τοπία, αναγνωρίσιμα σε όλους και αλλοιωμένα από την πλευρά της φαντασίας, ενός μαγικού ρεαλισμού που μεσουράνησε σε άλλους παραλλήλους και βρίσκει εδώ τα υλικά, την ανάγκη να καλλιεργηθεί και να ανθίσει. Θέλει ερημιά για να προβάλλει το σπάνιο λουλούδι της ποίησης, αυτό που φύεται εδώ και εκεί, τόσο πυκνά μες στους στίχους του Ήρωα. Θέλει να υπερασπίζεσαι κάτι κοινό και κύριο, έναν κόσμο οργανικό όπου τα ευγενικά αισθήματα και οι σκοποί οι ευγενέστεροι γεννιούνται μες στις πιο παράδοξες εκδοχές, πιθανότητες από την απέραντη μυθιστοριογραφία της ζωής, εκεί έξω.

Ο Κωνσταντίνος Βορβής με την τέταρτη έκδοση της συλλογής του, επανεμφανίζεται από τον οίκο της οδού Διδότου. Και αφηγείται την πόλη και την ατμόσφαιρά της, επιστρατεύοντας το κλασσικό και το θερμό του κόσμου. Είναι σπλάχνο της και καθώς ο ζωγράφος μιλά με τα χέρια του εκείνος διαλέγει τις λέξεις για τον αποχαιρετισμό. Βυθισμένος στην μοναξιά του γνέφει μαζί με μια ολόκληρη αισθητική, με τον κώδικά του τον ιδιόρρυθμο που έξοχα αναπαράγουν οι πρόζες του Φθινοπώρου. Κάπως έτσι γεννιέται η εξάντληση και βρίσκει τις κατάλληλες λέξεις ο μολυβένιος ουρανός του Σωτήρη Λάμπρου, που περιβάλλει τα ποιήματα της συλλογής με ασπρόμαυρες λήψεις, σε ένα σπάνιο βιβλίο. Σπαρμένες, σκοτεινές μπαλάντες και ένα σμάρι από τζαζ στίχους που πετούν πάνω, δίπλα, τριγύρω από τις πρόζες των εκδόσεων της οδού Πανός. Ποιήματα, γρήγορες, σταθερές τροχιές, η Αθήνα που αφήνει μια κραυγή, η Αθήνα κάτω από τις ράγες, η Αθήνα των ρετιρέ, μες στο βασίλειο της αμφιθεατρικής μοναξιάς τους, τοπία από πράσινες τέντες και στίχους συλλογισμούς πάνω στο θεώρημα της πόλης. Αυτής της απέραντης, τσιμεντένιες ηθογραφίας, μιας μεγαλούπολης, σαν αυτές που γέννησαν το τάνγκο, τους πεισιθάνατους ποιητές, μια φωνή κάπου να ακούγεται. Της Αθήνας του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη, με την γκρεμισμένη της δόξα, την λυπητερή και την απρόβλεπτη πανίδα που αποκαλύπτεται κάτω από το μαύρο της μετάξι. Μιας πόλης πάντα στο λυκόφως της, της Αθήνας του ποιητή που σπαράζεται από το ξημέρωμα ή πάλι καίγεται σαν πεταλούδα κάτω από τα φώτα των δρόμων. Σε τούτο το μέρος, σε τούτο τον χρόνο που παραπαίει γεννιούνται τα ποιήματα της συλλογής. Τα αφηγείται ένας Άμλετ, είναι καμωμένα από τα υλικά της μοναξιάς , ενός πένθους λαϊκού που βρίσκει τροχιές μεταφυσικές, κοιτάζοντας στην άλλη πλευρά της πραγματικότητας, αγγίζοντας ζητήματα που μας αφήνουν αμήχανους. Αυτόχειρες ποιητές και λέξεις ραγισμένες βρίσκουν μια θέση στις υπέροχες πρόζες του Φθινοπώρου, μιας άλλης εποχής στην Κόλαση, σμιλευμένης από μια σπάνια, ποιητική φωνή ριζωμένη στα υπόγεια της Αθήνας, από δάκρυα και από ουρανό, από φώτα, όπως ο ίδιος ο δημιουργός αναγνωρίζει στο ρωμαϊκό χειμώνα της Λύτρωσης που περιλαμβάνεται στην συλλογή, καμωμένη.

Είναι κάτι άνθρωποι πλοία, λένε. Ζουν στα ποιήματα αυτής της συλλογής.  Θέλω να πω για αυτούς πως δεν τους αναγνωρίζεις εύκολα. Θα πρέπει να προσέξεις βαθιά μες στα πλήθη των συρμών, στα χαμηλά τα πρόσωπα, στις κατειλημμένες θέσεις, στους γρήγορους αποχαιρετισμούς, στις μεταβάσεις με άπειρες ταχύτητες μέσα από στοές αρχαίες. Τους βλέπεις μα δεν τους κοιτάζεις έτσι όπως χάνονται στα βάθη τους κάτω από στρώματα ζωής, συνήθειας και απόγνωσης. Μοιάζουν με ανθρώπους, έχουν τα δικά τους χαρακτηριστικά όμως μπορείς να νιώσεις ποιοι στα αλήθεια είναι. Κυκλοφορούν σαν χειρόγραφα σε γωνιές, τους κρύβει η σκόνη του χρόνου που περνά πάνω από πράγματα και ανθρώπους. Ξεχωρίζουν μες στην ατέλειωτη πομπή των ζώων. Ξεχωρίζουν με τις λέξεις τους, συνθέτουν μια ράτσα, τόσο ταιριαστή στην Αθήνα. Ανταγωνίζονται σε γοητεία τα ρημαγμένα νεοκλασικά με τα ανάγλυφα και τα ακρόπρωρα. Ανταγωνίζονται την ζωή με τα χίλια της χρώματα, με τα παστέλ και την πορφύρα και το διακριτικό υπόλευκο, το τσαρουχικό της παλιάς Αθήνας, εκεί που διασώθηκε από τον χάλυβα και το γυαλί της καινούριας αρχιτεκτονικής πρόκλησης, όπως εκτυλίσσεται στο αθηναϊκό κέντρο, δεκαετίες τώρα, σε μια ανολοκλήρωτη πορεία. Όλα προσαυξάνουν την σημασία των ανθρώπων πλοίων για μια πολιτεία. Δεν αφήνουν ίχνη οι άνθρωποι αυτοί, μόνον υπαινιγμούς  έτσι όπως ανταμώνει η δική τους μοναξιά με την ακατάλυτη, την δική μας ερημιά. Οι άνθρωποι πλοία έχουν πλάι τους πάντα ποιητές και στίχους. Οι δρόμοι της ζωής τους είναι καμωμένοι από τον Ρέμπραντ, όλα τους αναπαρίστανται στην πρώτη αλήθεια, δίχως τίποτε το πλαστικό. Μόνο με το στήριγμα του θαύματος που αλλάζει για πάντα τις οδούς Ιάσωνος κάθε αθηναϊκής εποποιίας.

«Ο Ήρωας του Φθινοπώρου». Του Κωσταντίνου Βορβή από τις εκδόσεις της οδού Πανός.

[1]     Οπισθόφυλλο της έκδοσης, προσωπική αποστολή του Στρατή Πασχάλη

[i]       Στο κείμενο περιλαμβάνονται αναφορές από την συλλογή του Κωνσταντίνου Βορβή, «Ο ήρωας του Φθινοπώρου», των εκδόσεων της Οδού Πανός.

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.