***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***
Με αναφορές αρχαίας τραγωδίας, ο Romain Gavras, σε δευτερόλεπτα πετάει τον θεατή στην πιο επιβλητική και τρομακτικά σύγχρονη, εμπόλεμη ζώνη που είδαμε ποτέ!
Κοντινό πλάνο στον Αμπντέλ. Είναι στρατιωτικός. Αλγερινής καταγωγής. Το σώμα του σφιγμένο, το βλέμμα του γεμάτο από μια εσωτερική ένταση που σε καθηλώνει επί τόπου. Ανακοινώνει τον θάνατο του δεκατριάχρονου αδερφού του, Ιντίρ, από μια ομάδα φερόμενων αστυνομικών. Οι ένοχοι θα τιμωρηθούν είτε είναι αστυνομικοί είτε όχι. Λένε. Ανάμεσα στο πλήθος, ο Καρίμ, μικρότερος αδερφός του Αμπντέλ. Οργισμένος. Πετάει μια μολότοφ. Και εγένετο χάος.
Από το πρώτο κιόλας δευτερόλεπτο της ταινίας, η αμείλικτη κάμερα του Romain Gavras, αρπάζει τον θεατή και τον πετάει σε έναν κόσμο που καίγεται. Έναν κόσμο γεμάτο φλόγες, οδοφράγματα, μολότοφ, δακρυγόνα, ένα τείχος, υψωμένο επιβλητικά, να χωρίζει «εμάς» και «αυτούς», ορατά και αόρατα, τάξη και αναρχία. Ο θεατής βρίσκεται επί τόπου σε μια αστική εμπόλεμη ζώνη, στις παρυφές μιας κοινωνίας γεμάτης θυμό, οργή, που βρίσκεται στο σημείο βρασμού μέχρι τη στιγμή που θα υψώσει ανάστημα. Θα αμφισβητήσει, θα διεκδικήσει, θα εξεγερθεί και θα τα κάψει όλα. Με κάθε κόστος. Όλα είναι τόσο δυνατά, άμεσα, ζωντανά, ορμητικά, η ένταση σχεδόν σε όλη τη διάρκεια της ταινίας, όχι απλά αμείωτη, αλλά κλιμακούμενη, κόβει κυριολεκτικά την ανάσα. Η πρώτη σκηνή της ταινίας αποτελεί ίσως την πιο δυνατή έναρξη που είδαμε ποτέ! Με μια υψηλή κινηματογραφική αισθητική, και ένα ασύλληπτο μονοπλάνο-υπερθέαμα, χορογραφημένο στην εντέλεια, βρισκόμαστε όλοι αντιμέτωποι με την ματαιότητα του πολέμου, τον φαύλο κύκλο της βίας, τον πόνο του εμφυλίου και μια συνταρακτική και ανυποχώρητη κοινωνική έκρηξη.
Το “Athena” του Romain Gavras, γιου του Κώστα Γαβρά, σε σενάριο του ίδιου και του Ladj Ly («Οι Άθλιοι» 2019), εμπνευσμένο από τη Θεά Αθηνά, είναι μια ταινία, σαφώς πολιτική αν και ασαφής, αφού εκτοξεύει βέλη προς πάσα κατεύθυνση, ανοίγοντας θέματα-φωτιά, την αστυνομική βαρβαρότητα, την άνοδο της ακροδεξιάς, τις εξτρεμιστικές οργανώσεις, όλα τόσο εδώ και τώρα, τόσο υπαρκτά, τόσο τρομακτικά, και πετυχαίνει ακριβώς αυτό που οφείλει να κάνει κάθε έργο τέχνης: γεννά ερωτήματα. Δημιουργεί σκέψη. Με μια υπόθεση σχεδόν σχηματική, που χρησιμοποιεί το θυμικό και το αρχέτυπο, χωρίς να μπαίνει σε βάθος και να δημιουργεί ήρωες, μας πετάει τόσο βαθιά που σαν αυτόματα μας μετατρέπει όλους σε εν δυνάμει ήρωες του έργου. Μας θυμίζει ότι είμαστε άτομα, μέρη ενός συνόλου, στο οποίο επιβάλλεται να πάρουμε θέση.
Με αναφορές στην αρχαία ελληνική τραγωδία, στην Αντιγόνη, με το σώμα του νεκρού αδερφού να γίνεται λάβαρο επανάστασης και εξέγερσης στην ανάλγητη εξουσία, σε μια κοινωνία σημερινών «Αθλίων», που αν και «ανίσχυροι» τολμάνε να σταθούν όρθιοι, ο Romain Gavras στήνει μια σύγχρονη –αλλά πάντα διαχρονική- τραγωδία, στην οποία συναντάμε όλα τα μεγάλα θέματα. Αδέρφια. Δικαιοσύνη. Πόλεμος. Αρχή. Ηθική. Όλα είναι εδώ. Ακόμα και η χρήση της μουσικής, μια μουσική συγκλονιστικά επιβλητική, με ελληνικό στίχο, σαν ένα διάλειμμα στις εκρήξεις, θυμίζει τον Χορό της αρχαίας τραγωδίας, που σαν θρηνώντας να δίνει το τέμπο για το επόμενο στάδιο του δράματος μέχρι την κορυφαία λύση του. Το μόνο στοιχείο που λείπει είναι η Κάθαρση. Εξεπιτούτου. Γιατί αν η κάθαρση ήταν εφικτή στην πραγματικότητα, η τραγωδία δεν θα ήταν διαχρονική. Θα ήταν κάτι που συνέβη κάποτε, λύθηκε, τελείωσε. Όμως η πραγματικότητα φαίνεται να μας ξεπερνά. Η τραγωδία είναι ακόμα εδώ, κάθε μέρα, σε κάθε όνομα, κάθε νεκρού, κάθε θύματος, κάθε μάταιου πολέμου. Και το χειρότερο είναι ότι το ξέρουμε.
Το “Athena” άνοιξε το Φεστιβάλ Βενετίας 2022, στο οποίο απέσπασε δύο βραβεία ενώ διεκδίκησε τον Χρυσό Λέοντα, και στις 23/09 παρουσιάστηκε σε μια ειδική προβολή της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση, στα πλαίσια του Gener8ion του Romain Gavras που θα παρουσιάζονται μέχρι και 23/10. Είναι διαθέσιμο στην πλατφόρμα του Netflix και ενώ κάποτε μας άρεσε σαν ιδέα αυτή η εύκολη πρόσβαση και διαθεσιμότητα των ταινιών που μας χάρισε το Netflix, η ταινία του Romain Gavras είναι ακριβώς αυτό που χρειαζόμασταν για να θυμηθούμε πόσο σημαντική και απαραίτητη είναι κάποιες φορές η μεγάλη οθόνη.
Γιατί το “Athena” είναι ταινία που αδικείται στην οθόνη της τηλεόρασης. Είναι ταινία που απαιτεί ό,τι μεγαλύτερο και επιβλητικότερο μπορεί να υπάρξει! Και το αξίζει.
Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
