***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***
[…Και αν η φαντασία
λειτουργεί δίχως συνείδηση,
τίποτε δεν κατορθώνει
δίχως ελπίδα…]
Η τέχνη της χειραψίας μοιάζει τόσο παλιά όσο και ο κόσμος. Ίσως να υπάρχουν καταγραφές για την εποχή που οι άνθρωποι συνήθιζαν να δείχνουν την εκτίμησή τους με άλλον τρόπο. Δεν σώζεται τίποτε. Ίσως τότε να αρκούσε ένα νεύμα του κεφαλιού, μια αόριστη χειρονομία που θα απομείνει για πάντα άγνωστη σε μας. Επειδή στον πολιτισμό μας η χειραψία ανιχνεύεται για πρώτη φορά στους Ασσύριους ενώ δεσπόζει μες στις συμφωνίες των ομηρικών ηρώων, κοσμεί στήλες επιτύμβιες και μετατρέπεται σε ανάγλυφο στα νομίσματα της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Όσο υπάρχουν οι άνθρωποι θα υπάρχει και η χειραψία, θα έλεγε κανείς αν παρατηρούσε την διαχρονικότητα αυτής της πανανθρώπινης συνήθειας, ενδεικτικής της φιλίας, της συνεργασίας, της ανάμιξης των πολιτισμών, της ανθρώπινης ζεστασιάς που στην πιο επίσημη εκδοχή της δεν λησμονεί το σώμα και την αίσθηση. Άλλωστε δεν είναι λίγοι εκείνοι που αποδίδουν στην ένταση μιας χειραψίας, στην απαλότητα των χεριών μια σημασία ανάλογη με εκείνα τα συμπεράσματα που εξάγονται μέσα από τα πλέον αναλυτικά ψυχογραφήματα.
Όμως αυτό το όσο υπάρχουν άνθρωποι θα υπάρχει και η χειραψία βρίσκει την αμφισβήτησή του στον καινούριο μας αιώνα, σαν κάθε αφορισμό. Θαρρείς και δεν μπορεί το είδος μας να επιβιώσει πιστό σε πρακτικές αιώνων και πασχίζει να αναποδογυρίσει με την πρώτη ευκαιρία αυτόν τον σπάνιο κόσμο που του δόθηκε. Ο νέος ιός που ακόμη διχάζει την επιστημονική κοινότητα και θέτει σε εγρήγορση κονδύλια και κοινωνικές αντιλήψεις, καθιστά τρεμάμενη την συνοχή και την υγεία του πληθυσμού, κατατροπώνει κάθε πεπατημένη. Ο κόσμος που έμελλε να αλλάξει βρήκε τον καταλύτη του και τώρα επιταχύνει θάβοντας στην λήθη κάθε τι παλιό. Ο κόσμος είναι εκείνη η άτρακτος που εκτινάσσεται χιλιόμετρα έξω από την ατμόσφαιρα αφήνοντας διαστημικά σκουπίδια στο πέρασμά της. Εκείνο που σήμερα φαντάζει καινούριο και απαραίτητο αποσυντίθεται, αμφισβητείται, αναμετράται με την αφαίρεση αυτού εδώ του αιώνα και αν το θέλει η τύχη θα επιζήσει. Αλλιώς αθροίζεται στο υπεράνθρωπο απόβαρο, σε εκείνες τις αλήθειες που μια κρίσιμη εποχή και όταν το απαιτούν οι συνθήκες επανέρχονται παστεριωμένες για να τελειώσουν μια καλή μαζί τους όλες οι εποχές του μέλλοντός μας.
Άραγε είναι να αναρωτιέται κανείς αν αυτός ο σαρωτικός άνεμος θα μπορούσε να διακόψει συνήθειες παλιές όσο και ο κόσμος, πρακτικές όπως η χειραψία που σμίγει τους ανθρώπους και υπόσχεται κάτι πολύ περισσότερο από τις λέξεις.
Ίσως στο μέλλον αρκεί μια μικρή υπόκλιση και μια πρόσκαιρη αφαίρεση της προσωπίδας μας. Ίσως το πρόσωπό μας κάποτε να κοστίζει μια περιουσία και η έκθεσή του να κρίνει ακόμη την ίδια μας την ζωή. Ίσως με τα μάτια και με το βλέμμα μας να μπορούμε να δηλώσουμε την επιθυμία ή την απέχθειά μας, την συναίνεση ή την αποδοκιμασία, την κατάφασή μας, το μεγάλο μας το όχι ή το ναι.
«Ένα εγχειρίδιο καλών, νέων τρόπων αναμένεται να κυκλοφορήσει το προσεχές διάστημα. Θα περιγράφει με την συνοδεία σκίτσων τον τρόπο που πρέπει κανείς να αφαιρεί την μάσκα του, αν θέλει να δηλώσει τον έναν ή τον άλλον σκοπό, την ευαρέσκεια ή μόνο την αίσθησή του την πιο φρικτή. Τα σκίτσα έχουν ανατεθεί σε χέρια σταθερά, έτσι που οι γραμμές να μην συμπλέκονται και όλα να ξεχωρίζουν μες στις αναπαραστάσεις. Προς τούτο αρνήθηκε ο κόσμος των εγχειριδίων κάθε συζήτηση χρώματος που θα βάραινε το σκίτσο. Το εγχειρίδιο θα πωλείται στους ενήλικες και θα διδάσκεται πέραν του ημερήσιου προγράμματος στους μαθητές όλων των βαθμίδων ως εξής. Στίχοι εις την αυλή και αργές κινήσεις, επαναλαμβανόμενες, μέχρι να αφομοιωθεί διά παντός η θέλησης της πολιτείας, η ανάγκη της επικαιρότητας. Η τιμή του θα καθοριστεί αναλόγως της ζήτησης, και όμως θα περιοριστεί εις το μέγιστο προκειμένου να καταστεί προσιτό διά τους πένητας και τους φορτισμένους αυτού του κόσμου. Ενδεικτικώς θα μνημονεύσουμε μερικές σκιτσογραφίες απλούστατων σκοπών, καθημερινής ωφέλειας προκειμένου να αποδείξουμε την αναγκαιότητα του εγχειριδίου που έρχεται να συμπράξει εις την ραγδαία, την πολυκύμαντη αλλαγή του βίου μας. Έτσι, ορίζεται πως η αποδοχή μιας συμφωνίας εκπληρώνεται με την υπόκλιση δίχως μάσκα. Η προσωπίδα φοριέται αμέσως μετά. Η αφαίρεση από την μία ή την άλλη πλευρά υποδηλώνει ένσταση όσον αφορά επιχειρηματικές συμφωνίες και σε καμία περίπτωση δεν συνάγεται η πλήρης και αδιαπραγμάτευτη συναλλαγή των δύο μερών. Η αφαίρεση της μάσκας και η υπόκλιση μαζί, δηλώνουν πένθος και επιβάλλουν τον αντίστοιχο χαιρετισμό. Οι στρατιώτες οφείλουν να χαιρετούν τους βαθμοφόρους μετά της μάσκας και τοποθετημένοι σε απόσταση άνω των δύο μέτρων θα πρέπει να πουν το όνομα και την θέση τους μες στο σύνταγμα. Η μάσκα επίσης πρέπει να βρίσκεται σε καλή κατάσταση και αν είναι δυνατόν να φέρει τσάκιση. Το εγχειρίδιο αναμένεται να γίνει ανάρπαστο καθώς η εποχή επιβάλλει νέα ήθη και συνήθειες αδοκίμαστες. Εκ της επιτροπής αναθεωρήσεως των παλαιών συνηθειών.»
Εγώ λέω πως πρέπει κανείς πια να προσέχει τα μάτια του. Να μιλά με εκείνα, να ακούει τις σιωπές των άλλων, να μεταφράζει σε βλέμμα κάθε καινούριο συναίσθημα. Ο καιρός φέρνει μια ακόμη αλλαγή και δίχως πια το πρόσωπο, όλο το βάρος μιας χειραψίας που διαφοροποιείται από τα τετριμμένα προϋποθέτει πια μια βαθιά γνώση του κώδικα των ματιών. Η κατάρτισή του δεν έχει επιτευχθεί ακόμη μα καθημερινά έτσι γράφονται μερικές από τις σελίδες της καινούριας εποχής. Ο ήχος του κόσμου σήμερα πλάθεται με τα μάτια, έτσι λέγεται ο έρωτας, η απουσία, η έλλειψη, η ανάγκη, ο αποχαιρετισμός. Τα χείλη που κάποτε μιλούσαν τώρα περνούν στην σκιά, κάτω από την προσωπίδα χάνουν κάθε τόσο την πορφυρή τους υφή, λευκαίνουν, δεν συγκρίνονται με τα μάτια που τώρα σηκώνουν ολόκληρο τον σταυρό μιας ταυτότητας. Κάτι σαν το κοκκινάδι στα χείλη της νεκρής που μένουν σφραγισμένα και έτσι για πάντα δαμάζονται λέξεις και φιλιά. Και τα τραγούδια, πάνω από όλα τα τραγούδια.
Ο Μπρούνο Σουλτς, εκείνος ο άτυχος συγγραφέας που εκτελέστηκε μόνο και μόνο επειδή έτσι το θέλησε ένας μεθυσμένος στρατιώτης του ράιχ, έγραψε κάποτε για τα περίφημα μουσεία των αποσυρμένων πραγμάτων. Εκεί λοιπόν θα φυλάσσεται η χειραψία, φτιαγμένη με κέρινα χέρια σε μόνιμο εναγκαλισμό. Πλάι στην αναπαράσταση θα μπορεί κανείς να δει κάθε συνήθεια αυτού εδώ του καιρού που μοιάζει φτιαγμένος από χαρτί. Το ψυχορράγημα της ανθρώπινης επαφής θα φωτίσει ανεπανάληπτα το παράξενο μουσείο του Σουλτς , έναν τόπο ανάμνησης ή φαντασίας, ένα μέρος όπου φυλάσσεται η αιωνιότητα. Στις προθήκες θα μπορείς να δεις τις παλιές, ηθικές αξίες ενώ σε περίοπτη θέση η δική μας εποχή, η γεμάτη με τα θαύματα και τους εφιάλτες θα αφηγείται τα πρώτα βήματα ενός κόσμου που αλλάζει και μες στο κόκκινο κουτί του κρύβει για πάντα την ανάμνηση ή την φαντασία. Ήταν άλλωστε πάντα το ίδιο και αδιαίρετο πράγμα.
Συλλογιέμαι τις συνήθειες των πουλιών. Την ρουτίνα των ειδών που εδώ και αιώνες καλά κρατεί. Φαντάζομαι πώς θα ΄ταν τάχα αν έπρεπε το αηδόνι να σωπάσει και αν το γεράκι έχανε πια την υπεράνθρωπη όρασή του. Ο κόσμος δεν θα μπορούσε να κρατηθεί, αυτός ο κόσμος που δεν είναι θρυλικός η αναλλοίωτος, μα ανθρώπινος και ευαίσθητος. Και άρρωστος βαριά. Ένας κόσμος χτυπημένος από τον κακό πυρετό, κατάλληλος μονάχα για νεαρούς πεισιθάνατους ποιητές.
Αν ο Ρίλκε είχε δίκιο και αν η ομορφιά φαντάζει όντως η αρχή του τρομερού, αν οι φράσεις μπορούν να διαβαστούν με άλλον τρόπο, αν οι καθρέφτες κατέχουν τα κλειδιά, τότε ετούτο το τρομερό που μας έτυχε, ίσως στα αλήθεια να πρόκειται για την αρχή μιας καινούριας ομορφιάς.
Και αν ετούτο το σημείωμα απόψε αναρωτιέται για την χειραψία είναι γιατί έτσι κρατιούνται ανοιχτές οι καλύτερες πιθανότητες της ζωής μας. Πως όλα λέει, θα επιστρέψουν και πως καμιά καταδίκη δεν περιμένει την ανθρώπινη επαφή μες στον καινούριο, αγεωγράφητο, ακόμη αιώνα.
*** Cover Photo by pixelstar from FreeImages
Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
