Η Ελλάδα του Χαρίλαου Τρικούπη, Γκαστόν Ντεσάν, Εκδόσεις Μεταίχμιο

Ένα γοητευτικό οδοιπορικό στη χώρα μας εν έτει 1886

17 May 2022

***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***

Η Ελλάδα του Χαρίλαου Τρικούπη, Γκαστόν Ντεσάν, Εκδόσεις Μεταίχμιο

Ένα γοητευτικό οδοιπορικό στη χώρα μας εν έτει 1886 γράφει ο Γάλλος αρχαιολόγος και ιστοριοδίφης Γκαστόν Ντεσάν και εκδίδει το Μεταίχμιο στη γλώσσα μας. Το έργο αυτό πρωτοεκδόθηκε στα 1892 και παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον για τον Έλληνα ιστορικό και μη, ο οποίος θέλει να γνωρίσει από πρώτο χέρι και με εξαιρετικά παραστατικό τρόπο τη ζωή στον τόπο μας την εποχή της διακυβέρνησης του μεγάλου εκσυγχρονιστή πρωθυπουργού Χαρίλαου Τρικούπη.

Ο Ντεσάν εκφράζεται θετικά για τον ευρωπαϊστή πολιτικό, χωρίς να κατηγορεί πάντως και τον μεγάλο αντίπαλό του, τον Θεόδωρο Δηλιγιάννη. Ο Ντεσάν προβαίνει πολλάκις σε συγκρίσεις και αναφορές των δύο Γάλλων “προκατόχων” του σε ό,τι αφορά τον τομέα του οδοιπορικού, δηλαδή του Αμπού και τον Σατωβριάνδο. Ο μεν πρώτος περιηγήθηκε τη χώρα μας την εποχή της βασιλείας του Όθωνα, ενώ ο δεύτερος πέρασε από τη χώρα μας αρκετά πιο παλιά, όσο αυτή βρισκόταν υπό τουρκική κατοχή, συγκεκριμένα το 1806. Ο Ντεσάν δικαίως μπορεί να χαρακτηριστεί συνεχιστής των δύο προαναφερθέντων Γάλλων ταξιδιωτών. Αξίζει δε να αναφερθεί για όποιον ενδιαφέρεται ότι και τα δύο προαναφερθέντα έργα έχουν μεταφραστεί στην ελληνική και κυκλοφορούν επίσης από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Η ματιά ενός ξένου στον χαρακτήρα των Ελλήνων και στα πολιτικά πράγματα της χώρας μας είναι πάντοτε πιο αντικειμενική. Ο Ντεσάν περιγράφει με κάποια αποστασιοποίηση τα τεκταινόμενα στη χώρα μας, χωρίς περιττούς συναισθηματισμούς-αυτούς τους κρατάει μονάχα για τις περιγραφές των τοπίων, αλλά με μεγάλη γλαφυρότητα, ενσωματώνοντας πολλές φορές στη διήγησή του ακόμη και διαλόγους. Φαίνεται δε ότι η τυφλή προσήλωση στην ορθοδοξία, η θρησκοληψία, η πονηριά και η ραθυμία μας χαρακτήριζαν από τότε ως λαό, μαζί, βεβαίως, και με την εξυπνάδα, τη φιλοξενία και τη διάθεση για γλέντι. Τουλάχιστον αυτό προκύπτει διαβάζοντας αποσπάσματα όπως το παρακάτω:

“… οι Έλληνες καταβάλλουν προσπάθειες να κερδίζουν χωρίς να παράγουν. Να πολλαπλασιάζουν τα πιάστρα τους χωρίς μεγάλο κόπο και χωρίς να κουράζουν τα χέρια τους: αυτή είναι η βασική απασχόληση αυτού του λαού, περισσότερο κατάλληλου για την τράπεζα παρά για τη βιομηχανία“.

Ο αναγνώστης θα εκπλαγεί από το πόσα πολλά πράγματα είναι τελικά ίδια με εκείνη την εποχή και δεν έχουν αλλάξει σχεδόν καθόλου από τότε-όπως η τάση μας να καίμε τα δάση μας προκειμένου να δημιουργήσουμε βοσκοτόπια.

Ο Ντεσάν, εκτός από τις γλαφυρές περιγραφές της Αττικής και της Ακρόπολης, την οποία θαύμασε περισσότερο και από την Αγία Σοφία και τον Άγιο Πέτρο, περιηγείται και σε ορισμένα κυκλαδονήσια, όπως η Αμοργός και η Σύρος, αλλά και τη Στερεά Ελλάδα και τη Θεσσαλία. Το οδοιπορικό του, επομένως, περιλαμβάνει και πόλεις όπως η Υπάτη, ο Βόλος, η Άμφισσα, η Λαμία, αλλά και αρχαιολογικούς χώρους όπως οι Δελφοί, κάτι το οποίο δικαιολογείται απολύτως αν σκεφτούμε ότι ο Ντεσάν ήρθε στη χώρα μας ως τρόφιμος της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής.

Αναφέρεται δε σε όλο το φάσμα του δημόσιου, κοινωνικού και πολιτικού βίου, όπως τη ληστεία, την εξωτερική πολιτική και τις σχέσεις της χώρας με τις Μεγάλες Δυνάμεις, τους πολιτικούς, την εκπαίδευση, τις μεγάλες χριστιανικές εορτές όπως την Ανάσταση και τον τρόπο που αυτές εορτάζονται στη χώρα μας, το θέατρο, την εκπαίδευση κ.α. Οπωσδήποτε, ξεχωρίζουν περιγραφές όπως οι παρακάτω, και χάρη σε αυτές και τις πάμπολλες ιστορικές, κοινωνικές και λαογραφικές πληροφορίες που περιέχει αξίζει να διαβαστεί το παρόν πόνημα.

“… το θαυμάσιο σκηνικό, τον ανάλαφρο ουρανό, το απαλό φως, που πέφτει όμορφα πάνω στις δαντελωτές γραμμές των βουνών, τη γαλάζια και λαμπερή επιφάνεια των ήσυχων νερών, τα καΐκια του Αρχιπελάγους, που γλιστρούν, με όλα τα πανιά τους ανοιγμένα, σαν μεγάλα πουλιά πάνω στη γελαστή θάλασσα, τα μακρινά νησιά, στο χρώμα του μοβ, του βιολετί και του χλωμού αμέθυστου, το ανατρίχιασμα του φωτός, όπου τα χρώματα αστράφτουν, τα ρόδινα δειλινά, τη φωτεινότητα της έναστρης νύχτας, τον γλυκό τόπο όπου τα πάντα είναι ένα κάλεσμα στη χαρά, στο κέφι, στην αμεριμνησία“.