***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***

Ο Γιάννης Μπούζας γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε οικονομικά στη Γαλλία κι έχει εργαστεί ως οικονομικός αναλυτής σε διάφορες εταιρίες. Επί σειρά ετών συνεργάστηκε με το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ) κι έχει συμμετάσχει σε πολλές οικονομικές μελέτες και έρευνες βιβλιοπαραγωγής. Έχει μεταφράσει από τα γαλλικά πολλά άρθρα για τα ηλεκτρονικά βιβλία και τις ψηφιακές συσκευές ανάγνωσης. Το 2018 κυκλοφόρησε το πρώτο του μυθιστόρημα No Problem Manager από τις Εκδόσεις Κέδρος. Το τελευταίο του μυθιστόρημα με τίτλο Ο κήπος των ονείρων, κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Βακχικόν

Κύριε Μπούζα, μιλήστε μας για το νέο σας βιβλίο. Ποιο ήταν το έναυσμα της συγγραφής του μυθιστορήματός σας Ο κήπος των ονείρων που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Βακχικόν τον Οκτώβριο του 2021;

Πηγή έμπνευσης για τη συγγραφή του μυθιστορήματος αποτέλεσε η ιδιαιτερότητα του επαγγέλματος του ευγενικού διοργανωτή, του G.O ─από τα αρχικά των γαλλικών λέξεων Gentil Organisateur─, όπως είναι γνωστός ο υπάλληλος που εργάζεται στα ξενοδοχειακά χωριά του Club Med. Η αρχική σκέψη όταν έγραφα τα πρώτα κεφάλαια ήταν να συστήσω στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό το διαφορετικό στιλ διακοπών, έναν αλλιώτικο τρόπο διασκέδασης και ψυχαγωγίας, μια πραγματικότητα που ελάχιστοι στην Ελλάδα γνωρίζουν.

Τοποθετείτε την πλοκή του έργου σας στο κλαμπ Μεντιτερανέ, έναν ειδυλλιακό τόπο ανέμελων διακοπών, με άρωμα και ταμπεραμέντο Μεσογείου, ενώ ο κεντρικός σας ήρωας είναι ξενοδοχειακός υπάλληλος. Ενσωματώνονται βιωματικά στοιχεία σε αυτό;

Όλα τα ξενοδοχειακά χωριά του Club Med ανά την υφήλιο βρίσκονται σε μέρη που χαράζονται στη μνήμη για μια ζωή. Ο κεντρικός ήρωας δεν είναι ο απρόσωπος υπάλληλος ενός πολυτελούς ξενοδοχείου, που μετά το πέρας του ωραρίου αποχωρεί από τον χώρο της εργασίας του. Συμμετέχει στις εκδηλώσεις και στα θεάματα του ξενοδοχείου, χορεύει, πίνει και μεθά με τους πελάτες και ενίοτε πλαγιάζει μαζί τους, σ’ ένα περιβάλλον όπου η ελευθεριότητα αφυπνίζει τις αισθήσεις. Η πλοκή του έργου είναι κατά βάση μυθοπλαστική, ωστόσο, τα προσωπικά βιώματα λειτούργησαν ως καταλύτης στην αφήγηση, καθώς κάποτε υπήρξα κι εγώ ένας ευγενικός διοργανωτής.

Το μυθιστόρημα καλύπτει είκοσι εννέα κεφάλαια και εξελίσσεται γραμμικά σε τέσσερις χρονότοπους. Αφορμάται από το ξενοδοχείο Κάρλτον στις Κάννες τον Σεπτέμβριο του 1949. Μεταφέρεται, με ένα άλμα σαράντα τριών χρόνων, στον Πύργο Αθηνών το 1992 και τελικά επικεντρώνεται στη ζωή του ξενοδοχειακού χωριού της Κω για δύο συνεχόμενες σεζόν (Απρίλιος 1992-1993).Η ίδρυση του κλαμπ Μεντιτερανέ παρουσιάζεται ως αποκύημα της ψυχολογίας του μεταπολεμικού ανθρώπου. Ποιες είναι οι επιδιώξεις σας με τη σύνδεση αυτή;

Το μυθιστόρημα αναπτύσσεται σε τριάντα συνολικά κεφάλαια με αφετηρία τη μυθοπλαστική συνάντηση των ιδρυτών της εταιρίας ως ιστορική αναδρομή. Η χρονική μετάβαση των σαράντα και πλέον χρόνων αναδεικνύει, εμμέσως πλην σαφώς, την μακρόχρονη ιστορία τoυ Club Med, την περίοδο μάλιστα της δεκαετίας του ’90, όπου το μοντέλο του πρώτου all inclusive ξενοδοχείου έχει φτάσει στο στάδιο της ωρίμανσής του. Οι δύο συνεχόμενες σεζόν δεν είναι τίποτα άλλο από μια μορφή ενδοσκόπησης του ήρωα, που προσπαθεί ν’ ανακαλύψει αν το όνειρο που αφουγκράζεται είναι αληθινό.

Συνδέετε τη φιλοσοφία του κλαμπ Μεντιτερανέ, του ξενοδοχειακού χωριού της Κω, με το αρχαιοελληνικό ρητό Νους υγιής εν σώματι υγιεί και γράφετε πως μπορεί να αναγεννηθεί πλάι στη θάλασσα ή στο βουνό, σε μέρη όπου επικρατεί σαγήνη και αισθησιασμός. Δημιουργείτε με τον τρόπο αυτό ένα δροσερό ανάγνωσμα, ανάλαφρο, ευανάγνωστο, όχι όμως χωρίς βάθος. Ποιοι είναι οι βαθύτεροι στόχοι της μυθοπλασίας σας; Τι κρύβεται πίσω από το ονειρώδες και το αισθησιακό;

Το αρχαιοελληνικό ρητό Νους υγιής εν σώματι υγιεί είναι το σύνθημα ζωής και πολιτισμού που κληρονομήσαμε από τους προγόνους μας και πρέπει να το διαφυλάξουμε στην καθημερινότητά μας. Παρότι δεν είμαι θιασώτης της αισθησιαρχίας, το περιβάλλον όπου ζούμε, εργαζόμαστε, ή περνάμε διακοπές μάς επηρεάζει. Όταν δεν υπάρχει ισορροπία σε σώμα και πνεύμα οι ενέργειές μας πάσχουν, όπου κι αν βρισκόμαστε. Φανταστείτε ότι εισερχόμαστε σ’ έναν ολάνθιστο κήπο, τις αισθήσεις να μεθούν από τις ευωδιές και την πανσπερμία των χρωμάτων. Είναι η στιγμή που κάτι αναγεννιέται μέσα μας, ευδία που θέλουμε να παρατείνουμε. Όλα τα ξενοδοχεία του Club Med έχουν ανεγερθεί σε τοποθεσίες που προδιαθέτουν τον επισκέπτη να νοιώσει ένα παρόμοιο «ξύπνημα». Πίσω από αυτό το ονειρικό και αισθησιακό κρύβεται η αναζήτηση της ευτυχίας. Οι ήρωές μου είναι οι πρωταγωνιστές των ονείρων τους.

Σκοπός της ζωής είναι η ευτυχία, δηλώνετε στην αρχή του έργου μέσα από τα χείλη του Ζιλμπέρ.Πώς αντιλαμβάνεστε την κατάκτηση της ευτυχίας;

Βάζοντας στα χείλη του Ζεράρ, του ιδρυτή της εταιρίας, να πει στον μετέπειτα συνεργάτη του Ζιλμπέρ ότι σκοπός της ζωής είναι ευτυχία, είναι μια προσωπική πεποίθηση που αντικατοπτρίζει το κυρίαρχο νόημα του βιβλίου. Ο άνθρωπος στη ζωή του ─ανεξαρτήτως κοινωνικού, οικονομικού ή μορφωτικού επιπέδου─ αγωνίζεται για να ζήσει καλύτερα και ευτυχισμένα, για να έχει δικαιώματα κι ελευθερίες σ’ ένα περιβάλλον που μεταλλάσσεται διαρκώς. Η ζωή του αποκτά νόημα μόνο όταν πορεύεται σε ισορροπία με την ύπαρξή της ως αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορικής εποχής που ζει. Η κατάκτηση της ευτυχίας είναι ένα ζήτημα που με απασχολεί ιδιαίτερα στα γραπτά μου και ίσως η απάντηση να βρίσκεται μέσα μας ή μήπως στα όνειρά μας;

Μουσική, χορός, θέατρο, κινηματογράφος, περιήγηση: ενσωματώνονται απλόχερα στο μυθιστόρημα. Προκαλούν μάλιστα εντύπωση οι πολυποίκιλες και ευφάνταστες μεταμφιέσεις που επινοείτε στα καθημερινά διασκεδαστικά δρώμενα του κλαμπ Μεντιτερανέ. Ποια η σχέση σας με το θέατρο και τις υπόλοιπες τέχνες; Θεωρείτε τη διακειμενικότητα θετικό στοιχείο ενός λογοτεχνικού έργου;

Οι εκδηλώσεις και τα θεάματα είναι καθημερινό γεγονός στα ξενοδοχειακά χωριά του Club Med και αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής του ευγενικού διοργανωτή. Οι παραστάσεις που δίδονται είναι επαγγελματικού επιπέδου με άρτια οργάνωση και συντονισμό. Με την καθοδήγηση του διευθυντή ψυχαγωγίας, που έχει και το γενικό πρόσταγμα του θεάματος, τα κοστούμια ράβονται από ενδυματολόγο, τα σκηνικά σχεδιάζονται από σκηνογράφο, ο εξωραϊσμός της θεατρικής σκηνής διευθετείτε από διακοσμητή. Η σχέση μου με το θέατρο και τα υπόλοιπα πολιτιστικά προϊόντα είναι μια σχέση αγνής αγάπης που άλλοτε εκφράζεται ως θεατής, ακροατής, αναγνώστης, περιηγητής, και άλλοτε με την ιδιότητα του συγγραφέα διαμέσου του γραπτού λόγου. Αν και θεωρώ το λογοτεχνικό έργο ως δημιούργημα εικόνων, κινηματογραφικό παζλ λέξεων που ακολουθεί συγκεκριμένους κανόνες, η διακειμενικότητα είναι εκείνη που καθορίζει το ευρύτερο επικοινωνιακό πλαίσιο συγγραφέα-αναγνώστη· αμφίδρομη μετάγγιση ψυχής.

Εκτός από τη θεατρικότητα, στοιχείο που προκαλεί εντύπωση στον αναγνώστη/-στρια είναι η πολυπολιτισμικότητα. Σε εποχή έξαρσης ρατσισμού και διαφυλετικών διαφορών συνιστά πολύ θετικό στοιχείο. Αποτέλεσε επιδίωξή σας αυτή η κουλτούρα προσέγγισης ανθρώπων και πολιτισμών;

Πράγματι, η πολυπολιτισμικότητα αποτέλεσε το βασικό συστατικό της επιτυχίας του Club Med καθ’ όλη τη διάρκεια της πορείας του. Από την ίδρυση του πρώτου ξενοδοχειακού χωριού ο ευγενικός διοργανωτής είναι άτομο ανεξαρτήτου εθνικότητας ή φυλετικής προέλευσης. Η ικανοποίηση υπαλλήλων-πελατών άλλωστε δεν θα μπορούσε να βασιστεί σε ρατσιστικά πρότυπα, και ουδέποτε προσπάθησα να παραλληλίσω κουλτούρες και πολιτισμούς με την πρόσφατη έξαρση ρατσισμού.

Κάλλος, εξωτισμός, ερωτισμός, γαστρονομία… Η γραφή σας είναι λυρική, σωματική, αισθησιακή. Μιλήστε μας για τις επιρροές σας.

Τα αναγνώσματά μου ποικίλουν. Φιλοσοφία, ποίηση, ιστορία, ψυχολογία, λογοτεχνία. Πολλοί συγγραφείς και βιβλία μου αρέσουν, χωρίς ωστόσο να έχω επηρεαστεί από συγκεκριμένες σχολές. Είναι αλήθεια ότι η γραφή σε κάποια σημεία του έργου είναι λυρική και αισθησιακή. Πόσο πιστευτός θα γίνω αν πω ότι αφέθηκα στα χέρια του ήρωα κι εκείνος με οδήγησε σε ταξίδι ονειρικό; Πολλές φορές όταν γράφω παρασύρομαι από την πλοκή, τους χαρακτήρες και η γραφή μεταλλάσσεται ανάλογα της περίστασης.

Στο μυθιστόρημα ενσωματώνονται πλήθος πληροφοριών για διάφορα θέματα (οικόσημα, κατασκευή χαρταετών, κουλτούρες…). Πώς προέκυψαν τα στοιχεία αυτά;

Πιστεύω ότι τα στοιχεία αυτά είναι η μαγιά της αφήγησης, το πέπλο πάνω στο οποίο υφαίνονται τα χαρίσματα των ηρώων, το χρώμα που αναζητά ο αναγνώστης.

Σπουδαίο ρόλο στο έργο κατέχει η υποκριτική, το να ελίσσεσαι. Οι ήρωες υποδύονται διαρκώς ρόλους. Υπάρχει φιλοσοφικό υπόστρωμα πίσω από τις μεταμφιέσεις αυτές;

Πίσω από αυτές τις μεταμφιέσεις δεν υποκρύπτεται επιμελώς κάποιο φιλοσοφικό υπόστρωμα ή χαρακτήρας. Οι ήρωες υποδύονται ρόλους όταν συμετέχουν στα θεάματα, στα χάπενινγκ και στις εκδηλώσεις του ξενοδοχείου. Η ικανοποίηση του πελάτη είναι στη φύση της εργασίας τους· η υποκριτική και η αληθοφάνεια τα εργαλεία για να επιτύχουν το σκοπό τους.

Στο έργο αποθεώνεται η ομορφιά, ενώ η μυθοπλασία μένει στις θετικές στιγμές της ζωής. Δεν υπάρχει χώρος για τα γηρατειά. Οι έγνοιες, η παθογένεια, περνούν πολύ έμμεσα στην πλοκή, σαν να μην υπάρχουν. Γιατί κάνατε αυτή την επιλογή;

Ο κήπος των ονείρων είναι το διάλειμμα από την καθημερινότητά μας, οι διακοπές, η ξεγνοιασιά της νιότης, ο χορός των αισθήσεων, αλησμόνητα όνειρα που θα μας συντροφεύουν μια ζωή, και όσες έγνοιες ή παθογένειες εμφανίζονται στο κείμενο, αναδύονται στην επιφάνεια ως συνεπακόλουθο της ανθρώπινης φύσης που ηθελημένα δεν αγνόησα. Κύριο μέλημα στην ανάπτυξη της αφήγησης ο αναγνώστης· διαβάζοντας ετούτο το βιβλίο να εισχωρήσει σ’ έναν κόσμο διαφορετικό, να περιπλανηθεί πλάι στους ήρωες, να βιώσει το όνειρο της ιστορίας, που δεν είναι άλλο από την ευτυχία, τη χαρά, ταξίδι στο χρόνο, και συνάμα ν’ ανακαλύψει την πολύχρονη ιστορία του Club Med και την ιδιαίτερη ζωή του ευγενικού διοργανωτή.

Στο κλαμπ Μεντιτερανέ πλάθετε ένα περιβάλλον δεκαετίας του ’60, με απελευθέρωση ενστίκτων, αισθησιασμού και βάζετε τη γυναίκα να κατέχει ισότιμη θέση με τον άνδρα στο ζήτημα του σεξ. Έχετε επηρεαστεί ιδεολογικά από τη γενιά του ’60, τα παιδιά των λουλουδιών, τη γενιά της αμφισβήτησης; Και πόσο οι θεωρίες του Φρόυντ σας έχουν επηρεάσει, από τη στιγμή που το σεξ κατέχει καίρια θέση στη μυθοπλασία;

Τη δεκαετία του ’60 και του ’70 το Club Med υιοθέτησε μια πολιτική προσέγγισης πελατών ─ζευγάρια και εργένηδες που διέμεναν σε λιτές ψάθινες καλύβες απολαμβάνοντας τη φύση─, που εν μέρει ταιριάζει στην ιδεολογία της απελευθέρωσης και τα παιδιά των λουλουδιών. Στην πορεία βέβαια η πολιτική αυτή άλλαξε, στο πελατολόγιο ενσωματώθηκαν και οικογένειες με παιδιά. Εάν είχα αναλωθεί σε λεπτομερείς αναφορές της ιστορικής πορείας της εταιρίας, το μόνο που θα είχα καταφέρει θα ήταν να προκαλέσω κόπωση στον αναγνώστη παρά ευχαρίστηση, με υπαρκτό τον κίνδυνο το έργο να χαρακτηριστεί ως δοκίμιο και όχι μυθιστόρημα. Η ελευθεριότητα της δεκαετίας του ’90 που περιγράφω διατηρεί ως απομεινάρι το αισθησιακό άρωμα της εποχής εκείνης, ωστόσο, δεν πρέπει να συγχέεται με τα κινήματα της αμφισβήτησης ή άλλου είδους θεωρίες. Με τον πατέρα της ψυχανάλυσης συμφωνώ σε διάφορα σημεία, όπως για παράδειγμα η ερμηνεία του για τα όνειρα ─ότι το όνειρο δηλαδή είναι «η Via Regia» για τη γνώση του ασυνειδήτου─, όπως επίσης ότι διέκρινε στρώματα ή ζώνες μέσα στην ανθρώπινη προσωπικότητα, αλλά ουδέποτε επηρεάστηκα από τις φροϋδικές αντιλήψεις. Οι ήρωες του βιβλίου σε μια αυτοεγκατάλειψη παραδίδονται στο χορό, στο ρυθμό της μουσικής, απολαμβάνουν το δείπνο τους δίνοντας ένα απαλό φιλί. Άντρας και γυναίκα ισότιμοι πορεύονται στην αφύπνιση του ερωτισμού. Το σεξ δεν αποτελεί το θέσφατο της μυθοπλασίας.

Η αλλοδαπή γυναίκα είναι απαλλαγμένη από ταμπού και μικροαστισμό. Φέρεται πιο ελεύθερα από την Ελληνίδα η οποία ψάχνει κυρίως για τον γαμπρό. Έτσι αναφέρεται στο έργο. Ισχύει αυτό το 2021;

Τα ταμπού και ο μικροαστισμός είναι γνωρίσματα όλων των εποχών και δεν ξεχωρίζουν φύλο ή εθνικότητα. Η παρομοίωση που χρησιμοποίησα στη φράση …λες κι έψαχνε τον ιδανικό υποψήφιο γαμπρό ή η σκέψη περί της ελευθεριότητας των Ευρωπαίων γυναικών, ίσως προδιαθέτουν τον αναγνώστη να εξάγει λάθος συμπεράσματα, ουδεμία όμως πρόθεση είχαν να προκαλέσουν ή να θίξουν παρά να επισημάνουν τις αντιλήψεις εκείνης της περιόδου. Όπως και να έχει οι ηθικοί φραγμοί και οι κοινωνικές προκαταλήψεις προηγούμενων δεκαετιών δεν αντικατοπτρίζουν τη σημερινή πραγματικότητα.

Ο κήπος των ονείρων. Ένα ξενοδοχειακό χωριό στο οποίο προσφέρονται απολαύσεις και ηδονές παντός τύπου. Σαγήνη, σαρκική απόλαυση και εφήμερος έρωτας σε ένα κουβάρι. Μπορεί να υπάρξει στην πραγματικότητα ένα τέτοιο χωριό;

Από τη φύση του ο άνθρωπος αποζητά τη σαγήνη, την ευχαρίστηση, τον έρωτα. Έχουμε την ανάγκη να γοητεύσουμε ή να γοητευτούμε, εκτός κι αν ηθελημένα επιλέξουμε άλλο δρόμο. Θα έλεγα ότι ο ζωτικός χώρος της κοινωνικής μας συναναστροφής μοιάζει ωσάν μικρό χωριό, όπου τα συναισθήματα εκρήγνυνται με τον έναν ή άλλο τρόπο. Κι αν ετούτη η σκέψη διακρίνεται ως ουτοπιστική, τα ξενοδοχειακά χωριά του Club Med είναι μια πραγματικότητα πολλών χρόνων.

Αντόρνο, Μαρκούζε, Χορκχάιμερ πίστευαν πως μόνο με τον συνδυασμό του job και του hobby θα ξεπεράσουμε την αλλοτρίωση που προκαλεί η σύγχρονη εργασία, τον καταμερισμό της ζωής σε εργάσιμο και ελεύθερο χρόνο. Στο club Mediterranean εφαρμόζεται η φιλοσοφία αυτή. Να υποθέσουμε πως έχετε επηρεαστεί από τη σχολή της Φρανκφούρτης και τους εκπροσώπους της;

Η σχολή της Φρανκφούρτης και οι εκπρόσωποί της δεν άσκησαν κάποια επίδραση κατά τη διάρκεια της συγγραφής. Όπως ανέφερα και παραπάνω το πρώτο all inclusive μοντέλο διακοπών βασίστηκε στη συνεύρεση των πεποιθήσεων της ευγένειας και της ευτυχίας των ιδρυτών της εταιρίας. Η θέσπιση της ιδέας του ευγενικού διοργανωτή που διασκεδάζει και δουλεύει τόσο πολύ, φτάνοντας στο σημείο να αισθάνεται ότι δεν δουλεύει, είναι γεγονός ακόμη και σήμερα. Η προέλευση της ιδέας του καταμερισμού εργάσιμου και ελεύθερου χρόνου δεν με απασχόλησε. Η πλοκή του μυθιστορήματος θεμελιώθηκε σε απτά δεδομένα της πολύχρονης πορείας των ξενοδοχειακών χωριών του Club Med και στην ιδιαίτερη ζωή του ευγενικού διοργανωτή.

Τελικά στον Κήπο των ονείρων νικά ο έρωτας, όχι το σεξ. Είναι ένα ευοίωνο μήνυμα αυτό για την εποχή της ματαιοδοξίας και των ρηχών αισθημάτων. Θα θέλατε να μας πείτε κάτι γι’ αυτό;

Για το έρωτα έχουν τόσα γραφεί, έχουν τόσα ειπωθεί. Τον έχουν εξυμνήσει φιλόσοφοι και συγγραφείς, ποιητές και τραγουδοποιοί, ό,τι κι αν προσθέσω θα θεωρεί αναμηρυκασμός. Σ’ ένα περιβάλλον ελευθεριότητας, όπως είναι αυτό του ξενοδοχείου, οι προκλήσεις μάς παρασύρουν. Κι όμως ο έρωτας είναι εκεί. Ξεπροβάλει με σθένος και με την έντασή του διεισδύει στις καρδιές των ηρώων για να τους καθοδηγήσει στην ευτυχία. Πάντοτε θα νικά ο έρωτας. Το σεξ ως πράξη έπεται, ως συνοδευτικό του κυρίως πιάτου καλύπτει τη βιολογική μας ανάγκη.

Ποιοι είναι οι επόμενοι στόχοι σας;  

Συγκεκριμένους στόχους δεν θέτω. Ωστόσο, θα ήθελα ν’ ασχοληθώ και με άλλα είδη της μυθιστορηματικής αφήγησης. Φλερτάρω το αστυνομικό μυθιστόρημα, με σαγηνεύει το φανταστικό, πλευρίζω με δέος το ιστορικό. Το επόμενο ─που ήδη έχω ολοκληρώσει─ είναι ένα ψυχολογικό θρίλερ. Εύχομαι σύντομα να πάρει το δρόμο του.

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.