Η ψηφιακή εποχή του βιβλίου στην ατζέντα της 15ης ΔΕΒΘ, γράφει ο Παναγιώτης Κάπος

13 May 2018

***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***

Ο κόσμος του βιβλίου παγκοσμίως βιώνει ραγδαίες αλλαγές λόγω της ψηφιακής επίδρασης. Συνεχώς, αναδύονται νέα εγχειρήματα που βασίζονται στις Τεχνολογίες της Πληροφορίας και Επικοινωνίας (ΤΠΕ), στην ψηφιοποίηση και στο διαδίκτυο. Αναμφισβήτητα, ζούμε σε ενδιαφέροντες καιρούς και σ’ ένα υβριδικό περιβάλλον όπου η σύζευξη του παραδοσιακού κόσμου με τον ψηφιακό δημιουργεί νέες προκλήσεις και προοπτικές σε ολόκληρη την αλυσίδα του βιβλίου.

Η φετινή 15η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης (http://thessalonikibookfair.gr/) και το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού διαπιστώνοντας ότι η ψηφιακή εποχή του βιβλίου αποτελεί μια πραγματικότητα και εντάσσεται στη θεματολογία των Διεθνών Εκθέσεων Βιβλίου συμπεριέλαβε στην πολύ ενδιαφέρουσα ατζέντα της την ημερίδα «Η ψηφιακή μετάβαση του βιβλίου: μια διαρκής εξέλιξη» που διεξήχθη την Παρασκευή 4 Μαΐου 2018 στην Αίθουσα Μονόκερως, Περίπτερο 13.

Εστιάζοντας στην ελληνική πραγματικότητα η ημερίδα ανέδειξε τις ψηφιακές προκλήσεις για το παρόν και το μέλλον του βιβλίου. Παρουσιάστηκε το ευρύτερο πλαίσιο του πεδίου σε παγκόσμιο και ελληνικό επίπεδο όπως και νέα ψηφιακά εγχειρήματα στους αναγνώστες και τους επαγγελματίες του βιβλίου με κορωνίδα το «Ηλεκτρονικό Αναγνωστήριο», την υπηρεσία δανεισμού εμπορικών ηλεκτρονικών βιβλίων (ebooks) που ανακοίνωσε η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος και πρόκειται να λειτουργήσει στο επόμενο χρονικό διάστημα. Τέλος, σε μια ανοιχτή συζήτηση που ακολούθησε εξετάστηκαν οι προκλήσεις της ψηφιακής μετάβασης του κλάδου.

1^η Ενότητα:

Αποτελεσματικό content marketing για εκδότες και εκδηλώσεις βιβλίου: Μια πρακτική εισαγωγή στην ψηφιακή πλατφόρμα EMMA

«Η ψηφιακή πλατφόρμα EMMA»

Παρουσιάστηκε η ψηφιακή πλατφόρμα EMMA (https://emma.in-two.com/EMMA), ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα που έχει αναπτυχθεί, μεταξύ άλλων, από την εταιρεία IN2 με έδρα στο Λονδίνο, το Ινστιτούτο Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ) στη Θεσσαλονίκη και την Έκθεση Βιβλίου Φρανκφούρτης.

Η πλατφόρμα EMMA στοχεύει στη συγκέντρωση, οργάνωση, ανάλυση και παρουσίαση περιεχομένου πολιτιστικών δράσεων με άξονα το βιβλίο με έμφαση τα social media και τις πολυμεσικές αφηγήσεις. Δημιουργώντας ένα δίκτυο πολιτιστικά δραστήριων εκθέσεων βιβλίου, φορέων, εκδοτών, φεστιβάλ κλπ, οι δημιουργοί της προσκαλούν του Έλληνες ενδιαφερόμενους να συμμετάσχουν σε ψηφιακή κοινότητα ευρωπαϊκής εμβέλειας.

Ομιλητές:

Marifé Boix-Garcia, Έκθεση Βιβλίου Φρανκφούρτης (www.buchmesse.de)
Βασίλειος Μεζάρης, Ινστιτούτο Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών, ΕΚΕΤΑ (www.iti.gr)

Γιώργος Ιωαννίδης, IN2 (www.in-two.com)

2^η Ενότητα

Νέες ψηφιακές προσεγγίσεις στο βιβλίο: ψηφιακά εγχειρήματα και νέα ψηφιακά μοντέλα

Συντονιστής: Σωκράτης Καμπουρόπουλος, Υπουργείο Πολιτισμού (www.culture.gr)

«Η εκδοτική βιομηχανία του βιβλίου στην ψηφιακή εποχή: Χαρτογράφηση και οδικός χάρτης του πεδίου»

Ομιλητής:

Παναγιώτης Κάπος, Υπ. Διδάκτωρ Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού, Πάντειο Πανεπιστήμιο

«Η ψηφιακή μετάβαση του βιβλίου είναι διαδικασία και όχι προορισμός, που φέρνει δομικές αλλαγές στην αλυσίδα αξίας του βιβλίου και αναμορφώνει εκ βάθρων παγιωμένες εκδοτικές πρακτικές, επιχειρηματικά και επικοινωνιακά μοντέλα.

«Η ψηφιακή αλλαγή επιδρά στον τρόπο γραφής και έκδοσης και η εκδοτική αλυσίδα έχει να αντιμετωπίσει νέες προκλήσεις, όπως για παράδειγμα την ανάδειξη νέων ομάδων που μπορούν να είναι ταυτόχρονα παραγωγοί και καταναλωτές (οι λεγόμενοι “prosumers”)»

«Το Ηλεκτρονικό Αναγνωστήριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος»

Ομιλήτρια:

Γεωργία Αγγελάκη, υπεύθυνη Ανάπτυξης Ψηφιακών Υπηρεσιών στο πλαίσιο του Προγράμματος Μετεγκατάστασης της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος (ΕΒΕ) στο Κέντρο Πολιτισμού “Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος” 2015-2017.

«Το Ηλεκτρονικό Αναγνωστήριο αναπτύσσει, μια υπηρεσία δανεισμού ebooks για το κοινό, στην οποία συμμετέχουν 14 Έλληνες εκδότες με 2.500 τίτλους».

«Είναι ένα από τα 50 έργα που υλοποιήθηκαν στην Εθνική Βιβλιοθήκη, στο πλαίσιο του “τιτάνιου έργου” μετεγκατάστασης και οργανωσιακής μετάβασης στο νέο της κτίριο του Κέντρου Πολιτισμού του Ιδρύματος “Σταύρος Νιάρχος”. Τα ηλεκτρονικά βιβλία υπόκεινται σε καθεστώς πνευματικής ιδιοκτησίας, προστατεύονται από τεχνολογίες, ενώ η πρόσβαση σε αυτά θα ισχύει για περιορισμένο χρονικό διάστημα. Στόχος είναι η Βιβλιοθήκη να εξοικειωθεί με το ηλεκτρονικό βιβλίο και να εξοικειώσει και το αναγνωστικό κοινό».

«Προς τη συνύπαρξη έντυπου και ηλεκτρονικού: το παράδειγμα μιας απόπειρας μελέτης της λογοτεχνίας» (http://selidodeiktes.greek-language.gr/, www.greek-language.gr/digitalResources/)

Εκ μέρους του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας, ο Βασίλης Βασιλειάδης, παρουσίασε έναν πολυμεσικό οδηγό για την λογοτεχνία και την ανάγνωση, με την ονομασία «Σελιδοδείκτες».

Ομιλητής:

Βασίλης Βασιλειάδης, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας

«Ψηφιακό ακαδημαϊκό σύγγραμμα στις ελληνικές βιβλιοθήκες» (www.lib.auth.gr)

«Το ΑΠΘ διαθέτει σήμερα 370.000 τίτλους ηλεκτρονικών επιστημονικών βιβλίων και άλλους 75.000 μέσω της συμμετοχής του πανεπιστημίου στον Σύνδεσμο Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών, ενώ μέσω της δράσης “Κάλλιπος”, από το 2012, δίνει τη δυνατότητα για δωρεάν ηλεκτρονικά συγγράμματα. Επίσης, εκδίδονται 21 επιστημονικά περιοδικά on line με ανοιχτή πρόσβαση».

Ομιλήτρια:

Σοφία Ζαπουνίδου, Βιβλιοθήκη & Κέντρο Πληροφόρησης Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

«Ανοιχτή Βιβλιοθήκη» (www.openbook.gr)

Η Ανοικτή Βιβλιοθήκη ιδρύθηκε το 2010 και αποτελεί ένα αποθετήριο με χιλιάδες ελληνικά ψηφιακά βιβλία που διανέμονται ελεύθερα και νόμιμα στο διαδίκτυο από τους δημιουργούς ή τους εκδοτικούς οίκους. Περιλαμβάνει επίσης έργα Κλασικής Λογοτεχνίας και Αρχαίας Γραμματείας που είναι ελεύθερα πνευματικών δικαιωμάτων (Public domain). Παράλληλα προωθεί την ψηφιακή λογοτεχνία εκδίδοντας καινοτόμα e-books με ελεύθερη διανομή.

Ομιλητής:

Γιάννης Φαρσάρης, (www.openbook.gr)

«Λογοτεχνία και ψηφιακή ανάγνωση» (www.kastaniotis.com)

Ομιλητής:

Αργύρης Καστανιώτης, Εκδόσεις Καστανιώτη (www.kastaniotis.com)

«Fairead» (www.fairead.net)

Το fairead δημιουργήθηκε από την επιτακτική ανάγκη να υπάρξει στον χώρο της ανάγνωσης μια δίκαιη, λειτουργική και όσο το δυνατόν πιο ουδέτερη κοινή υποδομή. Στόχος μας είναι να προτείνουμε βιώσιμες λύσεις για μια σειρά σημαντικών θεμάτων που αφορούν τόσο τους αναγνώστες και τους δημιουργούς (συγγραφείς, μεταφραστές) –τους δύο βασικούς πόλους του οικοσυστήματος του βιβλίου–, όσο και όλους αυτούς που βρίσκονται ενδιάμεσα και είναι απαραίτητοι για τη σωστή λειτουργία του κύκλου.

Ομιλητής:

Περικλής Δουβίτσας, (www.fairead.net)

«Vivlio» (www.vivl.io)

Πρόκειται για ένα εγχείρημα που προσφέρει μια νέα διάσταση σ’ ένα κλασικό κείμενο λογοτεχνίας τόσο στην έντυπη όσο και στην ψηφιακή μορφή του. Η εμπειρία της ανάγνωσης και της πρόσληψης της αφήγησης υποστηρίζεται μέσα από μια σειρά από συνοδευτικές εφαρμογές που βασίζονται σε ανοιχτό λογισμικό και Hardware.

Ομιλητής:

Μιχάλης Καλαμαράς, (www.vivl.io, www.thinking.gr)

«Bookoo» (www.bookoo.gr)

Το Bookoo παρέχει μια μοναδική υπηρεσία αυτοέκδοσης. Δημιουργήθηκε από τις Εκδόσεις Ψυχογιός από μία ομάδα επαγγελματιών με εξειδίκευση τόσο στο έντυπο όσο και στο ηλεκτρονικό βιβλίο. Για τη λειτουργία της πλατφόρμας χρησιμοποιείται η τελευταία λέξη της τεχνολογίας που, σε συνδυασμό με τον καινοτόμο σχεδιασμό της, εγγυάται τη διευκόλυνση και τη βελτιστοποίηση της εμπειρίας του χρήστη.

Ομιλήτρια:

Κλειώ Ζαχαριάδη, Εκδόσεις Ψυχογιός (www.bookoo.gr)

«Next Book Thing» (www.nextbookthing.com)

Το Next Book Thing αλλάζει τον τρόπο αναζήτησης νέωω βιβλίων. Με το διαδραστικό ξεφύλλισμα των υπό έκδοση βιβλίων το Next Book Thing θέλει να δώσει μια νέα εμπειρία ανάγνωσης και να δημιουργήσει αξέχαστα συναισθήματα.

Ομιλήτρια:

Δάφνη Παπαδούδη, (www.nextbookthing.com)

3^η Ενότητα

«Οι ψηφιακές προκλήσεις για το βιβλίο – συζήτηση»

Συντονιστής: Μιχάλης Καλαμαράς, eAnagnostis (www.eAnagnostis.gr)

Στο στρογγυλό τραπέζι που ακολούθησε εξετάστηκαν οι διαφορετικές ταχύτητες με τις οποίες όλες οι δραστηριότητες γύρω από το βιβλίο έχουν αποκτήσει μια ψηφιακή διάσταση στην Ελλάδα και η εξέλιξη του κλάδου του βιβλίου μέσα σε ένα δυναμικό, διεθνές ψηφιακό περιβάλλον με αναφορές στις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι εκδότες σ’ ένα ασφυκτικό οικονομικό περιβάλλον, στις προσπάθειες για επαναφορά της Ενιαίας Τιμής του Βιβλίου από την πλευρά της πολιτείας καθώς και στα ζητήματα φιλτραρίσματος περιεχομένου και διαχείρισης της πληροφορίας από ιστοτόπους που σχετίζονται με το βιβλίο στην εποχή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και της δημιουργίας περιεχομένου από τους χρήστες.

Ομιλητές:

Σωκράτης Καμπουρόπουλος, Υπουργείο Πολιτισμού (www.culture.gr)

Νίκος Αργύρης, Εκδόσεις Ίκαρος (www.ikarosbooks.gr)

Γιάννης Μπασκόζος, «Ο αναγνώστης» (www.oanagnostis.gr)

Κώστας Αγοραστός, Book Press (www.bookpress.gr)

Επίλογος και ανάγκη για συνέχεια

Μια σημαντική ημερίδα -κατά κοινή ομολογία- με μεγάλη συμμετοχή κοινού και ομιλητών για την ψηφιακή εποχή του βιβλίου, των εκδόσεων και της ανάγνωσης έλαβε χώρα στη 15^η ΔΕΒΘ.

Μια ημερίδα που κατά κάποιο τρόπο πήρε τη σκυτάλη από αυτή που είχε διοργανωθεί στο Πάντειο Πανεπιστήμιο στις 24 Μαΐου 2016 με τίτλο «Βιβλίο και ψηφιακή εποχή: η ελληνική πραγματικότητα» Ημερίδα “Βιβλίο και Ψηφιακή Εποχή”.

Η φετινή ημερίδα διεξήχθη στην αίθουσα Μονόκερως. Μπορεί σύμφωνα με τη μυθολογία ο μονόκερως να είναι ένα άγριο ζώο αδύνατο να πιαστεί, η ψηφιακή μετάβαση του πεδίου, όμως, ως θέμα σίγουρα πιάνει τον παλμό της εποχής, αξίζει να υπάρχει στην ατζέντα της ΔΕΒΘ αλλά και στην πράξη αφορά όλους όσοι σχετίζονται με τη φιλαναγνωσία, το βιβλίο και το κειμενικό περιεχόμενο στον 21^ο αιώνα.

Με την ευχή όλων (εκδοτών, επαγγελματιών, ερευνητών, ακαδημαϊκών, συγγραφέων, δημιουργών, δημοσιογράφων, βιβλιοπωλών, βιβλιοθηκονόμων, φορέων και κάθε ενδιαφερόμενου) να υπάρξει συνέχεια ενός ευρύτερου, βαθύτερου και συστηματικότερου διαλόγου για το ελληνικό εκδοτικό τοπίο, το βιβλίο και την ανάγνωση στην ψηφιακή εποχή και πολύ περισσότερο να υπάρχουν απτά παραδείγματα της ψηφιακής μετάβασης που θα αναπτύσσουν τη φιλαναγνωσία και τον κλάδο στη χώρα μας δίνουμε ραντεβού στην όμορφη Θεσσαλονίκη και στη 16^η ΔΕΒΘ που θα διεξαχθεί εκεί στις 9-12 Μαΐου 2019.