Τα θαύματα του κόσμου, Μιχάλης Μοδινός, Εκδόσεις Καστανιώτη

Τα εκλεκτά του Μιχάλη Μοδινού [Τα θαύματα του κόσμου, Εκδόσεις Καστανιώτη]

27 May 2023

***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***

Τα θαύματα του κόσμου, Μιχάλης Μοδινός, Εκδόσεις Καστανιώτη

***Το πρόσωπο* περιέχει την κοινότητα εντός του και *την καθρεφτίζει***

Σαμπάτο

Όπου και να πάει κάποιος πια, ο θόρυβος τον ακολουθεί. Παράξενα μαθηματικά, πολιτικές διαφημίσεις με προειδοποιήσεις στην αρχή ώστε, αν είσαι τυχερός, να προλάβεις να αρπάξεις το χειριστήριο και να αποφύγεις την επική ειρωνεία που καραδοκεί στο φινάλε. Το διαμερισματάκι σου είναι μικρό, πολύ μικρό και έτσι η φωνή του εκφωνητή φθάνει παντού, επαναλαμβάνοντας τα ίδια ερωτήματα, πιάνοντας το νήμα από το σημείο που τελικά μπερδεύεται και μοιάζει αδύνατο να δοθεί μια λύση. Περνάς από το μπαλκόνι μες στο δωμάτιο και έπειτα στο μπάνιο και ένα πέρασμα από την κουζίνα. Παντού ο εκφωνητής, ακόμη και αν κανείς κλείσει τον δέκτη, ο εκφωνητής είναι εκεί. Παραμένει ατσαλάκωτος μόλις στρίψεις στον διάδρομο, ξαπλώνει αναπαυτικά στην κάμαρη, πλένει το πρόσωπό του και σου χαμογελά, λέγοντας τρομερές ιστορίες από την περιπέτεια εκεί έξω. Οι πολιτικές διαφημίσεις συνιστούν προϊόν επιδέξιου μάρκετινγκ τελευταίας τεχνολογίας. Αυτές είναι το κάτι άλλο. Είναι χάρμα, κάθε φορά θαρρείς πως έχεις φθάσει τόσο κοντά στην λύση μα πάλι αυτός ο κόσμος ο δικός σου, ο μικρός ο μέγας κάτι άλλο σημαίνει. Ανάπτυξη, Κάθαρση ουρλιάζουν οι καλεσμένοι και σε μια μεγαλοπρεπή λήψη, καλύπτεται ολόκληρη η νέα, ελληνική δημοκρατία που ακόμη γυρεύει την μεγάλη της ιδέα. Και μόνο που ακούγονται αυτές οι λέξεις κάτι αλλάζει μα είναι πια πολυφορεμένες, όλο ξέφτια, ξεχειλωμένες από τις προσαρμογές που θα ταίριαζαν καλύτερα στο όνειρο μας το συλλογικό και το ματαιωμένο. Τελικά οφείλει κανείς να παραδοθεί, ο αγώνας είναι άνισος. Η μοντέρνα γλώσσα έχει κρατήσει όσα μπορεί από το δοξασμένο της παρελθόν και προχωρεί με άδειες σημασίες.

Θα προτιμήσω τις λέξεις, σαν τίτλους όμως που συναντώ στην εξαιρετική συλλογή διηγημάτων του Μιχάλη Μοδινού που κυκλοφορούν στην πόλη κάτω από την λεπτά φωτισμένη μαρκίζα με την επιγραφή «Τα θαύματα του κόσμου». Ταιριάζουν γάντι στην επική ειρωνεία του συγγραφέα. Επική, επειδή φορά το ρούχο μιας εποχής και μιας γενιάς. Μα και ειρωνική καθώς παλεύει με τις ιδιοτροπίες αυτής εδώ της εποχής, της γεμάτης κρίσεις, της λογικής εποχής που γρήγορα και σαρκαστικά σχολιάζει τελειωτικά τον εαυτό της.

Με ένα δοκίμιο που κρατά μονάχα το απόσταγμα της περίφημης, διεθνούς σκηνής μας, με τους ανυποχώρητους, τους ανίκητους μηχανισμούς της, ο Μιχάλης Μοδινός μας καλωσορίζει σε αυτήν την τελευταία του έκδοση. Το συμπαθέστατο τετράποδο, αιώνια ακίνητο στην χρωματισμένη θέση του εξωφύλλου του μας αφοπλίζει. Τριγύρω το χρώμα του κόσμου, άφθονο, να καταργεί τα πλαίσια, ικανό να καταστρέφει τις γεωμετρίες των ημερών για λίγο μονάχα φως. Αν είχε λαλιά ανθρώπινη θα έλεγε με στυλ εκείνη την φοβερή φράση που αναδεικνύει σε σπάνιο δείγμα εμβάθυνσης στις μεγάλες ισορροπίες αυτού του κόσμου το βιβλίο των εκδόσεων Καστανιώτη. Τότε να δω τον εκφωνητή όταν θα ακουστεί ξεκάθαρα πως, «η λέξη ανάπτυξη είναι μια πόρνη που πουλιέται στον καθένα ως ψευδαίσθηση, με αντίτιμο χαμηλότερα επιτόκια». Με λίγες λέξεις, διαλεχτές, βαλμένες στον ρυθμό και ίσως στην αισθητική της εποχής μας, το πρώτο από τα διηγήματα των Θαυμάτων του Κόσμου σφραγίζουν την έκδοση.

Ο Μιχάλης Μοδινός μες στον παγκοσμιοποιημένο ξενοδοχείο φωτίζει την ιστορία αυτού του μοντέρνου αιώνα που γράφεται με απόλυτους και αμείλικτους, χρηματιστηριακούς δείκτες.

Αμύθητα ποσά, μεταπράτες, φιγούρες βγαλμένες από τους στίχους του Εγγονόπουλου που παζαρεύουν την πείνα και την φτώχεια, τις δίδυμες, σκοτεινές αδερφές αυτού του κόσμου. Χρόνια εκτός έδρας, με αιώνια ταξίδια στις ενδοχώρες, με γρήγορες συνευρέσεις και πρόσωπα του δράματος με σβησμένα χαρακτηριστικά. Επειδή στην θέση τους είσαι εσύ που καλπάζεις μες στον 21ο αιώνα σου, κόντρα σε κυκλώνες. Παντού ανοίγει ένα ρήγμα και έτσι τα κείμενά του υποχωρούν ολοένα και περισσότερο στην θέση που η ζωή και η συνήθεια κατοικούν, κάτω από στρώματα απλής, καθημερινής ιστορίας. Ποτισμένα στην πορνογραφία ενός παράδοξου και άδικου κόσμου που στροβιλίζεται στην λυρική του καταστροφή, τα ποιήματα διηγήματα της έκδοσης του Καστανιώτη βρίσκουν κάτι από τον έρωτα που σημαδεύει τις δευτερεύουσες σκηνές. Ο επιδέξιος βιογράφος φωτίζει όλες τις μορφές του δράματος, σαν να πρόκειται για χαρακτήρες ένδοξους μες στα λάθη τους, σαιξπηρικούς. Συναξάρια σαν αυτό του Μιχαήλ Γερμενού που κινούνται μεταξύ της εξομολόγησης και του θαυμασμού για την ευφυΐα της ανθρώπινης ζωής. Κάδρα του κόσμου που προηγήθηκε, που έκανε ότι μπορούσε για να προετοιμάσει τις σκληρές, άγριες μέρες που μας αναλογούν. Στο φόντο οι χαρακτήρες που στέκουν γενναίοι μες στον χρόνο που κομματιάζεται. Ολόκληρα οδοιπορικά και λεπτομερή τοπία της μνήμης ανασύρονται μέσα από την καμωμένη με το πινέλο χαμένη προοπτική μας. Αυτής που γίνεται ιστορία απλή και φυσική ικανή να ανταποδίδει αυτήν ακριβώς την φυσικότητα, όπως κανείς την νιώθει στα εξαιρετικά και αυτοτελή διηγήματα του Μιχάλη Μοδινού. Το πορτραίτο του Ντόριαν Γκρέι για χάρη της ομορφιάς της και μόνο, αφήνει κάθε του ιδανική εκδοχή και γίνεται μοιραία η πιστή αναπαράσταση των χαρακτηριστικών της φευγαλέας μας ποίησης. Είναι στις πρόζες που ξεπροβάλλουν εδώ και εκεί, στις διακριτικές μαρτυρίες με επίκεντρο την μουσική, την αισθητική, την πρόσοψη ενός καταστήματος ή ενός ξενοδοχείου, στην πρόσοψη της πόλης με τις χοντρές γυναίκες με πολύχρωμα φορέματα και το κεφάλι τυλιγμένο σε τουρμπάνια,που θα΄ναι για πάντα παραταγμένες κάτω από το αβέβαιο φως των λαμπιονιών που σχίζουν το σκοτάδι. Γυναίκες που πουλάνε φύλλα γιούκας, ψητές μπανάνες που παζαρεύουν τον κίνδυνο της ζωής τους στο βάθος μιας πολιορκημένης από τον χρόνο πολιτείας. Με την παλίρροια και την άμπωτη της ιστορίας επιστρέφουν οι στιγμές, τα πρότυπα κάποιου καιρού. Η βαριά βιομηχανία της τρέφει την μυθολογία μας με το πρόσχημα μιας ιστορίας, με την αίσθηση ενός ρεπορτάζ που ανιχνεύει την μοντέρνα μας ηθογραφία, ο Μιχάλης Μοδινός προσεγγίζει με αμεσότητα τις ιστορίες του και τις αφήνει να σχηματίσουν συγχορδίες που μεταγγίζουν το θερμό υλικό αυτής της ζωής με τα μεγέθη, τα σύμβολα, τις αποστάσεις που κάθε μέρα νικιούνται, με τις ιστορικές αναγκαιότητες και την εντοπιότητα και με όλα εκείνα που κινούν τις τροχαλίες του κόσμου. Φανταστικές αφηγήσεις, μπλεγμένες με το προσωπικό βίωμα του συγγραφέα απευθείας από το μοντέρνο καθαρτήριο που αλλάζει ρούχο μα κρατάει γερά, ένα σκοτεινό μαγαζί μες στην καρδιά του σύγχρονου city ή σε μια εξωτική, αιώνια ελληνική επαρχία του αθεράπευτα γραφικού και του νόστου. Ιστορίες καμωμένες με το σπάνιο υλικό των ανθρώπων και των περιστάσεων που αντλούν από την μνήμη ανοίγοντας δρόμους στην αίρεση. Κάθε διήγημα και μια θεώρηση του κόσμου, ένα δοκίμιο και την ίδια στιγμή ένα δωμάτιο αλλόκοτων θαυμάτων, αφημένο στην μοίρα των χρωμάτων του, όπως το εξαιρετικό εξώφυλλο των εκδόσεων Καστανιώτη που δεν χάνει τίποτε από την αναπαράστασή του, προσθέτοντας γοητεία σε μια λογοτεχνία που αντέχει να είναι εξίσου πραγματική με την πραγματικότητα και απλή, σχεδόν διάφανη από την αφαίρεση της λεπτής και διεισδυτικής γραφής, άμεση σαν μουσική μακρινή.

«Τα θαύματα του κόσμου», «Ουρώντας σε έναν τάφο», «Εκτός έδρας ή Αδιάφορη Ισορροπία», μερικοί από τους τίτλους των διηγημάτων που συναντούμε ως συγκαλυμμένα δοκίμια επάνω στα ειδικά, υφολογικά χαρακτηριστικά της εποχής μας. Άλλοτε βαθύτατα σημαδεμένα από την νεοελληνική, επαρχιακή εντοπιότητα και άλλοτε σπαράγματα μιας κοινής συνείδησης, διαθέτουν την δροσιά μιας αντίθεσης στην τυποποιημένη θεματολογία. Φορούν το κατακόκκινο καπέλο τους και κάνουν ένα βήμα δεξιά του συρμού. Επειδή διαθέτουν το ειδικό βάρος της βιωμένης εμπειρίας που επιτρέπει στον Μ. Μοδινό να ξεχωρίσει το ουσιώδες και να αναγνωρίσει μες στα φύλλα του βιβλίου το όνειρο και την ζωή. Να ζωγραφίσει την πρώτη σου έκφραση όταν ξυπνάς και στουπώνεις τον εαυτό σου με ψευδαισθήσεις, γυμναστική, μακιγιάζ, τζόκινγκ και μια επιτηδευμένη ευτυχία, κατάλοιπο του ολοκαίνουριου, επινικελωμένου αιώνα. Στα διηγήματα πρωταγωνιστεί ο άνθρωπος της νέας χιλιετίας, με όλες τις αδυναμίες και τους εγωισμούς του. Πότε διαπραγματεύεται την ανάπτυξη μιας ηπείρου και άλλοτε ενδύεται τον χαρακτήρα του «γορίλα» που αν και ο Σεφέρης τον βρήκε λυρικό, ίσως μες στην καταστροφή του, δεν παύει να εκπροσωπεί την αισθητική του εθνικολαϊκισμού, αυτού του σαρωτικού ρεύματος που διευκολύνει την ζωή και επιβάλλει τα εύκολα συμπεράσματα. Σαν να πρόκειται για τον τεχνίτη που ΄χει πάψει πια να ακούει και γράφει μονάχα στο εργαστήρι του απόλυτα προσηλωμένος στην αρχιτεκτονική των λέξεων.

«Τα θαύματα του Κόσμου» που κυκλοφορούν από τις Εκδόσεις Καστανιώτη συμπληρώνουν την παρουσία του Αθηναίου καθηγητή και αρθρογράφου Μιχάλη Μοδινού στα ελληνικά γράμματα. Ο σύντομος κατάλογος στις πρώτες σελίδες της έκδοσης απαριθμεί τα βιβλία που φέρουν την υπογραφή του. Συλλογικές εργασίες, μυθιστορήματα, με τίτλους δανεισμένους από τον θαυμαστό πραγματικό κόσμο της Λατινικής Αμερικής.

Ο Μιχάλης Μοδινός αναμετράται σταθερά, σχεδόν είκοσι χρόνια τώρα με την μυθιστοριογραφία, καταλήγοντας στα δοκίμια της παρούσας έκδοσης, μικρά μυθιστορήματα με χιλιάδες αφορμές για εμβαθύνσεις και ιστορικές μαρτυρίες που διαμορφώνουν σήμερα την εξελικτική πορεία της ανθρωπότητας. Το 1950, χρονιά γέννησης του συγγραφέα η Ευρώπη βγαίνει από τον πόλεμο με αμερικάνικα δεκανίκια, ο ανθός της αποκοιμιέται για πάντα ανάμεσα στις τουλίπες της γερμανοπολωνικής πεδιάδας, στα συντρίμμια του Περλ Χάρμπορ, στο Λονδίνο, το Βερολίνο και το Λένινγκραντ. Την ίδια χρονιά ο Μακάρθουρ στήνει το πρώτο μετά από αιώνες κυνήγι μαγισσών και ο Ρόμπερτ Σούμαν ονειρεύεται μια Ευρώπη που αργεί να ολοκληρωθεί ακόμη, έτσι όπως την συνέλαβε ο Γάλλος οραματιστής. Θα ακολουθήσουν σπουδές και χρόνια απασχόλησης στις χώρες της Λατινικής Αμερικής με την ιδιότητα του μηχανικού και περιβαλλοντολόγου. Το έντυπο Νέα Οικολογία και η προεδρεία του Εθνικού Κέντρου Περιβάλλοντος συμπληρώνουν την πολύχρονη και ουσιώδη συμμετοχή του Μιχάλη Μοδινού στις αγωνίες για τον φυσικό κόσμο, για τον αστικό χώρο και τις δυνητικές του χρήσεις χρόνια πριν ο ακτιβισμός μεταβληθεί σε μια άνευ προηγουμένου μόδα με κενά μηνύματα, τόσο μακριά από την χρεία των καιρών. Θα ακολουθήσει η ενασχόληση με τη λογοτεχνία και η βράβευση της Επιστροφής που θα καθιερώσει τον κύριο Μοδινό σε μια σημαντική παρουσία για τα ελληνικά γράμματα και μια φωνή, γεμάτη από τρυφερή κριτική στην κριτική στήλη των Νέων και στα άλλα έντυπα που τιμά με την αρθρογραφία του.

Θυμάστε τον εκφωνητή; Επανέρχεται διακόπτοντας τον ρεμβασμό. Μια έκτακτη είδηση, οσμή σκανδάλου και τα ρέστα. Κάπου εκεί μέσα ακούγεται και πάλι η λέξη ανάπτυξη. Ταράζομαι προς στιγμή, μα γρήγορα κυριαρχώ στον εαυτό μου. Είμαι ολομόναχος και αυτό το γνωρίζουν καλά οι υπόλοιποι ένοικοι της πολυκατοικίας. Παρ΄όλα αυτά δεν μου καίγεται καρφί και απαντώ με την λέξη κάθαρση, ουρλιάζοντας κάθε συλλαβή της λέξεως με αυθεντική απελπισία. Σε λίγο θα φροντίσω την μοίρα του εκφωνητή, αρκετά με την ξύλινη γλώσσα του που ακούγεται να χτυπά με κρότο κάτω στο πάτωμα, καθώς η τηλεόραση ξερνά φαινόμενα, ψέμματα και στάρλετ. Θα προτιμήσω τις λέξεις του Μιχάλη Μοδινού, θα πιστέψω στα λόγια του. Θα πιστέψω πως κάπου προσμένει η κάθαρση, εκείνος ο συγκλονιστικός επίλογος που αποκαθιστά την τάξη των πραγμάτων και θεραπεύει. Ο συγγραφέας των «Θαυμάτων του Κόσμου», της συλλογής διηγημάτων που κυκλοφορεί με την φροντισμένη επιμέλεια του Καστανιώτη κατορθώνει μες στην παθητική ισορροπία των χαρακτήρων του να αναπαραστήσει τα γνωστά, τα οικεία ήθη και του κόσμου την ανεκδοτολογική σχεδόν διάσταση του. Θα προτιμήσω τις λέξεις του Μιχάλη Μοδινού, λέω στον εκφωνητή με τρόπο ειρηνικό και ρίχνω το φως πάνω σε ότι αθροίζεται ως βάρος του συλλογικού μας πολιτισμού.

«Τα θαύματα του κόσμου».

Συλλογή διηγημάτων του Μιχάλη Μοδινού. Από τις εκδόσεις Καστανιώτη, με χαρακτήρες προτομές, ολοζώντανες και γεμάτες προσωπικότητα. Με ευαισθησία λεπτή, τα διηγήματα αντλούν από την ακατάληπτη φλόγα της ζωής και την ατμόσφαιρα της παράδοσης που ήδη διαμορφώνουμε. Τα διηγήματα υπογράφουν οι προκαταλήψεις και οι αμφιβολίες μας, οι μικρές και οι μεγάλες που στήνουν φράγματα εντός μας και κράματα καβαφικά.