«Ανέκαθεν ένιωθα μια ανυπέρβλητη έλξη από τις ιστορίες του παρελθόντος» Ο Νίκος Παργινός συνομιλεί με τη Βιργινία Αυγερινού

20 December 2023

***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***

Ο Νίκος Παργινός γεννήθηκε στην Κέρκυρα το 1971. Σπούδασε στο Τμήμα Μηχανολόγων & Αεροναυπηγών Μηχανικών της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου Πατρών. Έχει γράψει τα μυθιστορήματα Κρεμάλα (2005), Με τον έρωτα περνάει ο καιρός με τον καιρό ο έρωτας (2009), Το τάγμα της ελπίδας (2011), Ο κανόνας της ορθής γωνίας (2014) και Το Σταυροδρόμι των Ηρώων (2019), τη συλλογή διηγημάτων Ο σκαλιστής των μπαστουνιών (2016) και το αφήγημα Φάρος ζωής (2017). Ζει μόνιμα στην Κέρκυρα, είναι παντρεμένος κι έχει μια κόρη κι έναν γιο.

Από τις εκδόσεις Ψυχογιός κυκλοφόρησε το 2022 το έργο του με τίτλο ΤΟ ΝΗΣΙ ΤΗΣ ΣΩΤΗΡΙΑΣ και φέτος τον Οκτώβρη το νέο του έργο με τίτλο ΤΟ ΧΑΜΙΝΙ ΤΗΣ ΟΒΡΙΑΚΗΣ που στάθηκε η αφορμή για τη συνέντευξη που μας παραχώρησε και τον ευχαριστούμε πολύ.

Βιργινία Αυγερινού, Δεκέμβριος 2023

Το νέο σας βιβλίο που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις Εκδόσεις Ψυχογιός, με τον τίτλο ΤΟ ΧΑΜΙΝΙ ΤΗΣ ΟΒΡΙΑΚΗΣ, όπως και το ΤΟ ΝΗΣΙ ΤΗΣ ΣΩΤΗΡΙΑΣ, είναι ένα βιβλίο το οποίο υπογράφετε και σχετίζεται με την Κέρκυρα. Πόσο σημαντική είναι η καταγωγή σας από την πόλη αυτή στην επιλογή της θεματογραφίας σας;

Ανέκαθεν ένιωθα μια ανυπέρβλητη έλξη από τις ιστορίες του παρελθόντος, τους μύθους τις δοξασίες, τις λαϊκές παραδόσεις. Η Κέρκυρα είναι ένας τόπος που βρίθει από τέτοια στοιχεία, με πλούσια ιστορική και πολιτιστική κληρονομιά που δυστυχώς δεν έχει αναδειχθεί όσο θα έπρεπε και δεν έχει αξιοποιηθεί. Θεώρησα χρέος μου να καταπιαστώ με θέματα τέτοιου είδους που δεν είναι ευρέως γνωστά στο αναγνωστικό κοινό, αλλά και αποτελούν θέματα ταμπού για την τοπική κοινωνία της Κέρκυρας. Ο πρώτος λόγος είναι αυτός. Ο δεύτερος είναι η αγάπη που νιώθω για τον τόπο μου, αλλά και η οικειότητα που αισθάνομαι σε ό,τι αφορά το νησί μου. Πολλές φορές νομίζω ότι ο ίδιος ο τόπος συμμετέχει ενεργά στη συγγραφή των βιβλίων μου αποκαλύπτοντάς μου μυστικά, καθώς επιχειρώ να φέρω στο φως τις αλήθειες που κρύβονται πίσω από κάθε γωνιά του.

Τι συναισθήματα σας δημιούργησε η συγγραφή αυτού του βιβλίου και πώς νιώθετε τώρα που το βλέπετε τυπωμένο να κοσμεί τις προθήκες των βιβλιοπωλείων;

ΤΟ ΧΑΜΙΝΙ ΤΗΣ ΟΒΡΙΑΚΗΣ ήταν ένα δύσκολο βιβλίο καθώς απαιτούσε ενδελεχή ιστορική τεκμηρίωση, κοπιαστική δουλειά και έρευνα, αλλά και ακροβασία σε ένα τεντωμένο σχοινί. Το ιστορικό μυθιστόρημα είναι ένα δύσκολο είδος μυθιστορήματος που απαιτεί αρκετή προεργασία, ώστε όσα καταγράφονται σε αυτό να μην ξεφεύγουν από το ιστορικό πλαίσιο που κινείται το δημιούργημά σου. Παράλληλα, δεν σας κρύβω, πως το βιβλίο ήταν δύσκολο, καθώς έφερνε στο φως στοιχεία και γεγονότα σκοτεινά που έπρεπε να εξιστορηθούν με τέτοιο τρόπο ώστε να προκαλέσουν τον αναγνώστη και όχι να τον αποτρέψουν από την ανάγνωσή του. Βλέποντας όλον αυτόν τον κόπο ολοκληρωμένο δεν μπορείς παρά να είσαι περήφανος για το δημιούργημά σου. Πόσο μάλλον, όταν αυτό έχει ήδη αγκαλιαστεί από το αναγνωστικό κοινό, καθώς είναι πολλά τα μηνύματα αναγνώρισης που λαβαίνω καθημερινά από αναγνώστες που με γεμίζουν με δύναμη και κουράγιο για να συνεχίσω.

Τα βιβλία σας είναι κυρίως ιστορικού και κοινωνικού περιεχομένου και το ερώτημα είναι πόση έρευνα χρειάστηκε να κάνετε για το βιβλίο αυτό και τι ακριβώς θέλατε να τονίσετε μέσα από την ιστορία που πραγματεύεται.

Χρειάστηκε αρκετή και κοπιαστική έρευνα, που δεν εξαντλήθηκε μόνο στην υπάρχουσα βιβλιογραφία αλλά απαίτησε αρκετό χρονικό διάστημα και συναντήσεις με ανθρώπους που διατηρούν ακόμα ζωντανή τη μνήμη από εκείνα τα χρόνια. Μέσα από τις αφηγήσεις τους, τα όσα πέρασαν από γενιά σε γενιά μπόρεσα να αντλήσω σημαντικά στοιχεία και να εντάξω τη μυθοπλασία μου σε ένα ιστορικό περιβάλλον δομημένο ορθά. Αυτό που επιδίωξα από την πρώτη στιγμή να περάσω μέσα από τις σελίδες του δημιουργήματός μου ήταν η ανάδειξη της αγάπης, του ανθρωπισμού, του αλτρουϊσμού, του αλληλοσεβασμού σε κάθε τι διαφορετικό πέρα από προκαταλήψεις, δεισιδαιμονίες, μισαλλοδοξίες που διαχρονικά τροφοδοτούν το μίσος και τη βία. Ακόμα και στις πιο σκοτεινές και μαύρες στιγμές της ιστορίας μας, το ανθρώπινο είδος κατάφερε να επιβιώσει στηριζόμενο σε τούτες τις αξίες.

Ωστόσο, η Ιστορία δεν γίνεται αυτοσκοπός κατά τη συγγραφή του. Υπάρχει μια ισορροπία ανάμεσα στη μυθοπλασία και την εξιστόρηση των πραγματικών γεγονότων, γεγονός που αναδεικνύει τη μυθιστορηματική πλευρά του έργου σας. Πώς διαχειρίζεστε το ιστορικό κομμάτι στο βιβλίο σας και πώς καταφέρνετε η αφήγησή σας να μη γίνεται μια ιστορική πραγματεία;

Αυτή είναι και η πρόκληση που έχει να αντιμετωπίσει ένας λογοτέχνης όταν έρχεται αντιμέτωπος με την ιστορία. Να μπορέσει να τη θέσει στο παρασκήνιο, αλλά με τέτοιο τρόπο που να επηρεάζει τα πάντα. Να εντάξει στον αναγνώστη σε ένα ιστορικό σκηνικό, όπου τα γεγονότα να αποκαλύπτονται μέσα από τις επιδράσεις τους στην καθημερινότητα και τη ζωή των βασικών ηρώων της μυθοπλασίας. Κι έτσι η ιστορία, γίνεται βίωμα, περνά από το παρασκήνιο στο προσκήνιο μέσω της μυθοπλασίας. Δεν είναι εύκολο όλο ετούτο το οικοδόμημα, μα είναι ο μόνος τρόπος για να μην ξεφύγεις και να μην χαθεί αυτή η πολυπόθητη ισορροπία που αναφέρατε. Είναι μια ακροβασία που πρέπει να επιμεληθείς με μαεστρία.

Υπάρχει κάποιος ήρωας που σας παίδεψε περισσότερο κατά τη διάρκεια της συγγραφικής διαδικασίας του βιβλίου σας και Ο δικός σας αγαπημένος χαρακτήρας του βιβλίου;

Πολλοί από τους ήρωες του βιβλίου είναι υπαρκτά ιστορικά πρόσωπα που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο. Δεν μπήκα στη διαδικασία να αλλάξω κανένα από τα ονόματά τους, ήθελα όσα περιγράφω να είναι γνήσια, αυτούσια, αυθεντικά. Από την άλλη, ήθελα να αντιμετωπίσω με σεβασμό την ιστορική τους ταυτότητα κι αυτό πιστέψτε με είναι το πιο δύσκολο κάθε φορά. Οι μυθιστορηματικοί χαρακτήρες, όσο φωτεινοί ή σκοτεινοί κι αν είναι, αποτελούν ένα δημιούργημά σου που μπορείς να το πλάσεις κατά το δοκούν. Αποκτούν φωνή και υψώνουν ανάστημα κατά τη διάρκεια της συγγραφής και δεν σας κρύβω ότι καθορίζουν εντέλει και το ίδιο το μυθιστόρημα, καθώς νιώθω κάθε φορά να με εξουσιάζουν. Από την άλλη, τα ιστορικά πρόσωπα που αναδεικνύονται μέσα στο βιβλίο είναι και εκείνα που με παίδεψαν περισσότερο, ώστε να μην ξεφύγω από τα τεκμήρια και τα στοιχεία που διέθετα και να μην αλλάξω το ρόλο και την υπόστασή τους μέσα από την εξιστόρησή μου. Αγαπημένος μου χαρακτήρας η Άννα, καθώς στο πρόσωπό της θέλησα να περάσω όλα εκείνα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του εβραϊκού στοιχείου, μετατρέποντάς την σε μια προσωπικότητα που αξίζει να στρέψεις το ενδιαφέρον και την αγάπη σου πέρα και πάνω από προκαταλήψεις και διαχωρισμούς.

Από την Κέρκυρα του 1891 στην Κέρκυρα του 2008 με ενδιάμεσο σταθμό την Κέρκυρα του 1944. Πώς έγινε η επιλογή του χωροχρονικού πλαισίου στο έργο σας και γιατί επιλέξατε αυτές τις τρεις ημερομηνίες;

Πρωταρχικός στόχος του βιβλίου η διαδρομή της Εβραϊκής κοινότητας της Κέρκυρας στον χρόνο. Ήθελα λοιπόν να αναδείξω τους σημαντικούς σταθμούς αυτής της ιδιαίτερης κοινότητας. Ο πρώτος σημαντικός σταθμός ήταν το 1891. Το φονικό της Ρουμπίνας Σάρδα τάραξε τα λιμνάζοντα νερά, άλλαξε τα δεδομένα, έφερε και πάλι στο προσκήνιο μίσος και βία συνταράσσοντας όχι μόνο την μικρή τοπική κοινωνία του νησιού αλλά ολόκληρη την Ευρώπη. Δεύτερος σταθμός ο καθοριστικός βομβαρδισμός της Εβραϊκής συνοικίας τον Σεπτέμβριο του 1943, όπου μεγάλο κομμάτι της καταστράφηκε και τελικός σταθμός το Ολοκαύτωμα της 9ης Ιουνίου του 1944 όπου είχαμε σχεδόν ολοκληρωτική καταστροφή για την Εβραϊκή κοινότητα της Κέρκυρας. Έπρεπε λοιπόν οι βασικοί ήρωές μου να ζουν και να ενταχθούν σε αυτό το χρονικό πλαίσιο. Έτσι το δωδεκάχρονο χαμίνι του 1891 γίνεται ο ώριμος Πίπης Κορφιάτης του 1944 ζώντας όλα αυτά που σημάδεψαν τους Εβραίους της Κέρκυρας. Απέμενε η πρόκληση της αποκάλυψης όλων αυτών μέσω του τεχνάσματος του ξεχασμένου χειρόγραφου, όπου η απόγονός του το ανακαλύπτει και αποκαλύπτεται στα μάτια της η αλήθεια για το σκοτεινό παρελθόν της.

Οι ήρωές σας μάχονται να επιβιώσουν στα ταραγμένα χρόνια του Ολοκαυτώματος. Από τη μια έχουμε τη δολοφονία ενός μικρού κοριτσιού εβραϊκής καταγωγής το 1891 και από την άλλη την τραγική δίωξη των Εβραίων κατά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Και την παιδική υπόσχεση των χαμινιών. Η ηρωίδα σας θα αναζητήσει να μάθει όλη την ιστορία του παρελθόντος. Πόσο εύκολο της είναι να τη διαχειριστεί όμως;

Δεν είναι καθόλου εύκολο από την άγνοια να τροφοδοτείσαι από τη μια στιγμή στη άλλη με τόσες πληροφορίες και λεπτομέρειες για το παρελθόν. Να μαθαίνεις τόσα συνταρακτικά γεγονότα που αγνοούσες ζώντας στο απυρόβλητο της χρονικής απόστασης από τα ιστορικά γεγονότα. Στο πρόσωπο της Ρουμπίνης, της ηρωίδας του 2008, επιχείρησα να θέσω τον ίδιο τον αναγνώστη, που γίνεται και ο ίδιος, μέσω του βιβλίου, γνώστης της ιστορίας, του παρελθόντος, της ιστορικής αλήθειας που ίσως μπορεί να μην κρύβεται μέσα σε χαντακωμένα σεντούκια αλλά κάτω από το χαλί που πατάμε. Ήθελα το παρελθόν να αποκαλυφθεί στα μάτια όλων των αναγνωστών, όπως αποκαλύφθηκε στα μάτια της Ρουμπίνης. Κι όλο αυτό να μην γίνει με τη μορφή ενός ιστορικού ντοκουμέντου, ούτε φυσικά αποδεχόμενος ως συγγραφέας ρόλο δημόσιου συνηγόρου ή κατήγορου, αλλά με τη μορφή μιας ανθρώπινης κατάθεσης ψυχής που να αγγίξει τους αναγνώστες όπως την ηρωίδα μου.

Είναι το ιστορικό και κοινωνικό μυθιστόρημα το είδος της μυθοπλασίας που σας γοητεύει ή θα σας δούμε ξανά και σε άλλες μυθοπλαστικές μορφές;

Ο συγγραφέας είναι υποχρεωμένος να έχει τα μάτια και τα αυτιά του ανοικτά, να ανατροφοδοτείται από το περιβάλλον του, να απορροφά σαν σφουγγάρι πληροφορίες και γνώση από τον περίγυρό του και να καταπιάνεται με ό,τι αυτός κρίνει σκόπιμο, δημιουργώντας κάθε φορά βιβλία που να αφήνουν ένα ουσιαστικό αποτύπωμα, θέτοντας διακυβεύματα μέσα από τη δουλειά του στον αναγνώστη. Αυτό επιχειρώ μέσα από τα βιβλία μου κάθε φορά. Να συλλέγω στοιχεία, να ξεδιπλώνω τις ιστορίες μου, και πέρα από τη μαγεία της αναγνωστικής απόλαυσης, ο αποδέκτης της δουλειάς μου να αποκομίζει σημαντικά πράγματα που να τον κάνουν να δει με διαφορετικό μάτι την ίδια τη ζωή. Κάθε βιβλίο μου είναι κι ένα ταξίδι που επιζητώ κι αλλοτριώνει εμένα τον ίδιο πρώτα από όλα και μετά όσους το διαβάζουν. Αυτό ψάχνω κάθε φορά. Κι έχω καταπιαστεί και με ιστορικά θέματα αλλά και με σύγχρονες ιστορίες όταν θεωρώ πως αυτές έχουν σημαντικά διδάγματα να μας δώσουν καθώς τις εξιστορώ.

Υπάρχει κάποιο λογοτεχνικό είδος με το οποίο δεν θα ενδιαφερόσαστε να καταπιαστείτε;

Στη ζωή μου δεν μου αρέσει να βάζω ταμπέλες, ούτε όρια και στεγανά. Έχω καταπιαστεί και με το ιστορικό μυθιστόρημα και με σύγχρονα θέματα, και με διηγήματα και νουβέλες, ακόμα και με το θέατρο που το θεωρώ μεγάλη πρόκληση για έναν συγγραφέα. Πιστεύω όμως, πως δε θα μπορούσα με τίποτα να καταπιαστώ με την ποίηση, καθώς ζηλεύω όλους αυτούς που μπορούν μέσα σε μερικές λέξεις να εκφράσουν όσα εγώ δεινοπαθώ να περάσω στους αναγνώστες μου μέσα από τις αμέτρητες σελίδες των μυθιστορημάτων μου.

Κλείνοντας και αφού σας ευχαριστήσουμε, θέλετε να μας μιλήσετε για τα επόμενα συγγραφικά σχέδιά σας; Έχετε αρχίσει να γράφετε την επόμενη ιστορία σας;

Ναι, έχω αρχίσει εδώ και μήνες το επόμενο βιβλίο μου, που καταπιάνεται με ένα ακόμα ιστορικό γεγονός που νομίζω πως ήρθε η ώρα να αναμετρηθούμε ουσιαστικά μαζί του. Είναι μια προσωπική πρόκληση, ένα δύσκολο στοίχημα που έχω βάλει με τον εαυτό μου να γράψω ένα μυθιστόρημα για τον Εμφύλιο Πόλεμο που συντάραξε τη χώρα. Άλλη μια σκοτεινή περίοδος της ιστορίας που θεωρώ πως πρέπει να εντρυφήσουμε και να διδαχθούμε από τις αλήθειες της.

Κέρκυρα 1891. Η στυγερή δολοφονία ενός οχτάχρονου κοριτσιού στην εβραϊκή συνοικία συνταράσσει την Ευρώπη. Ο χαμός της εβραιοπούλας παροξύνει τα πνεύματα στο νησί του Ιονίου και γίνεται το έναυσμα για να ξεσπάσουν ζοφερά επεισόδια, που διατρανώνουν την ανθρώπινη κτηνωδία. Μέσα στη γενικευμένη αναταραχή, μια ομάδα χαμινιών παλεύει απέναντι σε στερεότυπα, θρησκευτικά πάθη και προκαταλήψεις, θέλοντας να διασώσει την αλήθεια και να περισώσει την ανθρωπιά.

Κέρκυρα 1944. Η εβραϊκή κοινότητα του νησιού σχεδόν αφανίζεται από τους ναζιστές, με την ανοχή της τοπικής κοινωνίας και των Αρχών, στο πλαίσιο της αποκαλούμενης Τελικής Λύσης, το αποκορύφωμα της δίωξης των Εβραίων και βασικό συστατικό του ολοκαυτώματος. Ωστόσο ένα ιερό χρέος φωτίζει τη ζωή μέσα στον όλεθρο, ενώ όλα προοιωνίζονται την καταστροφή.

Κέρκυρα 2008. Ένα ξεχασμένο χειρόγραφο στην Οβριακή γίνεται η αφορμή να ξεδιπλωθεί το χρονικό αυτής της περιπλάνησης στα μάτια μιας ανυποψίαστης γυναίκας, η οποία αναζητά απαντήσεις για το οικογενειακό της παρελθόν. Μια διαδρομή σε θολά μονοπάτια, από τον ανεξιχνίαστο μέχρι σήμερα φόνο της μικρής Ρουμπίνας έως την παιδική υπόσχεση των χαμινιών και το Ολοκαύτωμα.