***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***

Γράμματα στη Μαμά, Τώνια Σαμαρά, Εκδόσεις Βακχικόν 

Κάποιοι θα το χαρακτήριζαν μια χαμηλόφωνη κουβέντα με εξομολογητικό χαρακτήρα. Κάποιοι άλλοι, θα έκαναν λόγο για τον χημισμό του κυττάρου, έτσι όπως το έγραψε ο ποιητής Μανόλης Αναγνωστάκης. Ίσως να αφορά ένα χρονικό γεμάτο έξαρση και κατάπτωση, μια ιστορία από εκείνες με τις μακριές φράσεις που κόβουν την ανάσα.

Μα περισσότερο από όλα ένα βιβλίο συνιστά ένα ζήτημα προσωπικό, ένα είδος προβολής στον χρόνο και τον χώρο που μας αφοπλίζει και μας επαναφέρει απέναντι στον εαυτό και την ιστορία μιας ζωής. Ένα βιβλίο γεμάτο αναπάντητες ερωτήσεις που μες στις σελίδες του δεν γυρεύουν καμιά απόκριση. Πρόσωπα και γεγονότα που ξαναγίνονται όπως κάποτε ήταν. Κάτι σαν όνειρο και κάτι σαν το παλιό εκείνο σταυροδρόμι που τώρα στέκει μακρυσμένο, μια επιλογή που κάναμε και τίποτε. Μια ιστορία προσωπική , μια αύρα φαιδρά εις το άλσος που περνά και τα φύλλα μαλάσσει, ένας φόβος λεπτός εις τα στήθη κρυπτός που την ψυχή μου ταράσσει σε μια λησμονημένη αναφορά του Σπύρου Βασιλειάδη.

Ένα παραμύθι σαν εκείνα τα Γράμματα στην Μαμά της Τώνιας Σαμαρά που έρχεται να μας ταξιδέψει σε μια ιστορία από εκείνες που κουβαλάμε εντός μας. Ιστορίες που ταξιδεύουν μες στο αίμα μας και γυρεύουν όλο το θάρρος του κόσμου για να βρουν μια θέση στις σελίδες του μυθιστορήματος που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Βακχικόν. Ο προσωπικός μύθος μπλέκει μες στα κανάλια της μνήμης, βρίσκει αφετηρίες και λέξεις λησμονημένες. Εκείνη η ιστορία που πάλεψε κάποτε τόσο σκληρά την ζωή βρίσκει σήμερα τον τρόπο για να ειπωθεί, κομματιάζοντας δεκαετίες ολόκληρες. Μια εποχή που φεύγει γρήγορα, δίχως ίχνη από την ζωή μας, τώρα επανέρχεται αγριότερη, διάφανη. Και όλα εκείνα που αφήσαμε πίσω μας, όσα ξέμειναν στο βάθος της ψυχής μας, ολόκληρα γράμματα και σκηνικά απαρατήρητα, ονόματα φίλων και στιγμές, τώρα εφευρίσκουν μια θέση στον αλλοτινό μας εαυτό. Και έτσι ζωγραφίζουν από την αρχή όλες εκείνες τις λεπτομέρειες που απόψε μας διαμορφώνουν και τόσο αποφασιστικά, καθορίζουν τον σημερινό μας εαυτό.

Η Τώνια Σαμαρά ακολουθεί τα χνάρια που άφησε πίσω της, πιάνει το νήμα της μικρής Αριάδνης που κοιμάται εντός της και φθάνει στην αρχή. Ψαχουλεύει μες στο πυρετώδες, αλαζονικό και νευρωτικό παρελθόν. Ρωτάει ξανά για τα ονόματα, θυμάται και εισβάλλει μες στο βαθύτερο στοιχείο της. Εκείνα τα κλειδιά που μας παραχωρεί στην εισαγωγή του μυθιστορήματος της δεν αρκούν. Επειδή θα πρέπει κανείς να δοκιμάσει τις δυνάμεις του όπως η συγγραφέας μες στον χρόνο που άλλοτε γίνεται ψυχολογικός και πάλι φανταστικός, στον χρόνο που αποκαλύπτεται κάτω από τα παλιά μεταλλεία. Η κυρία Σαμαρά που κοσμεί με το καινούριο της μυθιστόρημα της την βιβλιοπαραγωγή των εκδόσεων Βακχικόν, γυρεύει μες σε μια ακένωτη στέρνα, ανοίγει πόρτες μες σε δωμάτια με φώτα τρεμάμενα. Ρωτάει για χρησμούς και πεπρωμένα, αγγίζει και πάλι το δέρμα της μητέρας που φαντάζει μια περγαμηνή με όλα τα μυστικά γραμμένα επάνω της. Στέκει εμπρός από το βλέμμα του πατέρα, τρέχει σε δρόμους παλιούς και σε μονοπάτια μιας άλλης εποχής. Η ίδια η Τώνια Σαμαρά σαν οδηγία για μελλοντικούς αναγνώστες των Γραμμάτων στην Μαμά σημειώνει στο προοίμιο του βιβλίου της.

Το σημαντικότερο γεγονός στην υπόθεση αυτού του μυθιστορήματος είναι πως γράφτηκε το πεπρωμένο ενός κοριτσιού, τόσο παράξενο, την πρωτοχρονιά του 1938. Το βιβλίο περιέχει αληθινά γεγονότα παιδικής ιστορίας που δεν μπορούν να θεωρηθούν ντοκουμέντα, για το λόγο ότι έχουν μυθοπλαστεί. Του ταιριάζει να οριστεί ως «μυθιστόρημα μιας αυτοβιογραφίας», όπως χαρακτηρίστηκε για τους ίδιους λόγους το βιβλίο της Κρίστα Βολφ Ένα πρότυπο παιδικής Ηλικίας. Και συνεχίζει. Όλα δείχνουν πως υπάρχει κάποιο σημείο στο μυαλό μας όπου η ζωή και ο θάνατος, το πραγματικό και το φανταστικό, το παρελθόν και το μέλλον, το κατανοητό και το ακατανόητο, το υψηλό και το ευτελές παύουν να έρχονται σε αντίθεση.

Κοιτάζω το εξώφυλλο του βιβλίου. Πόσα χρωστάει στα βλέμματα εκείνων των ανθρώπων, του παιδιού και της μητέρας που φιλοτέχνησε ο Γιώργος Θωμά Γεωργιάδης. Ίσως στο παιδικό πρόσωπο να πυκνώνουν όλα εκείνα τα βιώματα που διαμορφώνουν τόσο καθοριστικά αυτό το βιβλίο, που κινείται ανάμεσα στην αλήθεια και τον προσωπικό μύθο. Εκεί, στο μεταίχμιο των πραγμάτων, η Τώνια Σαμαρά βρίσκει τις ψηφίδες της διαδρομής που έχασε πριν από χρόνια. Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα διαποτισμένο με μια αίσθηση νεκρού, μελαγχολικού φυτολογίου. Το γράφουν τα γεγονότα της ζωής, τα σπασμένα θερμόμετρα που σήμερα εκπέμπουν την τρομερή τους θερμοκρασία. Και είναι από γενναιότητα και αξία συγγραφική που τα άδυτα φωτίζονται και ο χρόνος, ο χώρος, τα εμβαδά, κάποτε σκεπασμένα με πυρετό τώρα φανερώνουν μια υγρή ομίχλη. Και όλα γίνονται διάφανα, ο αέρας άλλοτε υαλώδης, δύσπλαστος και κρυσταλλικός διαλύεται και η Τώνια Σαμαρά από τις γειτονιές του Ηρακλείου που τόσο αγάπησε αφηγείται με όλη την φυσικότητα και την ποίηση που μπορεί την πορεία μιας ολόκληρης βιογραφίας.

Οι καλεσμένοι φθάνουν ο ένας μετά τον άλλον. Ο Φρήντριχ που πεθαίνει από φυματίωση, η Αθηνά, η Νίτσα, η Μπρέντα. Έχεις ετοιμάσει τις μπουμπουνιέρες και τα γλυκά. Έχεις δώσει όση σημασία θα μπορούσες για να ετοιμάσεις όπως αρμόζει μια εκδήλωση ενός τέτοιου, κοινωνικού ενδιαφέροντος. Απόψε βαφτίζεις εκείνη την κούκλα με τα μακριά, μαύρα μαλλιά. Δεν θα μπορέσει ποτέ να πάρει την θέση του αγοριού σου που χάθηκε έτσι πρόωρα, του παιδιού που δεν θέλησες ποτέ. Όλα τα γράφει σε εκείνο το βιβλίο. Το πώς και το γιατί του εαυτού σου που έζησε για πάντα μες στις αναστολές. Ένα είδος μυστικής ζωής μες στο δωμάτιο, που στέκει γεμάτο από την ψυχή των άλλων και σκεπάζει με σκοτάδι το αποτύπωμα του ονείρου. Είναι ένα βιβλίο που τα γράφει όλα αυτά, μια συνομιλία με τους ανθρώπους που κάποτε υπήρξαν, εκείνους που μας διαμόρφωσαν και καθόρισαν την ίδια την μνήμη μας.

Στην άκρη εκείνης της ιστορίας η Τώνια Σαμαρά. Με ένα σωρό γράμματα πάνω στο φουστάνι της, ζωγραφισμένη με υπομονή και χρόνο να παραθέτει σκηνές από μια ολόκληρη ζωή. Μια χειμωνιάτικη εποχή ξυπνά στις σελίδες εκείνων των επιστολών που θαρρείς και μιλούν μέσα από μικρογραφίες μιας ολόκληρης ζωής. Ως να πέσει ετούτη η νύχτα του Σεπτέμβρη η Τώνια θα έχει μεταμορφωθεί σε μια ολόλευκη πεταλούδα πάνω από τα χαλάσματα της τρυφερής ιστορίας. Όπως εκείνη που ξεφυλλίζεται σαν το όνειρο στις σελίδες του καινούριου μυθιστορήματος των εκδόσεων Βακχικόν, Γράμματα στην Μαμά.

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.