***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***

Παλιές και νέες χώρες, Ισίδωρος Ζουργός, Εκδόσεις Πατάκη

Σε κάθε του μυθιστόρημα ο Ισίδωρος Ζουργός δημιουργεί έναν κόσμο που εισχωρεί βαθιά στον ιστορικό χρόνο της επιλογής του, ανατέμνει την εποχή, καταγράφει τους ανθρώπινους κλυδωνισμούς που επιφέρει, την ανθρώπινη ψυχοσύνθεση και συμπεριφορά, τις κοινωνικές διαστάσεις όπως καθορίζονται από τις ιστορικές συγκυρίες. Ταυτόχρονα, αναδεικνύοντας το παρελθόν και τις ανθρώπινες σχέσεις που διαμορφώνει προσπαθεί να αναδείξει την ανθρώπινη εξελικτική πορεία στον χρόνο. Αναντίλεκτα αυτό συμβαίνει και στο νέο του μυθιστόρημα με τίτλο «Παλιές και νέες χώρες», που πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις εκδ. Πατάκη.

Αυτή τη φορά η ιστορική αφήγηση εκτείνεται από το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα και φτάνει έως τις παραμονές των Βαλκανικών πολέμων. Πρόκειται για μια ιστορική χρονική καμπή, καθώς τότε συντελείται η μετάβαση προς τον εικοστό αιώνα. Είναι μια εποχή κατά την οποία αλλάζουν πολλά πράγματα. Οι ηθικές αξίες, οι αντιλήψεις, οι παραδόσεις δοκιμάζονται, καθώς ο μοντερνισμός είναι προ των πυλών και διαμορφώνει εκ νέου τα ήθη, τα έθιμα, τις στερεοτυπικές αντιλήψεις αλλά και τις συμπεριφορές των ανθρώπων.

Αγαπημένος μυθιστορηματικός τόπος του συγγραφέα η ιδιαίτερη πατρίδα του η Θεσσαλονίκη δεν θα μπορούσε να μην κυριαρχεί και στο έργο αυτό, αυτή τη φορά όμως συμπρωταγωνιστούν σε έναν βαθμό η Αθήνα και η Ερμούπολη. Πόλεις που προσπαθούν να μπουν στο τρένο του εκσυγχρονισμού και να οδηγηθούν στον εικοστό αιώνα των μεγάλων μεταβολών, μέσα από τη Βιομηχανική επανάσταση και την άνοδο του βιοτικού επιπέδου της αστικής τάξης. Είναι η εποχή της Μπελ επόκ και του αστικού κοσμοπολιτισμού με το υπηρετικό προσωπικό και τα μυστικά του αλλά κυρίως της προσπάθειας των ανθρώπων να αναφανούν και να μεγαλουργήσουν σε μια χώρα στην οποία βασιλεύει ο Γεώργιος ο Α΄.

Ανάμεσά τους το μυθοπλαστικό δίπολο, όπως διαμορφώνεται από τον Μιχαήλ και τη Λεύκα. Τον Μιχαήλ που μοιάζει να είναι ο αρχικός κεντρικός ήρωας του μυθιστορήματος, ένας μάλλον αφελής και αγνός άνθρωπος, για να κατανοήσει πολύ γρήγορα ο αναγνώστης ότι ο συγγραφέας παραδίδει ενίοτε τα αφηγηματικά ηνία στη Λεύκα, μια γυναίκα δυναμική που πατά με σιγουριά στην κοινωνική εξέλιξη, αντιπαλεύοντας τις στυγνές προκαταλήψεις της εποχής που επιβάλλει το παλαιότερο κοινωνικό καθεστώς, πέφτει θύμα βιαιοτήτων αλλά μέσα από αυτές αναδεικνύεται πιο δυνατή και ολοζώντανη. Ανατρεπτική και συχνά απρόβλεπτη είναι η γυναίκα που δεν αφήνεται στη μοίρα που υπαγορεύει το κοινωνικό κατεστημένο αλλά αναλαμβάνει η ίδια να την υπερνικήσει «κανονίζοντας μόνη της τις δουλειές της με όλες τις λεπτομέρειες». Μια γυναίκα που αγάπησε βαθιά και με πάθος τον Μιχαήλ, έναν άνθρωπο που, όπως ομολογεί ο συγγραφέας στον επίλογο του βιβλίου, είναι ένας ήρωας βγαλμένος από τον Ηλίθιο του Ντοστογιέφσκι, η οποία βασανίστηκε στην πορεία αλλά προχώρησε με σταθερά βήματα προς την ωρίμανσή της και την κοινωνική της καταξίωση. Μια Ναστάσια Φιλίπποβνα που μάχεται για το χρήμα και την οικονομική της ανεξαρτησία αλλά κυρίως για την προσωπική της αυτοδιάθεση και ελευθερία. Και είναι ευφυής ο τρόπος που ο συγγραφέας μας δίνει τα στοιχεία της προσωπικότητας του Μιχαήλ, του Μίσκιν του Ζουργού, μέσα από τις αφηγήσεις της Λεύκας και τα γράμματά του ενώ ταυτόχρονα ο αναγνώστης ανακαλύπτει και τα δικά της χαρακτηριστικά. Οι δυο τους θα βρεθούν σε μια σχέση δύσκολη, καθώς δεν είναι αποδεκτή από το κοινωνικό περιβάλλον. Δυο άνθρωποι εντελώς αντισυμβατικοί που βλέπουν τον κόσμο με εντελώς διαφορετικά μάτια από τον μέσο όρο των ανθρώπων της εποχής τους. Μια σχέση που πίσω της θάλλουν μυστικά και αλήθειες, αποκαλύψεις και εκτροχιασμοί σε έναν κόσμο που σταδιακά αλλάζει με την Οθωμανική αυτοκρατορία να σβήνει και το ντροπιαστικό 1897 να καθορίζει τη χώρα. Και θα ταξιδέψουν μαζί στην παλιά Ελλάδα και στις νέες χώρες, όπως θα ονομαστούν αργότερα αυτές οι περιοχές για να γνωρίσουν τον κόσμο και την προσωπική του δύναμη να κυριαρχήσουν σε αυτόν.

Ο Ζουργός ανατέμνει την εποχή και αφήνει να διαφανεί όλη η παθολογία της εποχής. Έμφυλες και ταξικές ανισότητες, αντιμετώπιση της ετερότητας και των προσωπικών εκτιμήσεων, χειρισμοί ενάντια στη διαφοροποίηση απέναντι στις πατριαρχικές επιταγές, κοινωνικές διαφορές, ιστορικές αναταραχές είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά ενός κόσμου που αντιμετωπίζει ραγδαίες εξελίξεις σε όλα τα επίπεδα.

Η διακειμενικότητα του βιβλίου αυτού δεν σταματά όμως στο σπουδαίο κλασικό έργο του Ντοστογιέφσκι. Φωτίζεται από παράκτιους φάρους που βρέχονται από τα νερά των έργων του Ιουλίου Βερν, νερά γεμάτα φαντασία και όραμα για το μέλλον στα οποία βυθίζεται ο αναγνώστης, αντιλαμβανόμενος τη διάτορη αξία του κόσμου που καταφθάνει με γοργά βήματα να πάρει τη θέση του στην ανθρωπότητα αλλά και τους κινδύνους που κρύβονται στην έλευσή του.

Παράλληλα, και σε αυτό το μυθιστόρημα του Ζουργού σημαντικά πρόσωπα της Ιστορίας συμπλέκονται στην αφηγηματική ροή και με την παρουσία τους, τις πράξεις τους ή την απραξία τους ρυθμίζουν τα γεγονότα, δημιουργώντας το ιστορικό πλαίσιο στο οποίο κινούνται οι ζωές των ηρώων.

Ο Ισίδωρος Ζουργός υπογράφει και πάλι ένα πολυσχιδές ιστορικό και κοινωνικό μυθιστόρημα χρησιμοποιώντας την άρτια γλωσσική του αγωγή, κάπως απελευθερωμένη αυτή τη φορά από τον λυρισμό, χρησιμοποιώντας ευφάνταστες μεταφορές, καθαρά και λειασμένα Ελληνικά, ευρηματικό λεξιλόγιο και δημιουργώντας μια άρτια μυθιστορηματική ανασύσταση της εποχής, ένα αφηγηματικό σύμπαν που καλεί τον αναγνώστη να διεισδύσει και να γνωρίσει εκεί την τόσο ουσιαστική και αξιανάγνωστη γραφή του.

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.