***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΓΩΓΟΥ
«Στο μυαλό είναι ο στόχος. Το νου σου, ε;»
3 Οκτωβρίου 1993, έσβησε το άστρο της Κατερίνας Γώγου. Μια μοιραία μίξη αλκοόλ και χαπιών και η Κατερίνα φεύγει «για εκεί…» Ανένταχτη, ανυπότακτη, ελεύθερη. Το ανέμελο κορίτσι της Φίνος Φιλμς, η καταραμένη ποιήτρια, η αναρχική «Αγία των Εξαρχείων». Η Κατερίνα Γώγου είναι μια γυναίκα που δεν χώρεσε ποτέ, πουθενά, σε τίποτα αυτού του κόσμου. Οι λέξεις της γροθιά, στο μυαλό, στην καρδιά, στο στομάχι. Αληθινές. Φλογερές. Ακραίες. Δυνατές. Η ποιητική συλλογή «Τρία Κλικ Αριστερά» πούλησε γύρω στα 40.000 αντίτυπα, αριθμό που μπορεί να συγκριθεί μόνο με τον Ελύτη και τον Ρίτσο. Ωστόσο η ίδια, δεν αναγνωρίζεται ποτέ. Η ποίησή της θεωρείται «χυδαία» και ως γνωστόν οι άνθρωποι δεν τα πάμε και πολύ καλά με τις αλήθειες. Με τις αλήθειες που πονάνε, ενοχλούν, ξεβολεύουν. Πολύ πριν από όλους, σε εποχές δύσκολες, τόλμησε, φώναζε «Στο μυαλό είναι ο στόχος, το νου σου, ε;» Η Κατερίνα πολέμησε και πολεμήθηκε, κυνήγησε και κυνηγήθηκε, πάλεψε και έχασε. Ονειρεύτηκε έναν άλλο κόσμο, έναν κόσμο που δεν κατάφερε τελικά να αλλάξει και γι`αυτό έφυγε. Με τους δικούς της όρους. Όπως πάντα έζησε. Και μπορεί ο κόσμος να μην άλλαξε –μάλλον ποτέ δεν θ`αλλάξει- αλλά γι`αυτό, η Κατερίνα, είναι ακόμα εδώ. Πιο καίρια από ποτέ. Η Κατερίνα σήμερα είναι στα συνθήματα στους τοίχους, σε αφίσες, σε virals του ίντερνετ, και μάλλον ποτέ δεν φαντάστηκε ούτε θέλησε τίποτα από όλα αυτά. Το μόνο που ήθελε ήταν η αλήθεια και η ελευθερία. 29 χρόνια μετά από τον θάνατό της, ξαναβλέπουμε τις ταινίες που την καθιέρωσαν ως ηθοποιό. Όχι αυτές που ξέρετε, όχι την συμμαθήτρια της Αλίκης στο «Ξύλο βγήκε απ `τον Παράδεισο», όχι την αδερφή της Καρέζη στο «Μια τρελή τρελή οικογένεια», όχι την υπηρέτρια της Ελενίτσας στο «Η δε γυνή να φοβείται τον άνδρα». Όχι. Η Κατερίνα Γώγου δεν ήταν αυτό. Η Γώγου σημάδεψε με την ποίηση και την παρουσία της την «Παραγγελιά» του Παύλου Τάσιου, η Γώγου βραβεύτηκε για την ερμηνεία της στο «Βαρύ Πεπόνι», η Γώγου βραβεύτηκε για το σενάριο που συνυπογράφει με τον Ανδρέα Θωμόπουλο στο «Όστρια, το τέλος του παιχνιδιού». Ταινίες που τόλμησαν, αμφισβήτησαν, φώναξαν, άνοιξαν δρόμους. Ταινίες που ακόμα δεν αναγνωρίζουμε όπως θα τους έπρεπε. Ταινίες που είδαμε σήμερα, μισό αιώνα μετά σχεδόν, και σαν να μην πέρασε μια μέρα από τότε, αναγνωρίζουμε με τρόμο τα ίδια λάθη μιας ιστορίας που πάντα θα επαναλαμβάνεται. Μέχρι να αλλάξουμε τον κόσμο. Γιατί «θα την αλλάξουμε τη ζωή παρ`όλα αυτά, Μαρία».
- Το βαρύ… πεπόνι
(Σενάριο-Σκηνοθεσία: Παύλος Τάσιος
Πρωταγωνιστούν: Μίμης Χρυσομάλλης, Κατερίνα Γώγου, Λήδα Πρωτοψάλτη, Αντώνης Αντωνίου, Γιώργος Κυρίτσης, κα.)
Τέλη της δεκαετίας του `70 και ο Μίμης, ένας νεαρός ιδιοκτήτης καφέ από την Χαλκιδική, βλέποντας όλο του το χωριό (και μαζί την ζωή που ήξερε) να απαλλοτριώνεται για τη νέα τουριστική μονάδα της περιοχής, μαζεύει τις λιγοστές δυνάμεις και τα υπάρχοντά του για ένα νέο ξεκίνημα στην Αθήνα. Πρωτεύουσα, προοπτικές, ευκαιρίες. Ο Μίμης αδημονεί να πιάσει την καλή και να ζήσει επιτέλους τη μεγάλη ζωή που βλέπει να ανθίζει γύρω του χωρίς αυτόν. Ο Μίμης θέλει μια δική του επιχείρηση, ένα σπίτι, μια γυναίκα, οικογένεια. Γνωρίζει την Τούλα, μια γυναίκα εργατική, τίμια, προσγειωμένη, απόλυτα συμβιβασμένη και συντονισμένη με την απρόσωπη ζωή της πόλης και την καθημερινότητα που της απαγορεύει τα μεγάλα όνειρα. Σύντομα παντρεύονται. Η Τούλα ελπίζει πως ο γάμος θα φέρει τον Μίμη προ των ευθυνών του, ο Μίμης όμως αδυνατεί να συμβιβάσει τα πιστεύω και τα όνειρά του. Μόνο που ο Μίμης, σύντομα αρχίζει να μην έχει άλλα περιθώρια, ούτε άλλο χρόνο, ούτε άλλο χρήμα. Το Βαρύ Πεπόνι, κέρδισε έξι βραβεία στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης του 1977. Καλύτερης Ταινίας, Σκηνοθεσίας, Σεναρίου, Ερμηνείας (ανδρικής και γυναικείας για τον Χρυσομάλλη και την Γώγου αντίστοιχα), καθώς και το Βραβείο Κριτικών Κινηματογράφου. Έκοψε σχεδόν 60.000 εισιτήρια. Ωστόσο, το πιο σημαντικό, εντυπωσιακό στοιχείο της ταινίας, είναι οι ομοιότητές που αναγνωρίζουμε με την κοινωνία του σήμερα. Οι κουβέντες, οι αγωνίες, η πολιτική, οι προβληματισμοί, οι λέξεις που χρησιμοποιούν, όλα, θυμίζουν μια ταινία συγκλονιστικά σύγχρονη που δεν φέρνει σε τίποτα τις χαρούμενες, χρωματιστές εικόνες του `70 που γνωρίζουμε από τον «εύπεπτο» κλασικό ελληνικό κινηματογράφο. Οι λέξεις κρίση, λιτότητα, ανεργία, ξένοι, πανταχού παρούσες σε μια Ελλάδα που φαίνεται να μην άλλαξε και να μην αλλάζει ποτέ. Η κούραση των ηρώων, ο μόχθος, η ματαιότητα, η επιβίωση, τα αδιέξοδα, όλα είναι εκεί. Αποκορύφωμα, η στιγμή που ο Αντώνης Αντωνίου, ο Αριστείδης της ταινίας, σε ανύποπτο χρόνο, διαβάζοντας εφημερίδα μονολογεί: «Ορίστε! Τη σκότωσε με είκοσι μαχαιριές και αυτοκτόνησε!» 45 χρόνια μετά το Βαρύ Πεπόνι, καθημερινά αναρωτιόμαστε, πώς έγινε ο κόσμος και πού πηγαίνει. Όμως αυτή η ταινία, τελικά, μας αφήνει με δύο σκέψεις: είτε ο κόσμος πάντα ήταν –και θα είναι;- αυτός, όσο κι αν εμείς αγωνιούμε, είτε οι άνθρωποι ποτέ δεν σταθήκαμε αρκετά, ποτέ δεν νοιαστήκαμε, ποτέ δεν δώσαμε πραγματικά χρόνο για να ακούσουμε, να παλέψουμε, και να αναλογιστούμε το πώς θα τον αλλάξουμε.
- Παραγγελιά!
(Σενάριο-Σκηνοθεσία: Παύλος Τάσιος
Πρωταγωνιστούν: Αντώνης Αντωνίου, Αντώνης Καφετζόπουλος, Κατερίνα Γώγου, Όλια Λαζαρίδου, Βίκυ Βανίτα, Γιώργος Κοτανίδης, Νικήτας Τσακίρογλου, Θέμις Μπαζάκα, Γιάννης Μποσταντζόγλου, Θέμης Μάνεσης, κα.)
Σάββατο, 24 Φεβρουαρίου 1973, ο Νίκος Κοεμτζής, μικροκακοποιός, πρόσφατα αποφυλακισμένος, διασκεδάζει με την παρέα του στο νυχτερινό κέντρο «Νεράιδα της Αθήνας». Ο μικρός του αδερφός, Δημοσθένης, δίνει –όπως συνηθίζεται από τους κανόνες της νύχτας- παραγγελιά για να χορέψει. Η παραγγελιά όμως δεν τηρείται και άλλα δύο άτομα, αστυνομικοί, ενοχλούν τον Δημοσθένη στην πίστα. Ο Νίκος Κοεμτζής, σε κατάσταση αμόκ για την προσβολή, ξεσπά, αρχίζοντας να μαχαιρώνει όσους βρίσκονται τριγύρω. Αφήνει πίσω του τρεις νεκρούς και δέκα τραυματίες. Λίγες μέρες αργότερα, συλλαμβάνεται από «καρφωτή» και καταδικάζεται τρεις φορές σε θάνατο και οκτώ φορές ισόβια για ανθρωποκτονία από πρόθεση. Το 1980, ο σκηνοθέτης Παύλος Τάσιος, με αφορμή την ιστορία του Κοεμτζή, κάνει μια από τις πιο εμβληματικές και βαθιά πολιτικές ταινίες του σύγχρονου ελληνικού κινηματογράφου. Την Παραγγελιά! Σε μια Ελλάδα πουλημένη, γεμάτη από «χαφιέδες», ο Τάσιος καταφέρνει να μιλήσει όχι μόνο για τον Κοεμτζή, αλλά για όλους τους ανθρώπους που για χρόνια κυνηγήθηκαν, χτυπήθηκαν, περιθωριοποιήθηκαν. Καταλυτικής σημασίας είναι η ποίηση της Γώγου που παρεμβάλλεται αυτούσια στην ταινία δίνοντας ξεκάθαρα την πολιτική της προέκταση, ενώ η ίδια εμφανίζεται μαυροντυμένη, αμακιγιάριστη, ένας απλός παρατηρητής της σφαγής, χωρίς ποτέ να σοκάρεται από όσα βλέπει, συνηθίσαμε, κι όμως ταυτόχρονα τόσο οργισμένη, τόσο έτοιμη να τα γκρεμίσει όλα συθέμελα –άλλωστε εκείνη, έσφαζε με τις λέξεις της. Πολλοί θα πουν ότι ο Τάσιος «δικαιολογεί» τον Κοεμτζή, τον συγχωρεί, τον κάνει σύμβολο βαφτίζοντας «αντίσταση» ένα μακελειό. Και εν μέρει έχουν δίκιο. Μόνο εν μέρει όμως. Γιατί ο Τάσιος δεν κάνει ντοκιμαντέρ, ο Τάσιος χρησιμοποιεί ένα αληθινό περιστατικό αλλά καταφέρνει να μιλήσει για μια ολόκληρη εποχή και για όλη τη μεταπολεμική ιστορία της Ελλάδας, ανοίγοντας τη συζήτηση για τις παθογένειες που ακόμα και σήμερα μας πονάνε. Η Παραγγελιά! απέσπασε πέντε βραβεία στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης του 1980, ανάμεσά τους Καλύτερης Ταινίας, και Ερμηνείας για τον Αντώνη Αντωνίου στον ρόλο του Κοεμτζή.
- Όστρια, το τέλος του παιχνιδιού
(Σκηνοθεσία: Ανδρέας Θωμόπουλος
Σενάριο: Ανδρέας Θωμόπουλος & Κατερίνα Γώγου
Πρωταγωνιστούν: Μπέτυ Αρβανίτη, Κώστας Αρζόγλου, Κατερίνα Γώγου, Θέμις Μπαζάκα, Δημήτρης Καμπερίδης, Γιώργος Σαμπάνης, Ρεμπέκα Πόλι)
Τρία ζευγάρια μικροαστών, πηγαίνουν για κάμπινγκ σε μια απομονωμένη παραλία. Η απροσδόκητη εμφάνιση μιας ξένης που κατασκηνώνει λίγο πιο πέρα αρχίζει να διαταράσσει τις ήδη λεπτές ισορροπίες της ομάδας. Η ταινία έκοψε σχεδόν 40.000 εισιτήρια τη σεζόν 1984-1985 και ενώ θεωρείται ένα είδος θρίλερ, κατηγοριοποιείται ως μυστηρίου, στην ουσία δεν είναι παρά μια αλληγορία γύρω από την ευρύτερη έννοια της ελευθερίας. Για την ακρίβεια της έλλειψής της. Πολύ πριν τα «τσιτάτα» του Fight Club, ταινίας-κατηγορώ στον υπερκαταναλωτισμό και τον αυτοματοποιημένο, άχρωμο δυτικό τρόπο ζωής και την συσσώρευση θυμού που αυτός συνεπάγεται, και πολύ πριν το επαναστατικό V for Vendetta που έμαθε στην τότε νέα γενιά την αξία του να αγωνίζεσαι και να πεθαίνεις(;) για μια ιδέα, δυο ταινίες ορόσημα αφύπνισης και εξέγερσης, στην Ελλάδα της δεκαετίας του `80, γυρίστηκε το Όστρια. Μια ταινία που μιλάει για την διατάραξη της ισορροπίας από την εισβολή ενός ξένου στοιχείου. Μια ταινία για τις εξαρτήσεις που δεν αντιλαμβανόμαστε πάντα πως έχουμε. Οικονομικές, σεξουαλικές, πολιτισμικές, διατροφικές, κάθε είδους. Εξαρτήσεις που αν κάτι απροσδόκητο μας αναγκάσει να αντιληφθούμε, η ψευδαίσθηση της ελευθερίας που πιστεύουμε πως έχουμε, διαλύεται. Η καταπίεση που βιώνουμε υποσυνείδητα κάθε φορά που θυσιάζουμε κάτι, χρόνο, χρήμα, ανάγκες και επιθυμίες μας, στον βωμό του «να ανήκεις κάπου» σε ένα ισορροπημένο σύνολο. Ο τρόπος που αλληλοσπαραζόμαστε σε σχέσεις αδιέξοδες, ψυχοφθόρες, ψεύτικες. Όλα αυτά που ξεχνάμε ή που επιλέγουμε να αγνοούμε. Μια γυμνή γυναίκα, απόλυτα αυτάρκης, απόλυτα ολοκληρωμένη, η απόλυτη ελευθερία που ξεδιπλώνεται ξαφνικά μπροστά στα μάτια των ήσυχων, κανονικών, βολεμένων ανθρώπων είναι τόσο ενοχλητική και ξένη. Πρώτα τους κινεί την περιέργεια. Μετά τους προκαλεί. Και μετά τους εξαγριώνει. Όμως η ελευθερία είναι μόνο μια ιδέα.
Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
