***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***
Το DNA των αγγέλων, Βαλεντίνα Άκσι, Εκδόσεις Βακχικόν
Δωμάτιο παλιού μεγάρου στο Κίεβο σαν μεγαλώνουν οι μέρες. Η άνοιξη έχει έρθει. Την αναγνωρίζεις πάνω στις κάνες των όπλων, πλεγμένη τριγύρω από τις ακίνητες ερπύστριες. Την νιώθεις που ευωδιάζει τ΄απόγευμα και σου σπαράζει την καρδιά. Ολόκληρο το Κίεβο νυχτώνει αργά, δίχως να το θέλει. Μια τέτοια μέρα μπορεί κανείς να πεθάνει.
Σε κάποιο νησί μια γυναίκα ακούει την Μαρίτσκα και χορεύει ολομόναχη μες στο σαλονάκι της. Μαζί της στην χορογραφία συμμετέχουν οι κουρτίνες, τα τραπεζομάντιλα, ολόκληρο το Κίεβο που από το παράθυρό της μοιάζει με σκηνογραφία από καρτ ποστάλ. Θα βρεις άφθονες στο κέντρο της πόλης, με ξανθά κορίτσια και απέραντες, καταπράσινες λεωφόρους. Τώρα πια δεν της καίγεται καρφί για τις τρύπες πάνω στην πρόσοψη του παλιού μεγάρου. Κανείς δεν νοιάζεται να τις στομώσει και άλλωστε, ως τον άλλον Δεκέμβρη είναι τόσος πολύς καιρός. Και έτσι περιορίζεται να περνάει χορεύοντας από παράθυρο σε παράθυρο, σαν ζωγραφιά που αλλάζει κάδρα μες στην μοναξιά του μουσείου. Κάθε απόγευμα η ίδια, η απαράλλαχτη τελετή που σφραγίζεται με το αναμμένο κεράκι για τον Σλάβικ μαζί με μια φωτογραφία του αγίου που σκοτώνει τ΄ανίερο κτήνος. Πάνε τριάντα χρόνια από εκείνη την ιστορία μα ο πόλεμος δεν άλλαξε καθόλου τους ανθρώπους. Της πήραν ότι καλύτερο είχε και της άφησε ετούτο το ετοιμόρροπο σπίτι με τα ατέλειωτα παράθυρα. Εκεί μέσα διδάχτηκε την τέχνη της μοναξιάς. Εκεί μέσα έζησε με τον Σλάβικ της, οι δυο τους προστατευμένοι από επιστρατεύσεις και όλμους και λιβάδια με ηλιανθούς την ζωή που έχασε τόσο πρόωρα. Χρόνια φανταστικά έχουν περάσει μα η τέχνη που δεν ξεχνά μεγαλώνει εντός της με έναν άλλον χρόνο, πιο προσωπικό, λόγια που στρογγυλεύουν, με φαγωμένες τις αλλοτινές τους, τις σκληρές τις σημασίες.
Κάπως έτσι την φαντάζομαι την αφηγήτρια της εξαιρετικής συλλογής διηγημάτων με τίτλο «Το DNA των αγγέλων» της Βαλεντίνα Ίκσι από τις εκδόσεις Βακχικόν. Καθώς στα ράφια των βιβλιοπωλείων πληθαίνουν τα πλέον έξοχα δείγματα της μικρής φόρμας, η Άκσι έρχεται να αθροιστεί μέσα από την συνεπή μεταφραστική επιμέλεια της Ελένης Κατσιώλη, στις καλύτερες εκδοχές των μικρών διηγημάτων που επαληθεύουν τ΄αρχαίο ταλέντο της αφήγησης και του παραμυθιού. Με άλλα λόγια εκείνη η παλιά συνήθεια να πλάθουμε ιστορίες, μικρές και μεγάλες, ιστορίες βγαλμένες από την ζωή ή την φαντασία, επιστρέφει στην εποχή μας ή πάλι διατηρεί ανέπαφη την ακμή της όταν οι δικτατορίες της μόδας πιέζουν τα πράγματα για να γεράσουν. Μια παλιά ροπή που μας είχε εγκαταλείψει τώρα σαρώνει τα συγγραφικά εργαστήρια, ακολουθώντας τις γρήγορες τροχιές, τον λιγοστό χρόνο που διαθέτει κανείς ανάμεσα στους σταθμούς για να χωρέσει λίγη από την αφήγηση που κυλά σαν ρεύμα κάτω από τα πόδια μας. Τίποτε δεν πρόκειται να ξεχαστεί όσο διηγηματογράφοι ικανοί να αποκόψουν μερικές αντιπροσωπευτικές μερίδες ζωής καταθέτουν το έργο τους. Και φυσικά, όσο η δυνατότητα μιας μετάφρασης μένει, ικανή να ξαναγράψει τα συμφραζόμενα του πρωτοτύπου όπως στην περίπτωση της καινούριας έκδοσης από το Βακχικόν. Στις σελίδες του βιβλίου αναδεικνύεται η λεπτή επεξεργασία στην μεταφορά των συγκλονιστικών ιστοριών που η Ουκρανή, βραβευμένη δημιουργός μας εμπιστεύεται.
Γεννημένη στην Κριμαία ποζάρει σε στάση σιωπής, σε ένα παράγγελμα σεβασμού και περισυλλογής για όσα συμβαίνουν στην πατρίδα της. Μας υποδέχεται από το εξώφυλλο στον μέσα κόσμο της συλλογής της. Σε αναμονή της εαρινής επίθεσης το Κίεβο της Άκσι, η πατρίδα της για πάνω από είκοσι χρόνια, συνήθισε να ζει την πιο μακριά του νύχτα. Κάτι δικό της θα βρεις ανάμεσα στις λέξεις, περισσότερο το χρώμα που πεθαίνει θα βρεις. Η συγγραφέας που για το έτος 2018 θα ξεχωρίσει από το ουκρανικό λογοτεχνικό περιοδικό Rainbow για το έργο και την ανανεωτική της γραφή θα τιμηθεί δύο χρόνια μετά με το βραβείο Κιριένκο Βολόσιν, επιβεβαιώνοντας την προστιθέμενη αξία ενός ταλέντου που προικίζει μοναδικά τις σχεδόν χωμάτινες ιστορίες της, τις απόλυτα δεμένες με το δράμα της ζωής, με αυτό το θεατρικό παιχνίδι που γυρεύει τον καλύτερο ρόλο μας μα κάθε τόσο διαλέγει μια άλλη κατεύθυνση και όλα τα σαρώνει. Κρατάει σταθερή την σκηνογραφία της ζωής της, η μνήμη της ξαναφτιάχνει τα τοπία στο ομώνυμο με την έκδοση διήγημα. Η Άκσι κατορθώνει να χωρέσει μες στις λέξεις της λίγη από την τρομακτική δυστυχία. Στην σκαλωσιά του κυττάρου ελίσσεται σαν κιρσός, σαν φυτό αναρριχητικό και ανίκητο. Αυτή που σκέπασε σαν καταιγίδα ενός αλλοτινού, μακρινού ορίζοντα το ανοιξιάτικο Κίεβο. Ο πόλεμος που μπορεί κανείς να απολαύσει κτηνωδώς σε τούτη εδώ την εποχή της εικόνας παραμένει στο φόντο όσο η ζωή συνεχίζει να γράφει τις σελίδες της. Παντού να πετούν τριγύρω τα χρόνια μιας αθωότητας που ο πόλεμος συνέτριψε για πάντα. Τώρα πια εκεί έξω γράφεται το πιο άγριο ποίημα που μπορεί κανείς να φανταστεί. Οι στίχοι του δεν διορθώνονται, μοιάζουν με τροχιοδεικτικά που λάμπουν μες στην νύχτα. Τώρα πια ο Σλάβικ κοιμάται στο νούμερο 73 με ότι απέμεινε απ΄εκείνον ντυμένο την κρατική δόξα, την μεγάλη και ανυπολόγιστη οφειλή που έθεσε την βάση για το θαύμα της ουκρανικής αντίστασης δύο σχεδόν χρόνια μετά το ξέσπασμα της σύρραξης. Η Βαλεντίνα Άκσι μπορεί μονάχα να γράψει για αυτόν, να τοποθετήσει και πάλι τα πράγματα της ζωής μας σε μια σταθερή και βέβαιη θέση κάτω από το ανυπολόγιστο βάρος της ευθύνης που κρατά όρθια την ανθρωπιά μες σε αυτήν την εποχή. Όλα τα υπόλοιπα τα προσφέρει η ζωή απλόχερα, έτσι που ο ικανός παρατηρητής να διακρίνει αμέσως τις φθορές και τις αξίες που με έναν παντοτινό τρόπο συνθέτουν την ανθρώπινη εμπειρία. Αυτήν που διακόπτει τόσο βάναυσα ο πόλεμος, τον έρωτα που απομένει ένα σύνθημα γραμμένο στους μέσα τοίχους της καρδιάς σου και τίποτε, την προοπτική και την ελπίδα που με όλη της την θηριωδία γράφει θεωρήματα πάνω στο μεγάλο ζήτημα της ύπαρξης. Είναι ο Σλάβικ, μια ζωή στα χαρακώματα, κάτι το ελάχιστο που όμως περιέχει εντός του το μέγα στοιχείο της συνύπαρξης, της δημιουργίας, της καρδιάς που μοιράζεται στις διαστάσεις δύο και μόνο ανθρώπων. Είναι τα ευαίσθητα κορίτσια που αποκοιμούνται σε σαλόνια πολυτελών αυτοκινήτων, επειδή εκεί μέσα υπάρχει κάτι από την παλιά μουσική, αυτή που γράφει με όλη την τρυφερότητα του κόσμου τις αληθινές ιστορίες της Βαλεντίνα Άκσι, στιγμές τρομερές της δύναμης, της ομορφιάς, της απώλειας, του φόβου που ξεπλένει κάθε ίχνος ζωής όπως άλλοτε τα πολυβόλα φροντίζουν να σβήσουν κάθε ίχνος του αναίτιου θανάτου. Ιστορίες γεμάτες από την αντίθεση μιας δροσερής βιογραφίας και πάλι εκείνης της καθημερινότητας του πολέμου που αξίζει όλη την τέχνη του βιογράφου για να φωτιστεί μες στην πίκρα και την μεγαλοσύνη της, σε απόλυτη αντιστοιχία με τις μορφές που διαπερνούν με πύρινη λύπη τούτα τα αρσενικά χρόνια. Όλα δικαιούνται την καταγραφή τους, όλα ξανάρχονται στην επιφάνεια σαν κομμάτι μιας ιστορίας που γράφτηκε μόλις χθες με θέμα της έναν μανιώδη Θεό με αλλόκοτες νόρμες και παράδοξες γεωμετρίες. Η Βαλεντίνα Άκσι γράφει για αγγέλους μεθυσμένους από το πείσμα της επιβίωσης μες στην οπιούχα ατμόσφαιρα μιας σύρραξης. Γράφει για χωρισμένες οικογένειες, για τοπία που διαμορφώνουν την μνήμη των ματιών μας, που κερδίζουν και χάνουν την σημασία τους μες στην ιστορία που αρνείται την μυθολογία για χάρη του βρώμικου πηλού που φτιάχνουν τα νεκρά σιδηρικά και οι νεκροί ολμιστές. Όλα παραδίδονται στην σφαγή του millenium που σβήνει τον παράδεισο και όλα μετατοπίζουν την ελπίδα σε ένα περιθώριο μακρινό. Θαρρώ πως η Βαλεντίνα Άκσι ζει σ΄αυτό που οι Έλληνες είπαν καιρό , μια στιγμή κατάλληλη για μεταμορφώσεις θεών, για μικρούς θανάτους. Με αυτά τα εφόδια θα ξαναγράψει την λογοτεχνία του καιρού της, στους τοίχους ενός βιβλίου που θυμάται τα πάντα από τις πόλεις. Την τρομακτική τους όψη που σκοτώνει αφήνοντας αδειανές τις ζωές και μια πικρή ομοιότητα χρόνια μετά στις μορφές των παιδιών που μεγαλώνουν στο Κίεβο, το Βελιγράδι, το Χαρτούμ, στις γειτονιές της εισβολής, κάτω από το θρόισμα ενός ολομόναχου οπωρώνα, στα θραύσματα της σπασμένης περγαμηνής του κόσμου.
Άνθρωποι είναι εκείνοι που γράφουν τις σελίδες της συλλογής. Η Βαλεντίνα Άκσι ακούει τον καιρό και μεταφέρει τα μηνύματά του στην έξοχη συλλογή διηγημάτων της. Βάζει τις ιστορίες της στην σειρά και έτσι τις αντέχουμε. Τραγουδά το ανθρώπινο πεπρωμένο, όσο η ζωή παντού γύρω μας ξηλώνει το λίγο του ουρανού που η Κρίστα Βολφ φοβήθηκε πως για πάντα θα χάσουμε. Ένα τρυφερό εγχειρίδιο, μια σπουδή στο «Το DNA των αγγέλων» που κοιτούν στα χέρια τους ανθρώπους για λίγη καλοσύνη. Μες στους καθρέφτες μια Περσεφόνη, χρόνια μετά, στην αυγή μιας νύχτας πολικής για την Ευρώπη του νέου αιώνα, εξαντλημένη από τις μάχες με την αγάπη και την ελπίδα δανείζει την φωνή της στην Βαλεντίνα Άκσι, φτιάχνοντας μικρά μυθιστορήματα για την ζωή και την συνήθεια και την μεγάλη, ανθρώπινη θεματολογία, για την μεγάλη παύση στο πρελούδιο μιας ολόκληρης γενιάς.
«Το DNA των αγγέλων». Της Βαλεντίνας Άκσι, από τις εκδόσεις Βακχικόν και μεταφραστική επιμέλεια της Ελένης Κατσιώλη. Με ήρωες καθημερινούς φτιαγμένους για να αγαπούν και να υποφέρουν. Μια ατμόσφαιρα, ένας όγκος αποσπασμένος από την νεκρή μας φύση, υπηρετεί τα συμφραζόμενα και τις κρυμμένες σημασίες, τρέφει την νοσταλγία και λέει τ΄αντίο με συγκλονιστικές πολαρόιντ από το πεδίο βολής της βιογραφίας μας.
Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
