Όταν οι γονείς «σκοτώνουν» τα παιδιά, γράφει η Λίλια Τσούβα [Τώρα θα μιλήσω εγώ, Χάρης Βλαβιανός]

10 March 2021

***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***

Τώρα θα μιλήσω εγώ, Χάρης Βλαβιανός, Εκδόσεις Πατάκης

Έξι χρόνια μετά το Αίμα Νερό (Πατάκης 2014), μία μυθοπλασία του εαυτού, [i] ο Χάρης Βλαβιανός ανασκάπτει εκ νέου την οικογενειακή ιστορία. Αντικρίζει τα φαντάσματά του στον καθρέφτη [ii] και επιχειρεί τη λυτρωτική έκθεση. Στη νουβέλα Τώρα θα μιλήσω εγώ (Πατάκης, 2020) δίνει φωνή στην αδελφή του Μαρίνα, το όμορφο κορίτσι που χάθηκε στους δρόμους των ναρκωτικών. Στον σπαρακτικό της μονόλογο η Μαρίνα [Marina Moncada di Monforte (1967-2017)] αναδεικνύει τον τραγικό και διασπασμένο της εαυτό, στιγματισμένο από τη μητρική αδιαφορία και απόρριψη.

Η νουβέλα ξεκινά με την ημερομηνία του θανάτου της και την αναφορά του συγγραφέα στο συμβάν, μία τηλεφωνική ειδοποίηση από κάποιον άγνωστο Ιταλό. Χρονικό ενός προαναγγελθέντος θανάτου, εφόσον η Μαρίνα είχε ξεκινήσει τα ναρκωτικά από την εφηβική ηλικία. Στην προσπάθειά της να ξεφύγει, ζούσε για χρόνια σε κοινότητες απεξάρτησης στην Ιταλία και την Πορτογαλία. Οι προσπάθειες κάθε φορά απέβαιναν άκαρπες. Η καταστροφική έξη επανερχόταν γρήγορα.

Σε ποια πραγματικότητα θέλεις να επανενταχθώ; είπε κάποτε στον συγγραφέα.

Ο Χάρης Βλαβιανός αφήνει να διαφανούν οι λόγοι που έκαναν την αδελφή του να αψηφά τον θάνατο, αλλά και όσα απομάκρυναν τον ίδιο από κοντά της. Ο χρόνος ανασύρει επιστολές, φωτογραφίες, σημειώματα, μνήμες. Σταματά στα όμορφα καλοκαίρια στις Σπέτσες, τις μοναδικές στιγμές ευτυχίας. Η μητέρα, προσωπικότητα γοητευτική, αλλά ατομικιστική και ιδιοτελής, λειτουργεί σε βάρος των παιδιών. Η Μαρίνα μιλά για την οικονομική χρεοκοπία και τη φυλάκισή της, αλλά και για την απορριπτική συμπεριφορά, την αντιμετώπιση της κόρης ως κακοήθους ασθένειας.

Είναι τραγικό για τα παιδιά να αντιλαμβάνονται πως οι γονείς δεν τα αγαπούν, πως τα χρησιμοποιούν για ικανοποίηση αιτημάτων, πως εκδικούνται ο ένας τον άλλο μέσω αυτών. Οι λανθασμένες προτεραιότητες πολλών σύγχρονων γονέων, που τοποθετούν την εργασία ή την απόκτηση ύλης πάνω από τα παιδιά, έχουν γίνει αντικείμενο πολλών μελετών. Η συνεχής απουσία τους από το σπίτι, η σωματική εξάντληση λόγω της υπερεργασίας ή τα προσωπικά αδιέξοδα, αποτρέπουν από τη σωστή συμπεριφορά προς τα παιδιά. Τα αποτελέσματα στην ψυχοσύνθεσή τους είναι πολλές φορές οδυνηρά.

Ο θάνατος στην περίπτωση της Μαρίνας πρωτοεμφανίστηκε με τη μορφή ενός γλυκού και μορφωμένου άντρα γύρω στα σαράντα πέντε, από γνωστή οικογένεια της Αθήνας. Το αργό χάσιμο, το βύθισμα, η ξαφνική αίσθηση ελαφρότητας στην ηλικία των δεκαπέντε, ήταν η αντίδραση ενός παιδιού ενδεούς, εγκαταλειμμένου, που επιβίωνε χωρίς στοργή. Κουβαλούσε ένα βαρύ όνομα στο επίθετό του, αλλά δεν γνώριζε το πραγματικό όνομα του πατέρα.

Ένα αόρατο χέρι έμπαινε στο σώμα μου και αφαιρούσε τη βαριά πέτρα που πίεζε την καρδιά.

Το μόνο αληθινό σπίτι που είχα ήταν το σώμα μου. Και επειδή το μισούσα, το κατέστρεφα σιγά σιγά. Όταν δεν έπαιρνα πρέζα, αυτό αισθανόμουν. Ένα τίποτα.

Η Μαρίνα χρησιμοποιεί λόγο λιτό και κοφτό, άλλοτε ειρωνικό και ερωτηματικό. Σκιαγραφεί την καταστροφική σχέση με τη γυναίκα που ονοματίζει μάνα μόνο με τη λέξη μέσα σε εισαγωγικά. Που την αποκαλεί τέρας. Μια «μάνα» που είχε κόψει το πρόσωπο της κόρης της ακόμα και από τις φωτογραφίες.

Όλοι κουβαλάμε τις πληγές μας. Ο καθένας προσπαθεί να βρει τρόπους να τις επουλώσει. Εσύ έχεις μια πλούσια ζωή και κάτι που αγαπάς πολύ –την ποίηση. Εγώ έχω μόνο τα ναρκωτικά. Κι αυτά μιλούν μία γλώσσα. Τη δική τους γλώσσα. Τα δικά τους ποιήματα δεν έχουν μέσα τους το ρήμα «θέλω». Έχουν μόνο το ρήμα «ξεχνώ».

Η Μαρίνα πληρώνει ακριβά την ανωριμότητα των γονέων. Το happy end στη ζωή της, η αγάπη της μητέρας, δεν θα έρθει ποτέ. Ο αδελφός και η φροντίδα του, μοναδική της συντροφιά. Μάταια ωστόσο εκείνος θα προσπαθήσει να ανασύρει το φως μέσα της. Η νουβέλα αναδεικνύει παράλληλα την τραγική θέση των προσώπων του άμεσου περιβάλλοντος, που δεν ευθύνονται, αλλά επιβαρύνονται με ψυχικό άλγος και διλήμματα.

Στη νουβέλα Τώρα θα μιλήσω εγώ, η Μαρίνα αποτυπώνει τον εσωτερικό κόσμο ενός προσώπου κατακερματισμένου, εκτοπισμένου από κάθε ρομαντική τάση. Η σύντομη αφήγηση δεν είναι γραμμική. Εμπεριέχει τις διάφορες χρονικότητες τις οποίες εισάγουν οι αναμνήσεις. Το κολλάζ μνήμης ανασύρει τη σχέση της ατομικής συνείδησης με τον αντικειμενικό κόσμο. Με ύφος άμεσο και ζωντανό, ο συγγραφέας Χάρης Βλαβιανός μεταφέρει τη ρευστή πραγματικότητα του θραυσμένου εγώ της αδελφής του. Οι λέξεις ηχούν σαν κεραυνοί. Τα θραύσματα της μνήμης της Μαρίνας ανασύρουν θυμό και απελπισία, ματαίωση, τον λαβύρινθο μιας ψυχής απογοητευμένης και παραδομένης. Και αποτελεί ράπισμα για κάθε γονέα.

[i] Το αίμα νερό, Χάρης Βλαβιανός, Βιβλιονέτ

[ii] ό. π. (τελευταία πρόσβαση 3.3.2021)