Εκ βαθέων: Κοραής Δαμάτης

28 June 2023

***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***

Για ποιον λόγο ασχοληθήκατε με τη γραφή;

Δεν ξέρω ακριβώς. Ανάγκη θα το έλεγα και μάλιστα αρκετά ετεροχρονισμένη!

Πόσο εύκολη ή δύσκολη είναι η συγγραφή για εσάς;

Εύκολη και δύσκολη μαζί. Εύκολη γιατί εκφράζω αμέσως αυτό που θέλω χωρίς να το πολυσκέφτομαι, και δύσκολη όταν καταλαβαίνω ότι αυτό που έγραψα απαιτεί δουλειά, οργάνωση, αλήθεια ο μύθος, καθαρότητα στο ζωντάνεμα των προσώπων, ρυθμό, ακρίβεια στις λέξεις…ένα σωρό. Ναι, και εύκολη και δύσκολη μαζί.

Μοιραστείτε μαζί μας τη στιγμή που αποφασίσατε να γράψετε το πρώτο σας βιβλίο.

Να σας πω, είχα κλείσει μισό αιώνα ζωής, και δεν είχα νοιώσει την ανάγκη να εκφράσω τις σκέψεις μου ή και τις αγωνίες μου μέσα από την γραφή, ούτε ακόμα και κείνα τα χαριτωμένα δυνατά συναισθήματα που αντιμετώπισα σαν έφηβος στα λευκώματα της εποχής που γύρναγαν από χέρι σε χέρι. Δεν είχα ανάγκη να εκφραστώ μέσω του γραπτού λόγου. Υπήρχε η ζωγραφική, ο χορός κι αργότερα το θέατρο…πολλά πράγματα που όλα απαιτούσαν προσήλωση και πολύωρες πρόβες, θέλανε απόλυτη αφοσίωση. Το γράψιμο ήρθε ξαφνικά, χωρίς προηγούμενες απόπειρες, ξαφνικά άρχισε να γράφεται το πρώτο βιβλίο. Και είναι περίεργο γιατί δεν υπήρχε μια σκέψη, μια απόφαση, κάτι. Ανάγκη ήτανε. Όταν τέλειωσαν αυτά που ήθελα να γράψω, έκρυψα το γραπτό και δεν το ξανακοίταξα. Πέρασε καιρός και κάποια στιγμή το ‘βαλα μπροστά μου, στήθηκα ‘απέναντι’ και το ξαναδιάβασα. Εκείνη τη στιγμή πρωτοσκέφτηκα,… μήπως αξίζει τον κόπο να το διαβάσουν κι άλλοι; Και τότε άρχισε η πραγματική, κατά τη γνώμη μου, δουλειά! Τότε άρχισα να προσπαθώ να μάθω να γράφω. Ατέλειωτες διορθώσεις, αλλαγές, σβησίματα, κάποιες ιστορίες ξαναγράφτηκαν από την αρχή, άλλες παραλήφθηκαν ως ανούσιες, κάποιες άλλες απόμειναν μισές επειδή κρίθηκαν φλύαρες…πολλά από ένστικτο κι άλλα από τα διαβάσματά μου μέχρι τότε. Πολλές φορές, μετά την σκέψη ότι ίσως να άξιζε τον κόπο να εκδοθεί, μου πέρασε απ’ το μυαλό να σβήσω τα πάντα, να ξαναμπεί στο τελευταίο συρτάρι και να μείνει εκεί, λέγοντας στον εαυτό μου, πως ό,τι χρήσιμο ήταν να γίνει με αυτήν την ετεροχρονισμένη ανάγκη έκφρασης είχε γίνει, ας αρκεστώ, έλεγα, στην προσωπική ωφέλεια, κι ας μείνει εκεί το πράμα. Και μετά πάλι το μετάνιωνα και ξανά πάλι απ’ την αρχή.

Ποιος είναι ο πρώτος άνθρωπος που διαβάζει το βιβλίο σας όταν το τελειώσετε;

Διαβάζω σταδιακά κάποια αποσπάσματα σε κάποιους φίλους… και όταν τελειώσει ολόκληρο, το στέλνω στους πιο υπομονετικούς.

Εμπεριέχουν οι ήρωές σας ένα κομμάτι του εαυτού σας και σε ποιον βαθμό;

Εκτός από το πρώτο μου βιβλίο «Το Σπίτι Μόνο» -μια αυτοβιογραφική μυθιστορία- που επανακυκλοφορεί από τις εκδόσεις Βακχικόν, στα άλλα δύο, αλλά και σε αυτό που γράφεται τώρα, οι ήρωες είναι άλλοι, ολωσδιόλου έξω από μένα. Κάποιοι μου θυμίζουνε συμπεριφορές ή χαρακτήρες γνωστών μου, αλλά οι περισσότεροι είναι εντελώς άγνωστοι που αποκαλύπτονται σιγά-σιγά.

Απευθύνεστε σε συγκεκριμένο πρόσωπο όταν γράφετε ένα βιβλίο;

Όχι. Δεν υπάρχουν άλλα πρόσωπα. Μόνο εκείνοι υπάρχουν, οι άλλοι, που τις περισσότερες φορές έρχονται με τρόπο που εκείνοι διαλέγουν και με φέρνουν σε πλήρη αμηχανία… Ναι, αρκετές φορές σταματούν να μιλάνε, να επικοινωνούν, κρύβουν την ιστορία τους, και τότε πρέπει να μπω στη μέση να σκαρφιστώ πως να συνεχίσω.

Έχετε αγωνία για τις αντιδράσεις των αναγνωστών σας;

Όχι. Από τη μια είναι τόση διαφορετική η γκάμα των αναγνωστών που δεν μπορώ να σκεφτώ καθόλου τις αντιδράσεις τους κι απ’ την άλλη δεν λογιάζομαι δα και ‘επαγγελματίας’ συγγραφέας.

Πόσο τολμηρός είστε στη γραφή σας; Θέτετε περιορισμούς στον εαυτό σας λόγω κοινωνικών συμβάσεων;

Καθόλου. Δεν το επιδιώκω σώνει και ντε να είμαι τολμηρός, αλλά αν προκύψει να γράψω μια σκέψη, ένα γεγονός, που ίσως να μην ταιριάζει με τις κοινωνικές συμβάσεις, δεν θα το σκεφτώ καθόλου…η ιστορία θα πάρει το δρόμος της. Αλλά τολμηρός μόνο και μόνο για να λένε «…πω, πω τι τολμηρός συγγραφέας» αυτό δεν με ενδιαφέρει καθόλου. Αφήστε που το βρίσκω ψεύτικο, εξόφθαλμο και βαρετό

Από τι πάσχει κατά την γνώμη σας η ελληνική λογοτεχνία;

Από το παρωχημένο. Προσπαθεί εναγωνίως να αποδείξει ότι όλα βαίνουν καλύτερα από πριν, ότι το αποτέλεσμα των απανωτών κρίσεων μάς απελευθέρωσε, μας άνοιξε τα μάτια σε πράγματα που δεν λεγόντουσαν και τώρα λέγονται και πρέπει να τολμήσουμε. Προσπαθεί με όλες της τις δυνάμεις κι άλλοτε καταφέρνει κάποια βήματα -υπάρχουν σπουδαίες ενδείξεις στις νεότερες γενιές- αλλά τις περισσότερες φορές – μια που γράφουμε πια σχεδόν όλη η Ελλάδα- επαναλαμβάνει παρωχημένα κοιτάγματα ως δήθεν καινούργια. Δεν μπορεί να ευαγγελίζεται κανείς σαν καινούργιο το αποτυχημένο προ τριακονταετίας -τουλάχιστον ας επαναλάμβανε το επιτυχημένο που, ευτυχώς, ακόμη υπάρχει!- και να γλυκαίνεται από μόνος του ότι, να, είδατε εγώ τί δημιούργησα;… Κλειστές κάμαρες εγκαταλελειμμένων σπιτιών είναι αυτά! Το καινούργιο προκύπτει, δεν το σπρώχνεις μανιακά να γίνει!

Ποια ήταν η αφορμή για το τελευταίο σας βιβλίο;

Πέρα από τον θεατρικό μονόλογο Χαρίκλεια Καβάφη που είναι η ζωή της μητέρας του Ποιητή όπως την φαντάστηκα και που ερμηνεύτηκε σε μια σειρά παραστάσεων από την έξοχη Ασπασία Κράλλη, είναι και οι «Αφορμές», και τα δύο από τις εκδόσεις Βακχικόν. Οι «Αφορμές» είναι εκατόν επτά μικρές ιστορίες με εξαιρετικά ζωγραφικά έργα της Σοφίας Κουκουλίνη. Ξεκίνησα να γράφω τις ιστορίες θυμωμένος. Ναι. Αιτία ήταν ο θυμός. Διάβαζα ειδήσεις που τις περισσότερες φορές δεν αναφερόντουσαν στα δελτία, τηλεοπτικά ή ραδιοφωνικά, ή περνούσαν τόσο στα ψηλά και με αδιάφορη φωνή που ήταν σαν μην είχαν ειπωθεί καν. Μετά αυτό, δηλαδή το να βρίσκω αφορμές, σιγά σιγά μού έγινε συνήθεια και επανάληψη και ψάξιμο. Έπρεπε να διασταυρώνω αυτό που μάθαινα ή μου λέγανε, να είμαι σίγουρος για την αλήθεια του, και μετά άρχιζα να γράφω. Με τον καιρό αυτή η συνήθεια άπλωσε σε περιστατικά που συνέβαιναν στο δρόμο, σε κουβέντες που άκουγα στο μετρό, σε μια παλιά φωτογραφία που έπεσε τυχαία από ένα βιβλίο, σε συζητήσεις με φίλους,… αφορμές στάθηκαν και κάτι μνήμες δικές μου που επανήλθαν, για άγνωστο λόγω, και απαίτησαν να συμπεριληφθούν κι αυτές στο βιβλίο. …Έτσι μαζεύτηκαν πολλές μικρές ιστορίες, πάλι χωρίς καμία σκέψη να εκδοθούν. Κάποια στιγμή, μετά από τέσσερα, σχεδόν, χρόνια, σκέφτηκα ότι ίσως θα είχε ενδιαφέρον να τις μοιραστώ και με άλλους και έτσι τις πρότεινα στα παιδιά των εκδόσεων Βακχικόν, στον Νέστωρα και στον Στράτο. Οι «Αφορμές» όμως, πέρα από την πρόκληση της αφετηρίας τους, ήταν και ότι θέλησα να αναμετρηθώ με έναν τρόπο γραφής που δεν ήξερα. Να πω δηλαδή μια ιστορία με όσο λιγότερα λόγια, χωρίς να αλλοιώνεται το γεγονός. Συμπύκνωση. Καμία περιττή λέξη. Θελκτικό και πολύ χρονοβόρο. Και ταυτόχρονα η δυσκολία να πλησιάζεις πολύ κοντά την κάμερα, ένα συνεχές γκρο πλαν των γεγονότων, των ανθρώπων, των περιστατικών…με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Περιγραφή

Από την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου στην Ελλάδα του 20ού αιώνα, ο Παύλος προσπαθεί να επιβιώσει. Οι δυσκολίες πολλές και μεγαλύτερη αυτή που φουντώνει μέσα του, ο ίδιος του ο εαυτός. Θα βρεθεί να ακροβατεί ανάμεσα στο παρελθόν και στο παρόν, σε αλήθειες, ψέματα και επινοήσεις, περπατώντας πάντα πάνω σε διαχωριστικές, ενδιαμέσως, από μια βαθύτερη, επιτακτική ανάγκη ενδοσκόπησης της ζωής του και παρατήρησης του κόσμου γύρω του. Θα κάνει λάθη, θα πάρει κλειστές στροφές και κατηφόρες, θα παρασυρθεί. Άραγε, θα καταφέρει τελικά να ζήσει; Σε αυτό το δυνατό μα συνάμα τρυφερό μυθιστόρημα, ο Κοραής Δαμάτης μάς ταξιδεύει στην Αλεξάνδρεια, τη γενέθλια γη, και με ύφος ποιητικό και εξομολογητικό ξεδιπλώνει μπρος στα μάτια μας μια ιστορία γεμάτη πάθος, όνειρα και αγάπη.

*

Ο Κοραής Δαμάτης γεννήθηκε το 1952 στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Στην Ελλάδα ήρθε με την οικογένειά του το 1962. Σπούδασε θέατρο. Χόρεψε με την ομάδα «Χορικά» της Ζουζούς Νικολούδη και στο «Ελληνικό Χορόδραμα» της Ραλλούς Μάνου. Πήρε μέρος ως ηθοποιός και χορευτής σε αρκετές παραστάσεις. Δημιούργησε τη θεατρική ομάδα «Έβδομο Θέατρο». Έχει σκηνοθετήσει έργα των: Ευριπίδη, Σαίξπηρ, Βάις, Μπρεχτ, Μπέκετ, Λόπε ντε Βέγκα, Ζενέ, Καμύ, Μπωμαρσαί, Αριστοφάνη, Γκομπρόβιτς, Μακ Νάλι, Σέρμαν, Ουίλλιαμς, Ιονέσκο, Μολιέρου, Ζιρωντού, Αρμπούζωφ, Ανούιγ, Μακ Ντόνα, Φρίελ, Σεβαστίκογλου, Αναγνωστάκη, Μάτεση κ.ά. για το Εθνικό Θέατρο, τα Δημοτικά Περιφερειακά Θέατρα, το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, για το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, για το ελεύθερο θέατρο και για το ραδιόφωνο. Διδάσκει 43 χρόνια σε Σχολές Θεάτρου. Έχει γράψει μία συλλογή ιστοριών και έναν θεατρικό μονόλογο. Το Σπίτι Μόνο είναι το πρώτο του μυθιστόρημα.