***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***

Λευκοί νάνοι, Κατερίνα Λιάτζουρα, Εκδόσεις Βακχικόν

Η τελευταία ποιητική συλλογή της Κατερίνας Λιάτζουρα συστήνεται με έναν τίτλο, Λευκοί νάνοι, που δημιουργεί ευθείες και εύστοχες αναλογίες με την παραμυθιακή αφήγηση και πράξη, παράλληλα όμως διαμορφώνει και ένα παιγνιώδες κλίμα, μια διάθεση διαφορετική από αυτήν που μπορεί να δημιουργούν οι διφορούμενοι ή δίσημοι τίτλοι άλλων ποιητικών συλλογών. Πρόκειται για ένα βιβλίο το οποίο, σε μορφολογικό τουλάχιστον επίπεδο, κινείται μέσα στην πρωτοπορία, υιοθετεί δηλαδή σχήματα και σχηματοποιήσεις που απέχουν όχι μόνο από την παραδοσιακή στιχουργία, αλλά ακόμα και από τον ελεύθερο στίχο, όπως αυτός διαμορφώθηκε και υπηρετήθηκε τα τελευταία χρόνια από τους βασικότερους εκπροσώπους του. Για την ακρίβεια, το μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου αποτελείται από ένα μακροσκελές ποίημα το οποίο εξελίσσεται σπονδυλωτά, διαθέτει δηλαδή διακριτούς αρμούς μεταξύ των επιμέρους μικρότερων κομματιών που συνθέτουν συνολικά την ποιητική αυτή έκθεση ή αφήγηση. Η επιλογή αυτή έρχεται σε άκρα αντίθεση με τη σύγχρονη ποιητική πράξη και πρακτική που προκρίνει τα μικρότερα ποιητικά σχήματα, δίνει δηλαδή ιδιαίτερη έμφαση στη σύντομη, πυρηνική, εκρηκτική ποιητική έκφραση η οποία επιχειρεί να συμπυκνώσει το μέγιστο στην μικρότερη δυνατή λεκτική αποτύπωση. Η Λιάτζουρα, αντίθετα, επιλέγει τον μακρόσυρτο ποιητικό λόγο ο οποίος όμως ούτε περισσεύει, ούτε εκτείνεται σε περιοχές δύσβατες και δυσπρόσιτες. Αντίθετα, διατηρεί πάντα την εξάρτησή του από το κέντρο και τον πυρήνα της ιδέας που κινεί το έργο και που έγκειται βασικά στην ενδοσκόπηση και την αυτοέκθεση, στην προσέγγιση του εαυτού όπως αυτός υπάρχει και διαμορφώνεται μέσα από τις συνθήκες, όπως τοποθετείται μέσα σε έναν κόσμο που αλλάζει και, ταυτόχρονα, μένει πάντα ίδιος.

Θα μπορούσε κανείς να εντοπίσει μια εγγύτητα στην μονολογική θεατρική έκφραση, τον εναγκαλισμό δηλαδή μεθόδων και πρακτικών από τη δραματική τέχνη του μονολόγου και, μάλιστα, του χειμαρρώδους μονολόγου που συμπαρασέρνει τον αναγνώστη σε μιαν απολαυστική εμπειρία ανακάλυψης και περιήγησης στο βαθύτερο «εγώ» μια καλλιτέχνιδος που επιχειρεί να οικοδομήσει τον εαυτό της και μαζί με αυτόν να οικοδομήσει και το ποίημα. Η στόχευση αυτή αποκτά ιδιαίτερη αξία και σημασία αν αναλογιστεί κανείς ότι, τελικά, η δημιουργός ταυτίζεται με το έργο της, ότι δηλαδή του προσδίδει το σώμα των σκέψεων και των στοχασμών της. Είναι μια βαθιά και υψηλή αντίληψη για την τέχνη αυτή που την ατενίζει και την αντιμετωπίζει σαν την μόνη οδό για να μπορέσει ο άνθρωπος να κατακτήσει την αυτογνωσία και, κατά κάποιον τρόπο, να (ανα)γεννηθεί, να αναπλάσει την παρουσία του μέσα στον κόσμο και μέσα στην τέχνη η οποία καταλήγει να αποτελέσει όχι μόνο το εργαλείο, αλλά και την ίδια την υπόσταση του ανθρώπου. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο πολύ συχνά το ποίημα της Λιάτζουρα δίνει την αίσθηση μιας διαδρομής και μιας πορείας που πραγματοποιείται με όρους σχεδόν βιβλικούς, θυμίζει δηλαδή σε μεγάλο βαθμό τις κοσμογεννητικές θεωρήσεις και αποτυπώσεις όπως αυτές εκφράστηκαν παλαιότερα μέσα στις διάφορες ποιητικές και μη διηγήσεις. Η διαδρομή μάλιστα αυτή που μοιάζει να πραγματοποιείται μέσα στον χρόνο παρουσιάζει ρωγμές και στιγμές ακινησίας μέσα στις οποίες η ποιήτρια εναποθέτει την κριτική της αποτίμηση για τις συνθήκες που προσδιόρισαν τη ζωής της και την ίδια, συνθέτοντας ουσιαστικά ένα μονολογικό σχόλιο, μια μονολογική κατάθεση που έχει βέβαια τον χαρακτήρα εξομολόγησης, απέχει όμως πολύ από το προσωπικό, το ατομικό, το προσδιορισμένο και εξακτινώνεται στον χώρο του ανθρώπινου βίου για να καταδείξει τη συνθετότητα και την πολυπλοκότητά του, πολλές φορές όμως για να αποκαλύψει τα πάθη και τις παθογένειες του: και γω!/ ένα δίποδο θηλαστικό/ όρθιο και λογικό/ να διασκορπίζομαι/ σε πρόσκαιρες απολαύσεις·/ και να επιχειρώ/ ΕΓΩ·/ ένα δίποδο θηλαστικό/ όρθιο και λογικό/ καίριο άλμα/ προς την πίστη/ την κακή·/ μα χρεοκόπησαν οι ηθικές/ κρυσταλλώθηκε το δίλημμα/ στη δυνατότητα στο μέλλον/ που διαρκώς εξελίσσεται/ που συνεχώς μετατίθεται/ στο βάρος στην ευθύνη/ στην ψευδαίσθηση/ πώς θα ξεφύγω από;

Η Λιάτζουρα αναζητά το στίγμα της και μαζί με αυτό αναζητά και το στίγμα του ανθρώπου μέσα στη συγχρονία και τη διαχρονία. Σταθμεύει σε στιγμές, σε πρόσωπα, σε λογοτεχνικές μορφές, σε πάγιες και παγιωμένες αντιλήψεις για να αναλογιστεί τη σημασία τους, κυρίως όμως για να σταθμίσει την επενέργειά τους στον τρόπο με τον οποίο συνετέθη το πρόσωπό της. Αυτό που κυρίως την απασχολεί είναι η αλήθεια και το ποσοστό με το οποίο αυτή μετέχει στη σύνθεση της φυσιογνωμίας και της μορφής της. Από αυτήν ακριβώς τη βούληση προκύπτει ο αιχμηρός πολλές φορές τόνος της ποίησής της, η ειρωνεία και ο σαρκασμός, κυρίως όμως η καθαρότητα του λόγου της, ακόμα και στις περιπτώσεις εκείνες που η ποιήτρια μετέρχεται διάφορα εκφραστικά σχήματα που, φαινομενικά, καθιστούν πιο δύσκολη την πρόσληψη και την αποκρυπτογράφηση του νοήματος. Το χαρακτηριστικότερο όμως στοιχείο της ποίησης και της ποιητικής της δεν έγκειται τόσο στην καλλιέργεια ενός λόγου διαπεραστικού, θαρραλέου και τολμηρού, όσο στην ισορροπία που επιτυγχάνεται ανάμεσα στην αγωνία που εμποτίζει την ποιητική σκέψη, αφόρμηση και αφορμή και στην ψυχραιμία με την οποία η ποιήτρια αποκαλύπτει τη δίνη μέσα στην οποία μοιάζει να είναι βυθισμένη η ανθρώπινη ύπαρξη. Από αυτήν την άποψη η συγκεκριμένη απόπειρα προσφέρεται για τη μελέτη του τρόπου με τον οποίο μπορεί και πρέπει σε ένα έργο να συνυπάρχει και να συλλειτουργεί ένα θυμικό πλούσιο και φορτισμένο με την εκλογίκευση και την ορθολογική προσέγγιση που απαιτεί, αφ’ εαυτής, η λογοτεχνική δημιουργία. Έτσι, ενώ δίνεται η εντύπωση ότι η ποιήτρια αφήνεται να κυριαρχηθεί από την ένταση του προβληματισμού της, από το βάρος της ματαίωσης και της απογοήτευσης που δοκιμάζει, στην πραγματικότητα η εντύπωση αυτή είναι μάλλον επιφανειακή. Γιατί στον βυθό και το βάθος του ποιήματος μπορεί κανείς να διακρίνει ένα καθαρό βλέμμα που αντικρίζει τη ζωή, την ύπαρξη και τον κόσμο στις διαστάσεις που έχει προσλάβει, σε όλη του τη μόνωση και τη μοναξιά, σε όλη του την παραδοξότητα και την αντιφατικότητα που έρχεται μπροστά στα μάτια του καλλιτέχνη ως ερέθισμα, ως έμπνευση, ως πηγή μιας ποίησης που μεταπλάθει με όρους αισθητικούς μια πραγματικότητα και μια συνθήκη που όλοι αντιλαμβάνονται, χωρίς ενδεχομένως να μπορούν να περιγράψουν, να αφηγηθούν, να ερμηνεύσουν. Ταυτόχρονα, όμως, με πρώτη ύλη την πραγματικότητα αυτή, εργάζεται για τη νέα, την παράπλευρη και παράλληλη πραγματικότητα της ποίησης η οποία έρχεται κριτικά, σχολιαστικά, συμπληρωματικά και ωραιοποιητικά στο μέτρο και στο βαθμό που επαγγέλλεται, υπόσχεται και αγωνίζεται για το ωραίο.

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.