***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***
Ο διάσημος και βραβευμένος συγγραφέας Χαβιέρ Θέρκας βρέθηκε για λίγο στην Αθήνα, προσκεκλημένος του 10ου Ιβηροαμερικανικού Φεστιβάλ Λογοτεχνίας Εν Αθήναις, ΛΕΑ, που έγινε στο πλαίσιο της διοργάνωσης «Αθήνα 2018 Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου», και του Ινστιτούτου Θερβάντες. Δέχτηκε να μας μιλήσει για τον ήρωα του τελευταίου του βιβλίου, τις δικές του αναγνωστικές αναφορές και τη σχέση του με τη λογοτεχνία.
Θα θέλαμε να τον ευχαριστήσουμε θερμά και ταυτόχρονα να ευχαριστήσουμε την κ. Κριστίνα Κόντε ντε Μπερολντινγκεν Γκαίερ, διευθύντρια του Ινστιτούτου Θερβάντες και την κ. Αδριάνα Μαρτίνεθ, διευθύντρια του ΛΕΑ για τη συμπαράστασή τους.
Και περισσότερο από όλους την κ. Βιρχίνια Λόπεθ Ρέθιο για τη μετάφραση της συνέντευξης, κυρίως όμως για την αμέριστη βοήθειά της, χάρη στην οποία μπορέσαμε να υλοποιήσουμε τη συνέντευξη αυτή.
Τέσυ Μπάιλα
Στο νέο σας βιβλίο κεντρικός ήρωας είναι ο Μάρκο. Είναι η ιστορία του Μάρκο η Ιστορία της πατρίδας σας;
Και τα δύο πράγματα. H ιστορία του Μάρκου είναι η ιστορία της Ισπανίας του εικοστού αιώνα (και μέρος του XXI), έτσι λοιπόν μπορεί να αφηγηθεί η ιστορία της Ισπανίας του εικοστού αιώνα (και μέρος του ΧΙΧ) μέσα από την ιστορία του Μάρκου. Είναι ένα από τα πράγματα που προσπάθησα να κάνω σε αυτό το βιβλίο.
Ο Μάρκο είναι ένας αντιήρωας, με την έννοια ότι είναι ένας κακός ήρωας. Πόσο εύκολο ήταν να γράψετε γι’ αυτόν;
Δεν μου φάνηκε πολύ δύσκολο. Στην πραγματικότητα, μου πήρε πολλά χρόνια να αποφασίσω να γράψω για αυτόν, αν και, μια που το αποφάσισα, όλα πήραν μια ροή με εξαιρετική ευκολία, σαν να ήμουν έγκυος με αυτό το βιβλίο για πολύ καιρό. Επιπλέον, όπως κατάλαβαν μερικοί άνθρωποι που έγραψαν για τον Μάρκο (σκέφτομαι τον Μάριο Βάργκας Λιόσα ή τον Κλαούντιο Μάγκρις), θεωρητικά ήταν αδύνατο να γράψει κανείς ένα βιβλίο για έναν εντελώς απατεώνα όπως αυτόν. Ίσως είχαν δίκιο, αλλά νομίζω ότι τα μοναδικά βιβλία που πραγματικά αξίζουν να γραφτούν είναι ακριβώς εκείνα που φαίνονται αδύνατα να γραφτούν.
Ποια είναι η προσωπική σας σχέση μαζί του;
Η καλύτερη απάντηση που μπορώ να δώσω σε αυτό το ερώτημα βρίσκεται στο ίδιο το βιβλίο: είναι το πλεονέκτημα του να γράφει κανείς μυθιστορήματα περιπέτειας για την περιπέτεια της συγγραφής μυθιστορημάτων. Δηλαδή, μυθιστορήματα όπου, μεταξύ άλλων, εξιστορείται η ίδια η διαδικασία της δημιουργίας του μυθιστορήματος. Αλλά, για να συνοψίσω, θα έλεγα πως η προσωπική μου σχέση με τον Μάρκο πήγε από την περιφρόνηση και την απόρριψη στην αλληλεγγύη και την συμπόνια (ακόμη και μερικές φορές, σε μυστικό θαυμασμό).
Ποιο ήταν το κίνητρό σας για τη συγγραφή του βιβλίου σας «Ο απατεώνας;» Ήταν ένας τρόπος να μιλήσετε για τα μειονεκτήματα της αριστεράς;
Όχι: το μυθιστόρημα μιλάει για τις αδυναμίες της αριστεράς -ακριβώς επειδή εγώ είμαι άνθρωπος της αριστεράς-, αλλά δεν το έγραψα γι’ αυτό. Μάλλον αυτή είναι η συνέπεια της γραφής, όχι η αιτία. Έγραψα απλώς για να καταλάβω κάτι που δεν καταλάβαινα: γιατί ένας άνθρωπος είναι ικανός να ψεύδεται για το πιο τρομακτικό έγκλημα στην ιστορία της ανθρωπότητας, γιατί όλος ο κόσμος τον πίστεψε και γιατί αυτό το ψέμα, ή μάλλον η ανακάλυψη αυτού του ψεύδους, με επηρέασε τόσο βαθιά. Κατά τα άλλα, ένας συγγραφέας δεν επιλέγει τα θέματα του: είναι τα θέματα αυτά που επιλέγουν τον ίδιο.
Πώς βλέπετε το μέλλον της Ισπανόφωνης λογοτεχνίας;
Με λογική αισιοδοξία. Υπάρχουν πολλοί καλοί Ισπανόφωνοι συγγραφείς. Επιπλέον, έχουμε μια πολύ ισχυρή παράδοση -η οποία τον περασμένο αιώνα έχει εμπλουτιστεί πολύ χάρη στη λατινοαμερικανική λογοτεχνία-, γεγονός που αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την εμφάνιση μεγάλων συγγραφέων. Όπως και να είναι, όλα εξαρτώνται από εμάς. Δηλαδή, αν οι συγγραφείς στα ισπανικά είμαστε ικανοί να τα παίξουμε όλα σε κάθε λέξη που γράφουμε.
Είναι η συγγραφή μια πολιτική πράξη;
Φυσικά: η απόδειξη είναι ότι τα σπουδαία βιβλία αλλάζουν την αντίληψη του κόσμου του αναγνώστη, που είναι ο τρόπος με τον οποίο η λογοτεχνία αλλάζει τον κόσμο.
Τέσυ Μπάιλα Χαβιερ Θέρκας
Θα θέλαμε να μας πείτε δυο λόγια για τις αναγνωστικές σας αναφορές. Ποια αναγνώσματα και ποιοι συγγραφείς καθόρισαν τον συγγραφέα και αναγνώστη Χαβιέρ Θέρκας;
Αναφέρομαι σε δύο συγγραφείς που άρχισα να διαβάζω στην εφηβεία και από τότε δεν σταμάτησα να διαβάζω, με τον ίδιο θαυμασμό όπως τότε (ή περισσότερο, αν είναι δυνατόν), δύο συγγραφείς χωρίς τους οποίους ίσως δεν θα ήμουν συγγραφέας: Ο Κάφκα και ο Μπόρχες.
Έχετε ένα αυστηρό πρόγραμμα όταν γράφετε;
Προσπαθώ να το ακολουθήσω, αλλά δυστυχώς δεν έχω την άγρια πειθαρχία του Φλομπέρ. Γράφω σε ένα γραφείο, όταν βρίσκομαι στη Βαρκελώνη, και σε ένα είδος υπόγειου, όταν βρίσκομαι στο εξοχικό μου. Μπορώ επίσης να γράφω σε ξενοδοχεία, αεροδρόμια, μπαρ, οπουδήποτε. Έχω τρείς μανίες: να τρέχω το πρωί, να πίνω τεράστιες ποσότητες Coca-Cola και τσάι (ή καφέ) και να κοιμάμαι το μεσημέρι, να κάνω σιέστα. Το τελευταίο είναι απαραίτητο: οι άνθρωποι που δουλεύουμε πολύ δεν μπορούμε να επιτρέπουμε στον εαυτό μας την πολυτέλεια να μην κοιμόμαστε ελαφρά.
Ντίνα Σαρακηνού Χαβιερ Θέρκας
Σε παλιότερη συνέντευξή σας έχετε πει ότι: «Η αλήθεια υπάρχει, αλλά στο τέλος πάντα μας ξεγλιστράει όπως το νερό από τα χέρια. Τουλάχιστον η ηθική αλήθεια, η λογοτεχνική αλήθεια». Ποτέ δεν καταφέρνουμε λοιπόν να συγκρατήσουμε την αλήθεια ή είναι δύσκολο να την αντέξουμε;
Η λογοτεχνία αναζητά την αλήθεια, αλλά δεν είναι η δημοσιογραφική ή ιστορική αλήθεια που είναι συγκεκριμένη, ακριβής, πραγματική. Η αλήθεια της λογοτεχνίας είναι μια ηθική, καθολική αλήθεια, εκείνη που αφορά όλους τους ανθρώπους, σε οποιοδήποτε χρόνο, συνθήκη και τόπο. Και αυτή η αλήθεια, σε αντίθεση με την δημοσιογραφική ή ιστορική αλήθεια, είναι πάντα φευγαλέα, πολυεδρική, διφορούμενη και πολύ δύσκολη να την αρπάξει κανείς. Γι’ αυτό είναι τόσο πολύτιμη.
Βιρχίνια Λόπεθ Ρέθιο Χαβιέρ Θέρκας
Ο συγγραφέας πρέπει να επιτελεί κοινωνική αποστολή με το έργο του και πόσο είναι αυτό εφικτό στις μέρες μας;
Η αποστολή ενός συγγραφέα είναι να γράψει όσο το δυνατόν καλύτερα, σήμερα και πάντα. Όλα τα υπόλοιπα έρχονται μετά.
Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
