Κριτική: Άγιες Ψυχές, Θοδωρής Παπαθεοδώρου, Εκδόσεις Ψυχογιός

Ο Θοδωρής Παπαθεοδώρου επιμένει στην αφήγηση της δύσκολης καθημερινότητας των άγνωστων, απλών ανθρώπων

9 August 2021

***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***

Άγιες Ψυχές, Θοδωρής Παπαθεοδώρου, Εκδόσεις Ψυχογιός

Ένα βιβλίο για τις Άγιες Ψυχές που αγωνίστηκαν το 1821 προκειμένου να είμαστε εμείς σήμερα ελεύθεροι, για όλους αυτούς που υπέφεραν σαν ραγιάδες από τους Τούρκους, για όλους εκείνους που είδαν τις ζωές τους να αλώνονται μέσα στη δίνη του πολέμου…

Για όλους αυτούς γράφει ο Θοδωρής Παπαθεοδώρου στο δεύτερο μέρος της τριλογίας του για την Ελληνική Επανάσταση με τίτλο Άγιες Ψυχές. Αναμφισβήτητα πρόκειται για επικό έργο, που σέβεται την ιστορική έρευνα και τηρεί απαρεγκλίτως τους κανόνες του ιστορικούς μυθιστορήματος.

Μετά το Άγιο Αίμα, το πρώτο μέρος της τριλογίας, του οποίου η υπόθεση διαδραματίζεται κυρίως το 1820-1821, κατά τα χρόνια, δηλαδή, πριν από το ξέσπασμα της Ελληνικής Επανάστασης, η υπόθεση στο βιβλίο Άγιες Ψυχές εκτυλίσσεται κατά τα έτη 1821-1822, στα πρώτα χρόνια του πολέμου της Ανεξαρτησίας.

Εδώ θα συναντήσουμε ξανά τη Δέσπω από τα Γιάννενα, μια νεαρή κοπέλα με καταγωγή από το Σούλι, η οποία θα γνωρίσει τον έρωτα στο πλευρό του Σίμου, αλλά και το πιο απαίσιο πρόσωπο του πολέμου, για να βρεθεί τελικά στο, ελεύθερο Μεσολόγγι, το οποίο ετοιμάζεται πυρετωδώς για την άμυνά του απέναντι στους Τούρκους. Θα ανταμώσουμε ξανά την πολύπαθη και γενναία Αργυρώ, που η μοίρα την έριξε αιχμάλωτη στα χαρέμια των Τούρκων και που αγωνίζεται για την προσωπική της λευτεριά και επιβίωση. Θα συνομιλήσουμε, τέλος, ξανά με τον Νικόλα, που είχε μείνει ορφανός στο πρώτο μέρος της τριλογίας και που η τύχη τον έριξε να πολεμήσει στα καράβια πλάι σε ξακουστούς καπεταναίους, αλλά και να γνωρίσει από κοντά τον περίφημο Γέρο του Μοριά, ο οποίος τον θεωρεί ψυχοπαίδι του. Μαζί του θα βρεθεί στην πολιορκία της Τριπολιτσάς, ψάχνοντας απεγνωσμένα την αδελφή του, την Αργυρώ. Θα καταφέρει, άραγε, να τη βρει;

Σε αυτές τις τρεις βασικές παράλληλες ιστορίες, τις οποίες ο συγγραφέας αφηγείται εκ παραλλήλου, θα γνωρίσουμε κι άλλους χαρακτήρες που πλαισιώνουν τους τρεις κεντρικούς ήρωες, τον αγωνιστή Σίμο, τον Στέφανο, την εξισλαμισμένη παρά τη θέληση της Μαλαματή και άλλους πολλούς. Κοντά σε αυτούς, συνυπάρχουν και οι γνωστοί ήρωες του 1821, όπως ο Νικόλαος Κασομούλης, ο Δημήτριος Πλαπούτας, ο Δημήτριος Παπανικολής, η Δόμνα Βισβύζη, ο Δημήτριος Υψηλάντης και, πάνω απ’ όλα, η ύψιστη μορφή του Αγώνα, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης.

Η υπόθεση εξελίσσεται σε όλη την επαναστατημένη Ελλάδα, από τα Ψαρά και τις Σπέτσες, μέχρι το Μεσολόγγι και την Τριπολιτσά. Η πολιορκία και η Άλωση της Τριπολιτσάς και τα γεγονότα που σχετίζονται με την άφιξη του Υψηλάντη στον Μοριά κατέχουν κεντρική θέση στο βιβλίο, όπως και ο πόλεμος στη θάλασσα και η ζωή των αιχμάλωτων Ελληνίδων στα χαρέμια των Οθωμανών.

Ο Θοδωρής Παπαθεοδώρου επιμένει στην αφήγηση της δύσκολης καθημερινότητας των άγνωστων, απλών ανθρώπων στους οποίους ο πόλεμος άλλαξε ολόκληρη τη ζωή και όχι στην παράθεση της επίσημης Ιστορίας του 1821 και των σημαντικών γεγονότων κατά χρονολογική σειρά. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, δεν πέφτει στην παγίδα της μετατροπής του ιστορικού του μυθιστορήματος σε Ιστορία. Αντιθέτως, με δράση ακόμη πιο καταιγιστική και κινηματογραφική από το Άγιο Αίμα, καταφέρνει να πλάσει μία ενδιαφέρουσα μυθοπλασία, η οποία δεν έρχεται σε αντίθεση με τα ιστορικά γεγονότα, αλλά τα αλληλοσυμπληρώνει.

Έτσι αποδεικνύεται περίτρανα για άλλη μία φορά ότι το ιστορικό μυθιστόρημα αποτελεί πάνω απ’ όλα, ιστορία της καθημερινότητας. Πραγματικά, ο αναγνώστης διαβάζοντας τις Άγιες Ψυχές δεν θα πληροφορηθεί τόσο για τα ιστορικά γεγονότα της Επανάστασης, όσο για το πως ακριβώς ήταν η ζωή Ρωμιών και Τούρκων κατά τη διάρκειά της και πως ο πόλεμος δυσκόλεψε ακόμη περισσότερο την ήδη δύσκολη ζωή του ραγιά που είχαν ως τότε. Ο σκοπός όμως ήταν ιερός και οι ραγιάδες Έλληνες αυτό που ποθούσαν περισσότερο απ’ όλα, ήταν να αποκτήσουν την ελευθερία τους, όσες θυσίες κι αν απαιτούσε ο αγώνας να κάνουν, όσο αγαπημένα πρόσωπα κι αν ήταν να αποχωριστούν. Το βιβλίο θα μας βοηθήσει να συνειδητοποιήσουμε το υψηλό τίμημα που πλήρωσαν οι Άγιες αυτές Ψυχές για την ελευθερία.

Εντύπωση θα κάνει στον αναγνώστη το πόσο όμοιοι ήταν τελικά εκείνη την εποχή Έλληνες και Τούρκοι στον τρόπο ζωής μετά από τόσους αιώνες κοινής συμβίωσης, σε βαθμό που σχεδόν δεν ξεχώριζαν οι μεν από τους δε, κάτι διόλου περίεργο αν σκεφτεί κανείς ότι οι περισσότεροι μιλούσαν τόσο τουρκικά, όσο και ρωμέικα. Επιπροσθέτως, τα σπέρματα των πρώτων εμφύλιων προστριβών, οι οποίες είχαν ως αφετηρία την άλωση της Τριπολιτσάς, εξιστορούνται στο βιβλίο, μαζί με τις πρώτες προσπάθειες των Ελλήνων για τη συγκρότηση ελεύθερου κράτους.

Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί πολύ επιτυχημένα όχι μόνο στους διαλόγους, αλλά σε όλο το σώμα του κειμένου τη λαϊκή γλώσσα της εποχής με τις πολλές τουρκικές λέξεις, βάζοντας έτσι τον αναγνώστη κατευθείαν στο κλίμα της εποχής. Αξίζει, τέλος να σημειωθεί, ότι, όπως και το πρώτο μέρος της τριλογίας, έτσι και το δεύτερο αυτό βιβλίο περιέχει ιστορικές σημειώσεις στο τέλος του για όποιον αναγνώστη θέλει να εμβαθύνει περαιτέρω στην κατανόηση των ιστορικών γεγονότων.

Αναμένουμε, επομένως, το τρίτο μέρος της τριλογίας Άγια Λευτεριά, προκειμένου να μάθουμε την τύχη των κεντρικών ηρώων, της Αργυρώς, της Δέσπως και του Νικόλα, αλλά και για να δούμε πως βίωσαν το τέλος του πολέμου οι απλοί, καθημερινοί άνθρωποι του 1821.