***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***

Ο Χάρης Βασιλάκος «σπάει» τον ιερό κώδικα της σιωπής και αποκαλύπτει στο κοινό, λίγο από το παρασκήνιο μιας ξεχωριστής ιστορίας. Οι Εκδόσεις Πνοή και ο Λάκωνας μυθιστοριογράφος, ραδιοφωνικός παραγωγός και ένας εκ των εμπνευστών της Αναβίωσης της Βαμβακούς (που υλοποιείται με την αποκλειστική Δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος), φέρνουν στα ράφια των βιβλιοπωλείων το καινούριο μυθιστόρημα με τον απαραβίαστο τίτλο, «Omerta». Μυστικά, καθώς και η κοινωνική πραγματικότητα της μαφίας που διαμόρφωσε τους όρους ζωής στην σύγχρονη Ιταλία συνθέτουν τους βασικούς πυλώνες ενός μυθιστορήματος που εξελίσσεται με κινηματογραφικούς ρυθμούς κάτω από την επιδέξια πλοκή. Καθώς το παρελθόν επανέρχεται αγριότερο, σαν μια φριχτή και αναπόδραστη ασθένεια που μόνο για λίγο ημέρεψε, οι παλιοί όρκοι της σιωπής αναβιώνουν. Ιστορίες χωρίς καμιά φαινομενικά μεταξύ τους σχέση καθορίζουν τους όρους ενός ιδιότυπου, αστυνομικού μυθιστορήματος που ξεχωρίζει στο ύφος και την έντασή του από την πρώτη κιόλας σελίδα. Από το ειδυλλιακό τοπίο του Μοντεπουλτσιάνο ως τις σελίδες του «Omerta» χωρούν σημεία στίξεως, πληρωμένα συμβόλαια θανάτου, ιστορίες παλιές που πονάνε, δύσκολοι αποχαιρετισμοί. Περισσότερα από τον ίδιο τον συγγραφέα, Χάρη Βασιλάκο, στην συνέντευξη που ακολουθεί.

Απόστολος Θηβαίος, Απρίλιος 2023

Πείτε μας λίγα λόγια για τον τρόπο με τον οποίο γεννιέται το καινούριο σας μυθιστόρημα. Χαρακτήρες και γεγονότα διαμορφώνουν το μωσαϊκό μιας εξαίρετα δοσμένης ιστορίας. Θα μπορούσατε να κάνετε μια εξαίρεση για το Literature και να σπάσετε τον νόμο της σιωπής;

Η πρόκληση πάντα σε ένα βιβλίο είναι να εντοπίσω το μήνυμα που θέλω να επικοινωνήσω. Το «Ομερτά» προέκυψε σε μία περίοδο που με απασχολούσε πολύ το θέμα της ηθικής, όχι με την εκκλησιαστική έννοια, αλλά μέσα από το πρίσμα των άγραφων νόμων. Αισθάνομαι ότι τα τελευταία χρόνια λησμονούμε την αξία τους και όλα γύρω μας συνηγορούν στο να πάψουμε να είμαστε αθώοι. Αυτήν ακριβώς την «αρένα» επιδιώκω να περιγράψω και φυσικά, η Μαφία αποτέλεσε το ιδανικό «όχημα» για να αντιπαραβάλω την ηθική με την ανηθικότητα. Το Παλέρμο, το Μοντεπουλτσιάνο και οι αμπελώνες ευρύτερα της Τοσκάνης αποτέλεσαν ένα πολύ ενδιαφέρον φόντο, για να σκιαγραφηθούν οι θηριώδεις αδυναμίες της σύγχρονης εποχής όπως η ανθρωποφαγία, η καχυποψία, η αδυναμία σύνδεσης με τον εαυτό μας και τους γύρω μας, η βιτρίνα της τελειότητας που συχνά επιλέγουμε αντί της αλήθειας και πολλά ακόμη που οδηγούν στο συμπέρασμα ότι ο νόμος της σιωπής είναι η «καλύτερη» κρυψώνα της κακοποίησης.

Το μυθιστόρημα «Omerta» συνιστά την τρίτη κατά σειρά έκδοσή σας. Πώς έχει εξελιχθεί η γραφή σας μέχρι σήμερα;

Αν και όσο μεγαλώνω τα ερωτηματά μου για τη ζωή πολλαπλασιάζονται αντί να περιορίζονται, ένα από τα μαθήματα που έχω πάρει στα 39 χρόνια μου είναι ότι η αυτοπεποίθηση χτίζεται χρόνο με το χρόνο, από τα χιλιόμετρα που κουβαλάει κανείς στη ζωή του, από το πόσο ζυγίστηκε με τα πράγματα, από το πόσο δοκιμάστηκε με τους φόβους του. Σε κάθε άλλη περίπτωση, μιλάμε για έπαρση. Κάπως έτσι νιώθω ότι κυλάνε τα πράγματα και στο χώρο των εκδόσεων. Κάθε βιβλίο που προστίθεται στην πλάτη ενός δημιουργού, αποτελεί ένα βήμα προς τη συγγραφική ενηλικίωση. Τώρα, αναφορικά με την εξέλιξη της γραφής μου σε πρακτικό επίπεδο, εκτιμώ ότι το δυνατό σημείο του «Ομερτά» είναι η κλιμακούμενη ένταση μέσα από τη σταδιακή αποκάλυψη των μυστικών, τα μικρής έκτασης κεφάλαια και οι γρήγορες εναλλαγές στις επιμέρους ιστορίες. Μου αρέσουν πολύ οι ιστορίες που μας κρατούν σε εγρήγορση και αγωνία. Είναι μάλλον μία ανάγκη που μας δημιουργεί η εποχή της ταχύτητας, στην οποία ζούμε. Όλα γρήγορα, όλα εδώ και τώρα. Μέσα από αυτό το φίλτρο, θεωρώ ότι αυτό το βιβλίο με πήγε ένα βήμα παρακάτω. Φυσικά, η τελική κρίση ανήκει στους αναγνώστες.

Από πού αντλείτε την πειθαρχία και την συνέπεια που απαιτεί η συγγραφή ενός μυθιστορήματος;

Η συγγραφή έχει ένα μυστηριακό χαρακτήρα, καθώς από τη μία σε αφυδατώνει και από την άλλη σε κάνει να αισθάνεσαι πλήρης. Μπορεί να θέλει συνεχή αφοσίωση και κόπο, πειθαρχία και συνέπεια, αλλά για εμένα είναι το ιδανικό μέσο για να πω αυτά που θέλω, αυτά που αισθάνομαι και αυτά που η φαντασία μου υπαγορεύει. Συνηθίζω να λέω ότι ζούμε σε μία εποχή που τα βιβλία δεν θα σώσουν τον κόσμο, αλλά το μόνο σίγουρο είναι ότι συντελούν στη βελτίωση της σχέσης με τον εαυτό μας. Αυτό και μόνο αρκεί για εμένα, για να συνεχίσω να γράφω με τον ίδιο ζήλο.

Με ποιον άλλο τίτλο θα μπορούσε να κυκλοφορήσει το μυθιστόρημα «Omerta»;

Ο αρχικός τίτλος του βιβλίου ήταν «Ο μόνος τρόπος για να επιβιώσεις είναι να πεθάνεις», ο οποίος ήταν και συνδεδεμένος με το τέλος της ιστορίας. Ωστόσο, όταν τον μοιράστηκα με τη γυναίκα μου, δεν πήρα και την καλύτερη ανατροφοδότηση, μιας και τον θεώρησε πολύ πεσιμιστικό. Κάπως έτσι, απορρίφθηκε με συνοπτικές διαδικασίες. Αφού συζητήσαμε τους βασικούς άξονες του βιβλίου, με έναν αβίαστο και αυθόρμητο τρόπο μου πρότεινε ως τίτλο το «Ομερτά», ξεκλειδώνοντάς μου αρκετά θολά σημεία των ιστοριών. Έγραψα κι άλλες σελίδες, άλλαξα πράγματα, το επεξεργάστηκα αρκετά και κάπως έτσι, έφτασε στη σημερινή του μορφή.

Ποια ήταν για εσάς η πιο δύσκολη συγγραφικά σκηνή του μυθιστορήματός σας; Και γιατί;

Δίχως δεύτερη σκέψη η σκηνή που ο Ρικάρντο πηγαίνει στον πνευματικό του να εξομολογηθεί, λίγες ώρες πριν την κηδεία του αδικοχαμένου γιου του. Η αποτύπωση της σύγκρουσης ανάμεσα στην πίστη και την αμφισβήτηση του Θεού, καθώς και στην τραγική φιγούρα ενός πατέρα κι ενός ιερέα, ήταν ίσως η πιο δύσκολη συγγραφικά σκηνή μέχρι σήμερα. Ίσως το παρακάτω απόσπασμα να σας δώσει να καταλάβετε τι εννοώ.

«Άδικος είναι ο Θεός σου, πάτερ» ψέλλισε ο Ρικάρντο, ο οποίος θέλησε να εξομολογηθεί την ημέρα της κηδείας του μονάκριβου γιου του κι επισκέφθηκε τις πρώτες πρωινές ώρες τον πνευματικό του.

«Αγαπητέ μου, καταλαβαίνω τον πόνο και την οργή σου. Δεν υπάρχουν λόγια παρηγοριάς για έναν πατέρα που χάνει το παιδί του. Μακάρι όλα να ήταν αλλιώς! Αυτό που πρέπει να θυμάσαι όμως, είναι ότι καμία βλασφημία, καμία κατηγορία προς τον Θεό δεν θα κλείσει το τραύμα. Έργο ανθρώπου και όχι Κυρίου ήταν το άδικο τέλος του σπλάχνου σου» απάντησε συμπονετικά ο ιερέας.

«Μαλακίες! Μπροστά στον θάνατο ενός νέου ανθρώπου η θρησκεία σου δεν έχει να δώσει καμία απολύτως απάντηση. Κούφιες λέξεις, θεωρίες και συνθήματα χωρίς κανένα νόημα και περιεχόμενο!»

«Όσο κι αν φωνάξεις, όσο μίσος κι αν ξεχειλίσει από τα λόγια σου, είμαι εδώ για να σ’ ακούσω. Θέλω μόνο να κρατήσεις μέσα σου ότι ο αληθινός λόγος είναι αυτός της αγάπης και της συμφιλίωσης. Όχι ο λόγος της πόλωσης και της έχθρας, που τόσο ακριβά πληρώνει καθημερινά η ανθρωπότητα!»

Χαρακτήρες με σκοτεινό παρελθόν, ένοχα μυστικά, πρόσωπα υπεράνω υποψίας, αφοσιωμένοι τυχοδιώκτες, πανέμορφες γυναίκες. Τι αγαπήσατε περισσότερο στην ιστορία σας;

Αυτό που πάντα κυνηγάω στις ιστορίες μου είναι οι λέξεις. Αυτές αγαπάω, αυτές με γοητεύουν, αυτές μου υποδεικνύουν το δρόμο, αυτές μου δίνουν όλα τα μέσα για να δημιουργήσω τους χαρακτήρες. Η συγγραφή κρύβει πάντα μια έντονη μαχητικότητα. Όταν ολοκληρώνεται η δημιουργία ενός βιβλίου, αισθάνθηκες ότι έζησες, ότι προσέγγισες μία πτυχή του εαυτού σου με ένα διαφορετικό φίλτρο, με ένα νέο μικροσκόπιο. Εκεί που τα πράγματα είναι ακίνητα, νιώθεις πως αρχίζει μια διαδικασία. Κάτι περιμένεις. Έχω την αίσθηση πάντως ότι και στο «Ομερτά»  όλοι στο τέλος παίρνουν από διεκδίκησαν και όχι αυτό που δικαιούνταν. Εξάλλου, αυτό δεν γίνεται και στη ζωή;

Τι εκτιμάτε περισσότερο στις εκδόσεις Πνοή; Μιλήστε μας για την ουσιώδη σχέση ανάμεσα στον συγγραφέα και τις εκδόσεις που αναλαμβάνουν να φέρουν εις πέρας το όραμα ενός δημιουργού.

Είμαι ευγνώμων που οι εκδότες μου, Κάκια Ξύδη και Δημήτρης Καραναστάσης, με πήραν το 2017 από το χέρι, με εμπιστεύτηκαν και μου άνοιξαν την πόρτα στο λογοτεχνικό κόσμο με το κλειδί των Εκδόσεων Πνοή. Ξεκινήσαμε με το «Εκεί Που Πετάει Ο Νους», συνεχίσαμε με την «Κλεψύδρα» και φτάσαμε αισίως στο «Ομερτά», την τρίτη μας έκδοση. Είναι σπάνιο να βλέπεις ανθρώπους που συνδυάζουν επαγγελματισμό και ρομαντισμό – δύο χαρακτηριστικά που απαιτεί ο χώρος των εκδόσεων, για να επιβιώσει. Η επιτυχία ενός βιβλίου δεν αποτυπώνεται μόνο στον αριθμό των αντιτύπων που θα διοχετευτούν στην αγορά και σίγουρα, δεν είναι μετρήσιμη σε απόλυτους αριθμούς. Εννοείται ότι οι εκδοτικοί οίκοι θα πρέπει να είναι βιώσιμες επιχειρήσεις, αλλά όπως αναφέρατε και στην ερώτησή σας, εκτός από το αμιγώς οικονομικό κομμάτι, υπάρχει και το όραμα του δημιουργού, το οποίο δικαιώνεται όχι μόνο στις πωλήσεις, αλλά και στο «χειροκρότημα». Αυτή την ισορροπία διαμορφώνουν με έναν πολύ όμορφο και ανθρώπινο τρόπο οι Εκδόσεις Πνοή.

Ποια πιστεύετε είναι η πορεία του Ελληνικού αστυνομικού μυθιστορήματος; Μπορεί να ταξιδέψει η ελληνική αστυνομική λογοτεχνία σε όλο τον κόσμο;

Αισθάνομαι ότι οι ταμπέλες και οι συγκρίσεις συχνά αδικούν τα βιβλία. Το αστυνομικό μυθιστόρημα στην Ελλάδα αφήνει σταδιακά το δικό του αποτύπωμα και αποκτά την προσωπική του ταυτότητα. Φυσικά, βορειοευρωπαίοι δημιουργοί μπορεί να διαγράφουν μία λαμπρή κι ενίοτε παγκοσμίου βεληνεκούς πορεία στο συγκεκριμένο είδος με εκατομμύρια αντίτυπα, μεταφράσεις σε δεκάδες γλώσσες και μεταφορά των βιβλίων τους στη μικρή και μεγάλη οθόνη, αλλά θεωρώ ότι «προϊόν» υπάρχει και στην Ελλάδα και σίγουρα μπορεί να εξαχθεί σε όλο τον κόσμο με το κατάλληλο μάρκετινγκ. Αντιλαμβάνομαι ότι ζούμε σε μία εποχή που οι εμπορικοί δείκτες υπαγορεύουν, κατευθύνουν και υποδεικνύουν, αλλά ο ρόλος των εκδοτικών οίκων της χώρας είναι «πυρηνικός» στο συγκεκριμένο ζήτημα. Φυσικά, ο Fitzek, ο Nesbo και πολλοί ακόμα ξένοι συγγραφείς αστυνομικών μυθιστορημάτων έχουν χώρο στο εκδοτικό γίγνεσθαι της χώρας μας αλλά αναρωτιέμαι σε τι υπολείπονται οι Έλληνες συγγραφείς του συγκεκριμένου είδους.

Πείτε μας λίγα λόγια για τις καινούριες σας συγγραφικές ιδέες. Δεσμευόμαστε να τηρήσουμε όρκο σιωπής, εμείς και οι αναγνώστες μας. Omerta.

Νομίζω ότι είναι πολύ νωρίς να μιλάμε για τα επόμενα βήματα, δεδομένου ότι το «Ομερτά» μετράει μόλις λίγους μήνες κυκλοφορίας στα βιβλιοπωλεία. Επομένως, έχουμε αρκετή δουλειά, για να επικοινωνήσουμε την ιστορία μας. Ωστόσο, πάντα υπάρχει κάτι σε μια άκρη του laptop που γυρεύει το δρόμο του. Αν κρίνω πάντως από τις πρώτες σελίδες, μάλλον θα είναι κάτι διαφορετικό σε σχέση με όσα έχω γράψει μέχρι σήμερα. Ας αφήσουμε το χρόνο να κάνει τη δουλειά του, λοιπόν …

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.