***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***
Η λειτουργία του ανθρώπινου εγκεφάλου είναι τελείως διαφορετική από τη λειτουργία ενός υπολογιστή. Ο εγκέφαλος βρίσκεται σε άμεση σχέση με τη συνειδητή σκέψη και τη βούληση. Αισθάνεται επίσης και έχει επιθυμίες. Ο υπολογιστής δεν διαθέτει διάνοια. Ούτε συνείδηση. Μπορεί βέβαια να κάνει υπολογισμούς, να παίζει σκάκι, να απαντά σε ερωτήσεις με βάση δεδομένα, αλλά αυτό συμβαίνει μηχανικά. Όταν του αποδίδουμε σημασία μεγαλύτερη από αυτή που στην πραγματικότητα διαθέτει, χάνουμε ως άνθρωποι την αυτοεκτίμησή μας. Υποβιβάζουμε τη δική μας δύναμη και θεοποιούμε τις μηχανές.
Το παραμύθι του Μάκη Τσίτα, Ο σύμβουλος του βασιλιά, στη σειρά «Μικρές Καληνύχτες» των εκδόσεων Μεταίχμιο, καταπιάνεται με αυτό το τόσο καίριο για την εποχή μας θέμα: την ανάγκη να στηριζόμαστε στον εγκέφαλό μας, όχι στις μηχανές. Η τεχνητή νοημοσύνη καταλαμβάνει ολοένα και μεγαλύτερο έδαφος. Θεωρείται ανάγκη τα παιδιά να είναι υποψιασμένα για τις παγίδες.
Βραβευμένος συγγραφέας ο Μάκης Τσίτας έχει πάντα τις κεραίες του εγκεφάλου του ανοιχτές. Το βιβλίο του Ο σύμβουλος του βασιλιά αποδεικνύει πως δεν παρακολουθεί τις εξελίξεις αμέτοχος, αλλά προσπαθεί να συνεισφέρει στη δυναμική και τους προβληματισμούς του καιρού του. Η επίκαιρη αλληγορία για τα παιδιά της προσχολικής και πρωτοσχολικής ηλικίας συμπληρώνεται με υπέροχες ζωγραφιές της Μαιρηλίας Φωτιάδου -μία επιπλέον ανάγνωση η εικόνα- όπως και με τη δυνατότητα, κάνοντας χρήση του QR code reader και σκανάροντας τον κωδικό που υπάρχει στο εσώφυλλο, να ακούσουν την ιστορία από τον ίδιο τον δημιουργό.
Ο Μάκης Τσίτας στο παραμύθι του Ο σύμβουλος του βασιλιά χρησιμοποιεί το μοτίβο του καλού βασιλιά και του καλού συμβούλου. Ο σύμβουλος του βασιλιά, Αλμεδόρ, είναι σοφός άνθρωπος και πολύτιμος, όπως είναι φυσικό, συνεργάτης για εκείνον. Έχει τον δικό του άνθρωπο ώστε να λαμβάνει τις σωστές αποφάσεις για το βασίλειο και όλα βαίνουν καλώς. Η ιστορία ανατρέπεται όταν εκείνος πεθαίνει.
Μια φορά κι έναν καιρό εµφανίστηκε ένας άνθρωπος που είχε την ικανότητα να δίνει τη σωστή απάντηση για οποιοδήποτε θέµα. Γι’ αυτό και ο βασιλιάς της χώρας τον ονόµασε Σοφό, τον έκανε επίσηµο σύµβουλό του και τον πήρε µαζί του στο παλάτι. Και στην αρχή όλα κυλούσαν ωραία και καλά κι ήταν όλοι χαρούµενοι. Λίγο καιρό όµως µετά τα πράγµατα άρχισαν να αλλάζουν, ο σύµβουλος έκανε το ένα µεγάλο λάθος µετά το άλλο… Μα τι συνέβαινε στ’ αλήθεια;[i]
Ο νέος σύμβουλος έδινε πάντα την ίδια μονολεκτική απάντηση στον βασιλιά. Οι υποδείξεις του έφεραν στην αρχή περιστασιακές επιτυχίες. Η τυφλή όμως εμπιστοσύνη και η πιστή προσήλωση που επέδειξε, μόνον σε λάθη τον οδήγησαν στη συνέχεια.
Η αφήγηση ξεδιπλώνεται με τρόπο φυσικό και απλό, έτσι που τα παιδιά να κατανοήσουν την ανάγκη να στηριζόμαστε στη δική μας σκέψη, να παίρνουμε δικές μας πρωτοβουλίες και αποφάσεις, να μην αφηνόμαστε σε ανθρώπους που δεν γνωρίζουμε -ενδέχεται να εξυπηρετούν τα δικά τους συμφέροντα- ούτε στην τεχνολογία η οποία λειτουργεί μηχανικά.
Ο συγγραφέας έμμεσα επικρίνει την αβουλία και την ευπιστία, όπως και τη χωρίς έρευνα/κρίση απόφαση που εισάγει την τυχαιότητα και αφήνει τον άνθρωπο έρμαιο στα χέρια των επιτηδείων, αναιρώντας τον καίριο ρόλο του ως υποκειμένου στη ζωή. Η επιβολή που ασκεί στο πλήθος ο βασιλιάς είναι αποτέλεσμα της δύναμής του. Δυσεύρετο να αντιταχθεί κάποιος στη θέλησή του. Απαιτείται μια άλλη μορφή διακυβέρνησης, δημοκρατική. Οι πολιτικοί να έχουν τη δική τους θέληση και άποψη, οι πολίτες να είναι ενεργοί και υπεύθυνοι.
«Ο Τζώρτζ Όργουελ[ii] στο μυθιστόρημα 1984 καταλύει την τυραννία του παντοδύναμου κράτους με τον έρωτα των δύο ηρώων· κατορθώνουν να διασπάσουν το φράγμα της απάνθρωπης μηχανής που εξουσιάζει τους ανθρώπους με τη δύναμη του ερωτικού πάθους. Να είναι αυτή η ευαισθησία που θα συντρίψει την αναισθησία των μηχανών ή μήπως θα χρειαστεί η φαντασία της νέας γενιάς που θέλει να σπάσει τα σχήματα με την πιο ρευστή δύναμη του κόσμου, το όνειρο;» γράφει ο Μανόλης Ανδρόνικος στο βιβλίο του «Παιδεία ή Υπνοπαιδεία».
Ο Μάκης Τσίτας με το βιβλίο του Ο σύμβουλος του βασιλιά συμβάλλει με τον δικό του τρόπο να μη χαθεί το όνειρο και η φαντασία της νέας γενιάς μέσα από τη μηχανοποίηση του σύγχρονου βίου. Η περίπλοκη ζωή μας εξαρτάται από παράγοντες οικονομικούς, πολιτικούς, κοινωνικούς. Η τεχνολογία μπορεί να έχει κάνει τεράστια βήματα, όμως δεν μπορεί να υποκαταστήσει τον ανθρώπινο εγκέφαλο. Ο συγγραφέας πολύ έξυπνα και έντεχνα βάζει στο έργο την αντίθεση να υποφώσκει κραυγαλέα: ο παλιός σύμβουλος, ο άνθρωπος με τη σοφία και την τεκμηριωμένη σκέψη και ο νέος άνθρωπος/εποχή με τον ρόλο που έχει δώσει στη μηχανή.
Τα παιδιά έχουν τα προϊόντα της τεχνολογίας στα χέρια τους. Είναι καλό να γνωρίζουν πως ούτε αλάνθαστα είναι ούτε παντοδύναμα. Η δική τους σκέψη και κρίση θα πρέπει να είναι ο αποφασιστικός παράγοντας δράσης.
Ένα ακόμη εξαιρετικό παραμύθι του Μάκη Τσίτα που πρέπει να διαβάσουν όσο γίνεται πιο πολλά παιδιά.
[i] Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου
[ii] George Orwell, 1903-1950
Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
