***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***
Τί καθιστά το διήγημα του συγγραφέα Μάκη Τσίτα «Βάλε τη ζακέτα σου» τόσο εκλεκτό στο σύμπαν της λογοτεχνίας;
Καταρχάς, η μορφή του. Η γραφή, ως αιμάσσων σταλακτίτης, εν μέσω του συναισθηματικού σπηλαίου, πέφτει με αδιόρατες σταγόνες στο μέτωπο του γιου. Ολόκληρο το κείμενο-τύμβος, αποτελεί μια πανανθρώπινη πιστοποίηση του, καταληκτικώς, κοινού τόπου του Ανθρώπου. Ετούτη τη φορά, πρόκειται για τη μητέρα ενός διευθυντή ορχήστρας. Άραγε ο πρωτολάτης θα μας αφηγηθεί παράτολμες αποφάσεις, ανεκπλήρωτους έρωτες μεταξύ των μελών της ορχήστρας, μάταιες μετακινήσεις; Τίποτα απ’ όλα αυτά, όχι. Προτιμά να υπενθυμίσει μια καθημερινή συνομιλία, εξαιρετικά γνώριμη, στην ψυχή κάθε μουσικού, με αναγωγή στην αυτοκρατορία των συναισθημάτων.
Ο συγγραφέας, γίνεται ο ίδιος το πανάρχαιο όργανο, παίζοντας σιωπηλά το τελευταίο γράμμα που αφουγκράζεται από την άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής, σύμφωνο ή φωνήεν, της ανησυχητικής φωνής της μητέρας. Πάλλεται, ως έγχορδο, δοκιμάζοντας τις αντοχές του στις θλιμμένες κλίμακες της αγάπης.
Δεύτερον, η εναρμόνιση κωμικού και τραγικού στοιχείου του διαλόγου, καθώς και οι υπαινιγμοί που αφήνουν οι σειρές με πλάγια γραμματοσειρά, το πικρό leit-motiv, επαναλαμβάνεται στικτά: θα μου πει, θα μου ευχηθεί, θα με ρωτήσει, θα μου ζητήσει. Το προανάκρουσμα της ταφικής στήλης.
Πόσοι μουσικοί από εμάς, δεν κρατήσαμε κρυφά στην τσάντα ή τις αποσκευές μας χαρτάκια, φυλακτά, μπλούζες, εικόνες, φωτογραφίες, εξορκίζοντας έτσι το άγχος μας πριν από κάθε συναυλία; Πόσα τηλεφωνήματα δεν έκαναν οι δικοί μας, για να μας ρωτήσουν αν όντως είμαστε καλά ντυμένοι; Κυρίως αυτό.
Αλλά και πόσες φορές δεν διαμαρτυρηθήκαμε, ως μεταγενέστεροι, έκπληκτοι θετοί γονείς, στους μαθητές μας: «αμάνικο φόρεμα; θα κρυώσεις!» ή «μ’ αυτό το ψεύτικο πουκάμισο θα βγεις να παίξεις Μότσαρτ;» Αν είχαν πνοή τα παρασκήνια των συναυλιακών χώρων θα είχαν γραφτεί τόμοι και τόμοι πανομοιότυπων περιστατικών.
Και ο Μάκης Τσίτας γνωρίζει πως το μυστικό παιχνίδι της εν λόγω συνομιλίας δεν εδράζεται στην άριστη προετοιμασία της παρτιτούρας και την απομνημόνευση των έργων αλλά στην αισθηματική «ένδυση» των ανθρώπων. Με την ζεστασιά της αγκαλιάς του αγαπημένου που παίρνει την μορφή ενός μπουφάν, μιας ζακέτας, όταν ο πολύτιμος απόγονος δεν είναι κάπου εκεί κοντά. Αφορά σε μία επιπλέον πρωτεϊκή παραλλαγή της μεταμφιεσμένης αγκαλιάς.
Οι σαράντα καταγεγραμμένες ύστατες λέξεις της εξοδίου ακολουθίας του διηγήματος συνθέτουν ένα από τα ωραιότερα επιγράμματα στην νεότερη λογοτεχνία. Ο επιδέξιος, δε, χειρισμός του χρόνου, τεντώνει τέλεια τα κλειδιά–προτάσεις. Ο γράφων και εισακούων τις παρακλήσεις, ντύνει την σάρκα του, ταυτοχρόνως, με την ίδια ζακέτα της νεκρής μητέρας του. Ο γιος, όρθιος, με την φούξια ζακέτα, και η μάνα σε εφαπτομένη με το χώμα.
Εξίσου δυνατές, σ’ ένα αποφασιστικό φορτίσσιμο ακούγονται εντός των παρηχήσεών τους οι μετοχές πεθαμένη και θαμμένη. Και στο πόντιουμ, ο μαέστρος των λέξεων, Μάκης Τσίτας, να διευθύνει εκείνον τον άλλον μαέστρο, με το ακριβό ένδυμα, σ’ έναν άχρονο χρόνο, εκεί όπου καταυγάζει κάθε λογοτεχνία, και να στέκει, με το αποτύπωμα του ροδιού, βάφοντας με χρώμα βασιλικό την ιστορία του.
Υ.Γ. (1) Μένοντας πιστή στην πεποίθησή μου ότι τα παιδιά μας πρέπει να μελετούν σύγχρονους συγγραφείς, διάβασα σ’ έναν έφηβο μαθητή μου, του πιάνου, το διήγημα «Βάλε τη ζακέτα σου» του Μάκη Τσίτα που περιλαμβάνεται στον συλλογικό τόμο Μικροκύματα, που κυκλοφόρησε από την Εταιρεία Συγγραφέων και την Εφημερίδα των Συντακτών στις 5 Ιανουαρίου 2019. Το αγόρι, συγκράτησε τα δάκρυά του, σύμφωνα με τους κοινωνικούς κώδικες συμπεριφοράς, που ισχύουν (ατυχώς;) μέχρι και σήμερα.
Και βγήκε, φανερά συγκινημένο, από την αίθουσα. Στην ουσία, είχε εισχωρήσει διακριτικά στον ολάνθιστο κήπο της πεζογραφίας. Ένας νέος άνθρωπος, μόλις είχε γνωριστεί με τους θαυμαστούς τρόπους του Μάκη Τσίτα.
Υ.Γ. (2) Τί να πει κανείς για την μωβ κορδέλα του Γιώργου Φερμελετζή, που καλύπτει σαν προαιώνιο αρνητικό φωτογραφίας, υπό μορφήν φρουρού, την κενή θέση του αρχιμουσικού; Αναμφίβολα, από τις πλέον καίριες συναντήσεις Τέχνης και Λόγου.
***Η Χρυσούλα Αγκυρανοπούλου είναι Δρ. Μετάφρασης, ποιήτρια, πιανίστρια
Διαβάστε το διήγημα του Μάκη Τσίτα «Βάλε τη ζακέτα σου» ΕΔΩ:
Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
