***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***

Κατά Μάρκον ή αλλιώς η συνάντηση του κορυφαίου ηθοποιού Τάκη Χρυσικάκου με δυο μεγάλες μουσικές μορφές του ρεμπέτικου τραγουδιού, του Μάρκου Βαμβακάρη και του Μιχάλη Γενίτσαρη, βασισμένη σε ένα εξαιρετικό κείμενο που υπογράφει ο καθηγητής εθνομουσικολογίας και ταγμένος μελετητής της λαϊκής μουσικής Λάμπρος Λιάβας. Μια παράσταση που συγκινεί, διδάσκει, καθιστά παρούσα τη μνήμη στο παρόν, αναγεννά το ενδιαφέρον για το ρεμπέτικο τραγούδι και κυρίως ποιεί ήθος.  Με μια ερμηνεία που χαρίζει με γενναιοδωρία το υποκριτικό ταλέντο του ηθοποιού σε ένα κοινό που επί δύο σχεδόν ώρες παρακολουθεί να ξεδιπλώνεται μπροστά του η Ιστορία, ζώσα και αληθής έως τις μέρες μας.

Το ρεμπέτικο υπήρξε κυρίως το δικαίωμα ενός λαού να κάνει τραγούδι τον καημό του. Να ζωγραφίζει με νότες το αποτύπωμα της βασανισμένης του ψυχής, να συνομιλεί με τη βυζαντινή του μνήμη για θέματα όπως η ξενιτιά, η αρρώστια, ο έρωτας, η εξαθλίωση και το κοινωνικό περιθώριο. Ή αλλιώς να συνομιλεί με την ίδια την ψυχή του Έλληνα που πάσχει, συμπάσχει, ματώνει και βρίσκει τη δύναμη να αναγεννηθεί στην εξελικτική πορεία του τόπου. Και στο κείμενο του Λάμπρου Λιάβα διαφαίνεται ακριβώς αυτό: ο άνθρωπος και η ανάγκη του να επιβιώσει σε πέτρινα χρόνια μέσα από ένα τραγούδι που ταυτίστηκε με τα βάσανα και τους καημούς του. Ένα τραγούδι που μπορεί να γεννήθηκε από το πάντρεμα Σμύρνης- Πειραιά-Σύρου, να αναπτύχθηκε στους τεκέδες της λάγνας παρανομίας αλλά παρέμεινε πάντα η έκφραση διαμαρτυρίας αυτού του λαού για όσα η κοινωνική ευαισθησία του δεν μπορούσε να αποδεχτεί. Ένα τραγούδι φτιαγμένο με των ανθρώπων τα όνειρα όπως αναφέρει χαρακτηριστικά το κείμενο της παράστασης:

 «[…]εμείς δεν γράφαμε τραγούδια μόνο με νότες και στιχάκια, φτιάχναμε τα τραγούδια μας με των ανθρώπων τα όνειρα και τα όνειρα δεν χάνονται, οι άνθρωποι αυτοί φτωχοί και ρέστοι σαν άκουγαν τα πάθη τους που γίνονταν τραγούδι παίρναν κουράγιο και σπρώχναν τη ζωή να πάει παρακάτω, γιατί ήταν δύσκολη ζωή κλεισμένη αφόρητη και πώς να τη σηκώσεις, σαν πέθαινε το όνειρο τελείωνες κι εσύ μαζί, η μουσική μας ήτανε που κράτησε το όνειρο, γινότανε το αντίδοτο στης φτώχειας το φαρμάκι».

Αυτό το τραγούδι παίρνει ο Τάκης Χρυσικάκος και στήνει μια επιβλητική, μια καθηλωτική παράσταση από το πρώτο λεπτό έως και το τελευταίο, όταν με ταπεινότητα αποχωρεί από την σκηνή. Κυριαρχώντας επάνω στο θεατρικό σανίδι με τον λόγο του, την σκηνική του παρουσία, το πληθωρικό του ταλέντο, την εκπληκτική του εκφραστική σε κάθε κίνηση του προσώπου του, των βλεμμάτων του και των μυών του αλλά και στις ανάσες ή τις σιωπές του μεταφέρει μπροστά στο κοινό τη σοβαρότητα που χαρακτηρίζει το ρεμπέτικο και τους ανθρώπους που το υπηρέτησαν με αγνότητα και πάθος. Την αγάπη για το μπουζούκι και τον πολιτισμό του. Τη μοίρα της κοινωνικής περιθωριοποίησης αλλά και τους τρόπους δημιουργίας μιας τεράστιας σημασίας πολιτισμικής κληρονομιάς. Και ταυτόχρονα περιδιαβαίνει στην Ιστορία της χώρας εκκινώντας από την προσφυγική μετανάστευση των Σμυρνιών και περνώντας στις φτωχικές συνοικίες του Πειραιά, στην εποχή του μεσοπολέμου, στη Μεταξική δικτατορία, στην επιβαλλόμενη λογοκρισία, στις εξορίες και στα βασανιστήρια, στους εκτοπισμούς και στη γενικότερη υποβάθμιση της ζωής.

Με σεβασμό και αγάπη ο Χρυσικάκος γίνεται ο ίδιος η φωνή των ρεμπετών και αφήνει να ακουστούν όλες οι αλήθειες που σηματοδότησαν τη ζωή τους, το περιθώριο στο οποίο έζησαν αλλά και το ήθος που αναβλύζουν πέρα από κάθε κατεστημένη νοοτροπία περί ηθικής, τον πολιτισμό που έφεραν και εν τέλει κληροδότησαν. Και μας συστήνει την προσωπικότητά τους, τις αλήθειες τους, τη ζωή τους, τις σχέσεις τους με τις γυναίκες, τις οικογένειές τους, την πιάτσα και τους υπόλοιπους ρεμπέτες της εποχής, αλλά και το κοινωνικό σκηνικό της εποχής όπως αυτό μορφοποιήθηκε στις ταβέρνες, τους τεκέδες, τα σφαγεία, τις  γειτονιές του Πειραιά, τις φυλακές, τους τόπους εξορίας.

Ο Χρυσικάκος παίρνει ένα φωτεινό κείμενο και το απογειώνει υποκριτικά σε έναν μονόλογο σπαρακτικό από αυτούς που μας έχει συνηθίσει. Διεισδύει στην ψυχοσύνθεση αρχικά του Μάρκου Βαμβακάρη, ενδύεται την ταυτότητά του και την ίδια στιγμή, με την ευκολία του μεγάλου θεατρανθρώπου, μετατοπίζεται στην προσωπικότητα του Γενίτσαρη, αλλάζοντας τα πάντα επάνω του, από τον τρόπο που εκφέρεται ο λόγος μέχρι την πιο λεπταίσθητη κίνησή του, για να ενσαρκώσει τον χαρακτήρα του και ταυτόχρονα να αποδώσει φόρο τιμής σε όλους τους ρεμπέτες της εποχής και στο έργο τους, ένα έργο που αναδείχθηκε ως άυλη πολιτιστική κληρονομιά από την UNESCO. Συγκλονιστική η στιγμή του προσκλητηρίου όλων των δημιουργών του ρεμπέτικου, όπως και των πεπραγμένων στα σφαγεία, στιγμές κατά τις οποίες ο θεατής συμπάσχει πλήρως με τον ήρωα και νιώθει τα οδυνηρά κινήματα της ψυχής του.

Στη συγκεκριμένη παράσταση σημαντική είναι η συμβολή της ίδιας της μουσικής, απόλυτης συμπρωταγωνίστριας του μεγάλου ηθοποιού. Ο Αναστάσης Μπίτσιος αναλαμβάνει να φέρει στον θεατή τα μουσικά ακούσματα δημιουργώντας μια ατμόσφαιρα που συγκινεί και παρασύρει τον θεατή στα μουσικά μονοπάτια της εποχής ενώ ο αστείρευτος Χρυσικάκος συμμετέχει ενεργά στην απόδοση των τραγουδιών κάνοντας ένα «στάσιμο» στα κρεσέντα της συναισθηματικής φόρτισης πριν καταβυθιστεί εκ νέου. Δίνει έτσι στον θεατή την ευκαιρία μιας «ανάσας» αποφόρτισης στις στιγμές της έντασης αλλά και βαθιάς συγκίνησης. Στο λιτό σκηνικό καθοριστική είναι και η προβολή πινάκων που παραχώρησε ευγενικά ο Χρήστος Μποκόρος.

Από Το αμάρτημα της μητρός μου του Βιζυηνού, τα διηγήματα του Παπαδιαμάντη, τον καιρό των χρυσανθέμων του Ελευθερίου, την συγκλονιστική Αναφορά στον Γκρέκο του Ν. Καζαντζάκη έως και το Κατά Μάρκον του Λάμπρου Λιάβα ο Χρυσικάκος αγκαλιάζει στοργικά παλαιότερα και σύγχρονα κείμενα της ελληνικής γραμματείας και τα παρουσιάζει στον κόσμο με την ελπίδα να εμφυσήσει μέσα σε αυτά μια νέα δυναμική, να τους δώσει ζωή, πέρα από κάθε προσωπική ματαιοδοξία και τη σεμνότητα που τον διακρίνει ως καλλιτέχνη και ως άνθρωπο. Η αφηγηματική θεατρική προσέγγιση των κειμένων αυτών, μέσα από τον μονόλογο που επιλέγει κάθε φορά ο δημιουργός, ερμηνεύοντάς τα αλλά και σκηνοθετώντας τα, μοιραία τα οδηγεί στην αθανασία, σε μια αθανασία απόλυτα συνυφασμένη με την υποκριτική του δεξιοτεχνία αλλά και τη βαθιά καλλιτεχνική του ανησυχία που ποτέ δεν επαναπαύθηκε στις μεγάλες επιτυχίες.

«Ηθοποιός σημαίνει φως», σωστά. Στην περίπτωση όμως του Τάκη Χρυσικάκου σημαίνει μια ολοζώντανη φλόγα επί σκηνής που πυροδοτεί το πάθος σε ένα κοινό που σιωπά για να αφουγκραστεί με όλες του τις αισθήσεις τεταμένες στο έπακρο, τη συνθήκη μιας σπουδαίας και μεγάλης δημιουργίας.

Την παράσταση μπορεί να παρακολουθήσει κανείς στο Θέατρο Τόπος ΑΛΛΟΥ.

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.