***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***
Θα γίνω Ποτάμι, Shelley Read, Εκδόσεις Μεταίχμο
“Θα γίνω ποτάμι”. Και σε εκείνο ακριβώς το σημείο, όταν γεννιέται ένας μεγάλος έρωτας, ο Γουίλ ξεκινά την ιστορία πάλι από την αρχή, πάντα από την αρχή. Ένας Ινδιάνος, ένας περιπλανώμενος, που σε μια άλλη εποχή και σε ένα άλλο βιβλίο θα άνηκε στις τάξεις εκείνων των μπητ ποιητών που όργωναν την αμερικανική ενδοχώρα, θηρεύοντας το τώρα, την στέρεη και αδιαφιλονίκητη πραγματικότητα. Όμως στ’αλήθεια είναι ένας ποιητής, κάποιος που ξέρει να διαβάζει τη σιωπή του ποταμού, την αλήθεια της ζωής. Κάποιος που προσφέρει αμεσότητα, που περιδιαβαίνει με μια φυσικότητα τους κόσμους και γίνεται η μακρινή κουκίδα , σαν ένα σημείο μες στην απεραντοσύνη του Τζιακομέτι. Και άλλοτε πάλι το στήθος του πλησιάζει την Τόρι, ένας ουρανός για τους δραπέτες αυτής εδώ της ζωής είναι η καρδιά του Γουίλ Μουν. Σκέτο φεγγάρι , κάτωχρο μπαλόνι δεμένο από την καρδιά ενός δεκαεπτάχρονου κοριτσιού.
Ενός κοριτσιού από την Αϊόλα όπως όλα τα υπόλοιπα. Μια νιότη καθηλωμένη, μια ζωή δεμένη άρρηκτα με τους νόμους τους φυσικούς, αναθρεμμένη με το μέτρο και την ανθρώπινη θέληση. Ένα κορίτσι που προορίζεται για τη δική του οικογένεια, για αχνιστές ροδακινόπιτες και όμορφα, ζωηρά παιδιά και τις Κυριακές, άμωμη μες στην ηθική της απομόνωση, δούλη του Μεθοδιστή Θεού της να γίνεται μες στις κάτασπρες εκκλησιές της μικρής της πόλης. Ανέραστη, μεταφράζοντας τον κόσμο μονάχα με τις γραφές. Κεντημένοι εδώ και εκεί οι στίχοι της, η Νόρθ Λόρα σύνορο μοναδικό του εαυτού της.
Όμως η Τόρι της Σίλει Ριντ είναι από ένα άλλο υλικό. Ανήκει σε εκείνα τα σπάνια πλάσματα που σκάβουν μέσα τους και βρίσκουν την στιγμή την πιο κρίσιμη όλο το απόθεμα της ανθρωπιάς, του μεγαλείου, της δόξας που φθάνει έξω και πέρα από τα στενά όρια της ζωής. Ένα είδος ακριβού και σπάνιου ορυκτού που στερεώνει κάθε προσπάθεια. Σε εκείνες τις γαλαρίες θα βρεις τον εαυτό σου, θα τον χάσεις και ύστερα σε μια στιγμή αυθεντική που φθάνει και περισσεύει, μια δική σου απόφαση μπορεί και αλλάζει τον εσωτερικό ρυθμό των πραγμάτων. Η Τόρι μεγαλώνει μόνη, γίνεται γυναίκα μες στις οδύνες, σιωπηρά, με έναν ένδοξο, αμερικάνικο τρόπο, δίχως τίποτε από το κακοφορμισμένο εθνικό όνειρο. Στις πολίχνες του Κολοράντο δεν θα βρεις κάτι από μεγαλείο, μόνο τους απογόνους από τις τρομερές φωτογραφίες του ´29, να στέκουν το ίδιο αμήχανοι, πλάι σε έναν ξεδοντιασμένο κινητήρα. Η μελαγχολική Αμερική του Ντος Πάσος διέθετε περίσσευμα ελπίδας, στον δρόμο πάλι φανέρωσε όλες τις αδυναμίες της, κάτι θανατερά πουλιά καρφιτσωμένα σε αδειανά βαρέλια λιπαντικού που καραδοκούσαν για τη ζωή σου. Αργότερα, όλα πνιγήκανε μες σε έξι δάχτυλα φτηνού μπέρμπον και σε μικρογραφίες του Μπουκόβσκι προτού πέσουν οι τίτλοι του τέλους.
Η Σίλει Ριντ σε ένα από τα συγκλονιστικότερα μυθιστορήματα της χρονιάς φωτίζει κάτω από τη λάμπα της την Αμερική του 1950, όταν όλα ήταν ακόμη πιθανά και οι χοροεσπερίδες έφτιαχναν δεσμούς ζωής. Όταν οι φάρμες κρατούσαν όρθια την ζωή και ένας οπωρώνας έφθανε για να μεγαλώσουν μερικές γενιές. Την Αμερική που κάνει ένα διάλειμμα από τον πόλεμο για να ριχτεί και πάλι με όλο το μίσος του κόσμου. Την Αμερική που παραπατάει, έναν γίγαντα με πήλινα πόδια, κατάμεστο από τσακισμένες ζωές. Στο φιλμ της Σίλει Ριντ οι σκηνές δεν είναι εύκολες και αυτή η Αμερική – ποτέ δεν θα το πει, μήτε θα το διαβάσεις στον ανάγλυφο τίτλο του εξωφύλλου που φέρνουν οι εκδόσεις Μεταίχμιο στα ράφια των βιβλιοπωλείων, στο κέντρο της καρδιάς μας – στέκει ένα επίμονο φόντο. Μα υπάρχει πάντα η ομορφιά, ένα άπιαστο όνειρο και η Τόρι, μια αποκλεισμένη ψυχή που δραπετεύει λίγο λίγο για να συναντήσει τον εαυτό της, να διασχίσει τους σκοτεινούς λειμώνες, να κάνει πράξη τα λόγια του Γουίλ. “Να γίνει ποτάμι”, να τραβήξει μες στους χάρτες της, να ξεχάσει και να ξεχαστεί, να πει στα δέντρα για το θαύμα της αγάπης, να ξεπλύνει τις αναμνήσεις της μες στα νερά, να μοιράσει το όνομα του μες στους ανέμους. “Γουίλ” μες στους αιθέρες και να απαντούν οι γερακίνες που κατοικούν τα απόκρημνα. Η Σίλει Ρίντι αναπαριστά μοναδικά τον μεγάλο, τον βραχώδη της κόσμο. Το Κολοράντο με τα χαρακτηριστικά του τα πιο εκφραστικά παραμένει σκηνογραφία επίμονη μες στις σελίδες του βιβλίου και ένα στοιχείο συνθετικό της τρυφερότητας του. Στο πρώτο της μυθιστόρημα , “Θα γίνω Ποτάμι” των εκδόσεων Μεταίχμιο σε μοναδική μετάφραση της Ιλάιερας Διονυσοπούλου, πράττει με τις λέξεις της όσα οι ζωγράφοι κατορθώνουν με τα χέρια τους. Με χαρακτήρες σύνθετους, που λένε περισσότερα με τη σιωπή τους, με γλαφυρή την ατμόσφαιρα μιας παροπλισμένης Αμερικής, τσακισμένης σαν το σακάτικο κορμί του γέρο Ογκ, η Αμερικανίδα συγγραφέας καθιστά εμφατική την παρθενική της αυτή εκδοτική παρουσία. Στην ιστοσελίδα που αφιερώνεται στο έργο και σε αυτό το πρώτο της, υδάτινο μυθιστόρημα, μπορείς να θαυμάσεις το τοπίο του Κολοράντο, της μικρής Αϊόλα που ξεφτίζει μες στη σκόνη, μια λινάτσα ή ένα άσχημο παραβάν, τίποτε περισσότερο. Και λίγο πιο πέρα το μεγαλείο της φύσης που καλεί κοντά της την Τόρι, για να θρέψει τις πληγές της και τελικά να την αναστήσει. Μια ιστορία ενηλικίωσης, μια περιπέτεια επιστροφής στις ρίζες προτού διεκδικήσει κανείς τη ζωή του από την αρχή, ατόφια και λαμπερή μες στα λάθη και την ανείπωτη ομορφιά που της χαρίζει ο έρωτας. Μια αγάπη που σε αφοπλίζει, μια μικρή παύση στην συνήθεια που ανατρέπει τάξεις αιώνων και ανθρώπων.
Καθώς την ιστορία την παρασέρνει το ποτάμι της ζωής, ανάμεσα σε ξέρες βυθισμένες και ολόκληρους, σιωπηρούς κόσμους, έξω από τη μνήμη, σαν να μιλούμε για τοπία της σελήνης, για πάντα ξεχασμένα, βρίσκουμε εδώ και εκεί ένα σωρό από τα σπάνια υλικά που κάνουν σήμερα την Αμερική αυτό που είναι. Μια χώρα φτιαγμένη από ξένους, που ποτέ δεν κέρδισαν τον σεβασμό. Ένα Έθνος σπουδαίο που έπεσε θύμα του πιο συντηρητικού του εαυτού, που παραδίδεται στη βία, στην εφαρμογή ενός ιδιότυπου δικαίου. Κανείς δεν μπορεί να κλείσει τα μάτια του εμπρός στην χώρα που ιχνογραφεί αυτό το σπουδαίο και συγκινητικό μυθιστόρημα. Μια χώρα που υπακούει στους στίχους του Ώντεν, ένα μέρος όπου κάθε τι είναι πιθανό να συμβεί, όσο φριχτό ή ανόητο μπορεί να φανταστεί κανείς πως είναι. Δοσμένη στο μεγάλο της άλμα η Αμερική τραβά στο δειλινό της, σε έναν ορίζοντα σαν ύφασμα βελούδινο. Η Τόρι όμως, χαράζει έναν άλλον δρόμο , αλλιώτικο, μοναδικό, αφήνοντας τη ριπή του πόθου που υπάρχει μες στη φύση να την κατακλύσει, να μερέψει την οργή του βυθού μες στην ψυχή της. Θα εγκαταλείψει την οικογενειακή φάρμα, τον Σεθ, τον πατέρα, την πεθαμένη της μητέρα, τον θείο Ογκ, έναν φοιτητή γεμάτο ελπίδες και ομορφιά που τσακίζεται μες στις μυλόπετρες της πραγματικότητας και της ιστορίας που μας αναδεύει μες στον βρώμικο πηλό της. Η Τόρι ορμά, γεμάτη θέληση και εισβάλλει μες στο πιο βαθύ της στοιχείο, ξαναζεί το θαύμα της απλής ζωής, γίνεται μητέρα, ένα κομμάτι της μένει σε εκείνο το δερμάτινο κάθισμα ενός τυχαίου αυτοκινήτου. Ένα εξίσου τυχαίο ζευγάρι αναλαμβάνει αυτή τη μικρή ζωή, όσο η μικρή Τόρι, η “βασίλισσα Βικτόρια” του αδικοχαμένου Γουίλ Μουν, θερίζει νύχτες και μαζεύει όλα τα άστρα μες στην κοριτσίστικη ποδιά της. Βρίσκει το κουράγιο και δεν συγχωρεί όσους της πήραν τα χρόνια της αθωότητας, όσους τα έκαναν δικά τους αφήνοντας ορθάνοιχτη την πληγή της. Θυμάμαι εκείνο που γράφει ο Καμύ και το βρίσκω κατάλληλο πολύ για την Τόρι της Σίλει Ριντ. Εκείνο που αναφέρεται στις ” στιγμές που ο άνθρωπος εγκαταλείπει την επίδειξη και κουρνιάζει στο επίπεδο της ανάγκης”.
Επιστρέφω στο μυθιστόρημα. Αφήνω για λίγο την ιστορία και διαβάζω τον πρόλογο της συγγραφέως. Παραχωρεί μερικές σημαντικές πληροφορίες για το τοπίο, μες στο οποίο εξελίσσεται η πρώτη ιστορία της ταλαντούχας δημιουργού και καθηγήτριας δημιουργικής γραφής του Πανεπιστημίου του Κολοράντο. “Το σπίτι μου βρίσκεται στον πάτο της λίμνης. Εκεί είναι η φάρμα μας, στα δεσμά της λάσπης, τα απομεινάρια της ολόιδια με ναυαγισμένο πλοίο. Στιλπνές πέστροφες τριγυρίζουν στα λείψανα της κρεβατοκάμαρας μου και στο σαλόνι όπου περνούσαμε, όλη η οικογένεια, τις Κυριακές μας. Οι οχυρώνες και τα παχνιά σαπίζουν. Τα μπλεγμένα αγκαθωτά συρματοπλέγματα σκουριάζουν. Η άλλοτε εύφορη γη, αιχμάλωτη της αδράνειας”.
Ο κόσμος της Ριντ, υδάτινος, μυστικός και ανομολόγητος μεταγγίζει κάτι από την ατμόσφαιρά του στις σελίδες του ξεχωριστού μυθιστορήματος. Μια πραγματικότητα έξω από τον χρόνο, πνιγμένη στις λάσπες. “Τοπία της νιότης μας που μας πλάθουν και τα κουβαλάμε μέσα μας, και μας έχουν κάνει, με όσα μας έδωσαν και μας έκλεψαν, αυτό που τελικά γίναμε”.
Ίσως τελικά μες στις σελίδες του μυθιστορήματος της Σίλει Ριντ, “Θα γίνω Ποτάμι” των εκδόσεων Μεταίχμιο να επαληθεύεται εκείνο που λέει πως μες σε μια κοινωνία σε αποσύνθεση οι μυθιστοριογράφοι βρίσκουν το υλικό τους. Έτσι και εκείνη, ψάχνει μες στις λάσπες του τόπου της για να βρει με την υπομονή, την παρατήρηση και την ακρίβεια στο συναίσθημα, ένα είδος δύναμης που φθάνει ως την ποίηση. Μια χειρονομία γεμάτη από σκοπούς και αισθήματα ευγενικά που κατορθώνουν να κρατούν ζωντανή την αθωότητα μες στην πεζή, την πρόστυχη τελετή της ζωής. Αυτής που παλεύει να ανθίσει κάπου στα Βραχώδη Όρη. Της ζωής ενός κοριτσιού που παίρνει την απόφαση να ζήσει μες στον κόσμο, να αντέξει το βάρος του.
“Θα γίνω Ποτάμι” της Σίλει Ριντ σε μετάφραση Ιλάειρας Διονυσοπούλου. Από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, ένα σπουδαίο μυθιστόρημα.
Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
