***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***

Μέχρις ότου κατανοήσουμε τη λειτουργία του νου, της συνειδήσεως, δεν μπορεί να υπάρχει μια ριζική μεταμόρφωση του ανθρώπου και των σχέσεων του, που αποτελούν την κοινωνία.

Ο Τζίντου Κρισναμούρτι γεννήθηκε στην Ινδία το 1895 και σε ηλικία 14 ετών ανακηρύχθηκε  ο επερχόμενος Παγκόσμιος Διδάσκαλος της Θεοσοφικής Εταιρίας από την Annie Besant την ανάδοχη του μητέρα και πρόεδρο της οργάνωσης. Παρόλα αυτά, το 1929 ο Κρισναμούρτι  διαλύει την συγκεκριμένη εταιρία και ξεκινά το  προσωπικό του ταξίδι προς τον μοναχικό δρόμο της αλήθειας. Μετά από αυτό, ο ίδιος μένει μακρυά από κάθε είδους δογματισμό και συστημική σκέψη. Συγκεκριμένα, μέχρι το τέλος της ζωής του το 1986, ο αγαπητός ομιλητής- διανοητής, τονίζει την επιτακτική ανάγκη για αλλαγή της μηχανοποιημένης ανθρώπινης φύσης η οποία μορφοποιείται μέσα από  κοινωνικά και άλλα συστήματα.  Το βιβλίο του, ‘Στοχασμοί Πάνω στη Ζωή μας’ πρωτοεμφανίστηκε μεταφρασμένο στα Ελληνικά το 1974 από τις εκδόσεις Καστανιώτη. Στο συγκεκριμένο έργο, ο διανοητής αναλύει διάφορα θέματα μέσα από την δική του διανοητική σκοπιά, χωρίς όμως να παρουσιάζει τον εαυτό του ως αυθεντία της αλήθειας. Αντιθέτως, μέσα από τα διάφορα δοκίμια του έργου, στα οποία ο συγγραφέας συνομιλεί με απλούς ανθρώπους για θέματα που τους απασχολούν, επισημαίνει την σημασία της προσωπικής-  βιωματικής εμπειρίας της ζωής για την εύρεση της αλήθειας. Στο δοκίμιο, ‘Ο Νους και το Γνωστό’, ο Κρισναμούρτι συνομιλεί με έναν αυτοαποκαλούμενο επαναστάτη και διαλέγουν περί της σημασίας της επανάστασης. Ακολούθως, συνοψίζεται η συνομιλία των δύο και αναφέρεται η ενδιαφέρουσα οπτική του διανοούμενου περί της εσωτερικής ουσίας της επανάστασης.

Αρχικά, στο συγκεκριμένο έργο ο αφηγητής προσομοιάζει την ανθρώπινη φύση με αυτήν της μηχανής, θέλοντας να δείξει πόσο τελικά οι άνθρωποι καταλήγουν, όπως και οι μηχανές, να εκτελούν συγκεκριμένες ενέργειες με βάση τα υποδείγματα που τους δίνονται. Συγκεκριμένα, ο συγγραφέας λέει,

Συνεχίζουμε σαν μηχανές με την κουραστική, καθημερινή μας ρουτίνα. Πόσο πρόθυμα ο νους δέχεται ένα υπόδειγμα υπάρξεως, και πόσο έντονα γαντζώνεται σ’ αυτό!

Ο Κρισναμούρτι αναφέρεται πολύ συχνά στη λέξη ‘υπόδειγμα’. Με αυτήν εννοεί την παγιωμένη αντίληψη του νου για τη ζωή, η οποία προκαλείται από τη συσχέτιση της σκέψης με το χρόνο. Ουσιαστικά τα υποδείγματα του νου είναι οι κατευθυντήριες γραμμές οι οποίες προορίζουν τον άνθρωπο στην αυτοματοποιημένη σχέση του με το παρόν. Αυτά τα υποδείγματα προκαλούνται από βιώματα του παρελθόντος και από επιδιώξεις του μέλλοντος. Έτσι, ο νους παραμένει εγκλωβισμένος στα υποδείγματα του χρόνου και όπως λέει ο συγγραφέας, ‘όπου υπάρχει χρόνος υπάρχει κι ο φόβος, η ελπίδα κι ο θάνατος’, θυμίζοντας την διάσημη φράση του Έλληνα διανοούμενου- συγγραφέα Νίκου Καζαντζάκη- ‘δεν ελπίζω τίποτα, δεν φοβάμαι τίποτα, είμαι ελεύθερος’. Με λίγα λόγια και οι δύο αυτές φράσεις επισημάνουν την αναγκαιότητα του ανθρώπου να απελευθερωθεί πρωτίστως από τα  δεσμά της ελπίδας και του φόβου που προκύπτουν από τη σχέση του με τον χρόνο. Οπόταν, με βάση τον Κρινσναμούρτι πρώτο κρατούμενο αναφορικά με την υλοποίηση μιας επανάστασης, είναι η συνειδητοποίηση ότι ο ανθρώπινός νους είναι ήδη φυλακισμένος  στον χρόνο και στα υποδείγματα του.

Στη συνέχεια, αναφέρεται το ιστορικό του επαναστάτη όπου φαίνεται η έντονη προσκόλληση του με τα επαναστατικά κινήματα της εποχής του και η κατάληξη τους. Παρακάτω παρατίθεται το ανάλογο απόσπασμα,

Είπε ότι ήταν επαναστάτης. Ήθελε να τινάξει στον αέρα κάθε κοινωνικό οικοδόμημα και ν’ αρχίσει και πάλι από την αρχή. Είχε εργασθεί με ζήλο για την άκρα αριστερά, για την προλεταριακή επανάσταση, μα κι αυτή είχε αποτύχει. Δείτε τί έγινε στη χώρα όπου η επανάσταση είχε τόσο ένδοξα επιτύχει! Η δικτατορία, με την αστυνομία της και το στρατό της, αναπόφευκτα έχει δημιουργήσει νέες ταξικές διακρίσεις, κι όλα αυτά μέσα σε λίγα χρόνια.

Με βάση τα παραπάνω, διαφαίνεται η αποτυχία της συλλογικής επανάστασης όπου έλαβε μέρος ο συγκεκριμένος άνθρωπος. Ενώ τα κίνητρα του για να ‘τινάξει στον αέρα κάθε κοινωνικό οικοδόμημα’ ήταν μάλλον ανθρωπιστικά και καλόβουλα, στο τέλος αποτέλεσαν δίοδοι μιας καινούριας κοινωνικής ανελευθερίας. Έτσι, ο Κρισναμούρτι διερωτάται,

Μήπως θα ήταν δυνατό να συζητήσουμε τη βαθύτερη σημασία της επαναστάσεως; (…) Η κοινωνία, η ομάδα, δεν μπορεί ποτέ να βρίσκεται σε μίαν κατάσταση επαναστάσεως- μόνο το άτομο μπορεί.

Εδώ ο ομιλητής παρουσιάζει το δεύτερο στοιχείο της ουσιαστικής επανάστασης, που είναι όπως αναφέρει, η ατομική της φύση. Άρα, μέσα σε μια κοινωνική οργάνωση είναι αναπόφευκτο να αλλοιωθεί η αρχική επιθυμία για αλλαγή, εφόσον το άτομο αναγκαστικά υιοθετεί τα υποδείγματα της οποιασδήποτε επαναστατικής ομάδας. Έτσι, η ανάγκη για αλλαγή από το παλαιό στο νέο, φέρνει εν τέλη της επανάληψη του παρελθόντος- δηλαδή της απαγκιστρωμένης ανθρώπινης συνείδησης απλώς με νέα μορφή. Όπως αναφέρει και ο Κρισναμούρτι στον επαναστάτη, ‘εσείς θέλετε να συντρίψετε το παλιό υπόδειγμα και να το αντικαταστήσετε μ’ ένα ‘καινούριο’, το καινούριο  που δεν είναι παρά το τροποποιημένο παρόν’.

Έπειτα συνεχίζετε ο διάλογος μεταξύ των δύο και ανακαλείται μια πιο φιλοσοφική προσέγγιση όσον αφορά την μορφή της επανάστασης. Ο Κρισναμούρτι διαχωρίζει την έννοια της ζωής από αυτήν του θανάτου λέγοντας πως,

‘Το να ζεις είναι η μεγαλύτερη επανάσταση. Η ζωή δεν έχει κανένα υπόδειγμα, αλλά ο θάνατος έχει: το παρελθόν ή το μέλλον, εκείνο που υπήρξε ή την ουτοπία. Ζείτε για την ουτοπία κι έτσι προσκαλείτε το θάνατο κι όχι τη ζωή.’

Με αυτά τα λόγια, διατυπώνει την πεποίθηση ότι η επανάσταση είναι ενέργεια του παρόντος και όχι του μέλλοντος ή του παρελθόντος. Αυτό γίνεται μιας και η επανάσταση, με βάση τον ίδιο, εκτελείτε στην ανθρώπινη συνείδηση η οποία μπορεί να διαμορφωθεί μόνο στο παρόν. Άρα, είναι κάτι που συμβαίνει εσωτερικά και όχι εξωτερικά. Επίσης, ο διανοητής χρησιμοποιεί τη λέξη ‘ουτοπία’ για να χαρακτηρίσει την επανάσταση όπως την αντιλαμβάνεται ο συνομιλητής του, θέλοντας ίσως να δείξει το ανέλπιστο αποτέλεσμα της κάθε κοινωνικής επανάστασης, αφού αλλοιώνεται στα υποδείγματα του νου και του χρόνου. Με αυτά ο επαναστάτης διερωτάται,

Όλα αυτά είναι καλά, αλλά δεν μας οδηγούν πουθενά. Που είναι η επανάσταση σας; Που είναι η δράση; Που είναι ένας καινούριος τρόπος ζωής;

Σε αυτά ο Κρισναμούρτι απαντά,

Εσείς αναζητάτε το ιδανικό, την ελπίδα, κι αυτήν την αναζήτηση την αποκαλείτε δράση, επανάσταση. Το ιδανικό σας, η ελπίδα σας, είναι η προβολή του νου που διαφεύγει αυτό που είναι. Ο νους, όντας το αποτέλεσμα του παρελθόντος, κατασκευάζει από το δικό του περιεχόμενο ένα υπόδειγμα για το καινούριο, κι αυτό το αποκαλείτε επανάσταση. Το παρελθόν και το μέλλον δεν περιέχουν τη ζωή, περιέχουν την ανάμνηση της ζωής και την ελπίδα της ζωής, αλλά και τα δύο δεν έχουν ζωή.

Ο συγκεκριμένος διάλογος μπορεί να φανεί ωφέλιμος για την κοινωνία, αφού φέρνει στην επιφάνεια ένα κοινωνικό ζήτημα που συντροφεύει αιώνες την ανθρώπινη ύπαρξη- αυτό της επανάστασης. Έχοντας στον αντίποδα δύο ανθρώπους που συμμερίζονται αντίθετες απόψεις περί της έννοιας της επανάστασης, μας δίνεται η ευκαιρία να αναρωτηθούμε και εμείς ως πολίτες και ως άτομα για την δική μας προσέγγιση περί αυτής. Από τη μια παρουσιάζεται η ανάγκη και η επιθυμία για δικαιοσύνη και αλλαγή, ενώ από την άλλη εκτίθεται η εσωτερική υπόσταση των επαναστάσεων. Όπως τονίζεται και στο συγκεκριμένο κείμενο, η εσωτερική αναδιαμόρφωση είναι απαραίτητη για την υλοποίηση μιας αποτελεσματικής  κοινωνικής επανάστασης.

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.