Πίσω από τις θημωνιές: «Δεν φοβάσαι τον Θεό πια;»

27 January 2023

***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΙΣ ΘΗΜΩΝΙΕΣ

Ο ρατσισμός, η πατριαρχία, η καταπιεσμένη ενηλικίωση, και όλα όσα εμπεριέχονται στο τρίπτυχο «Πατρίς – Θρησκεία – Οικογένεια», είναι τα βασικά θέματα της ταινίας, που με αφορμή το μεταναστευτικό, με σπάνια τόλμη αποδομούνται, απογυμνώνονται, και τελικά καταβαραθρώνονται όπως επιτέλους τους πρέπει.

«Δεν φοβάσαι τον Θεό πια;»

…ρωτάει ο Στέργιος τη Μαρία, όταν προς το τέλος πια της ταινίας, το δράμα κορυφώνεται όλο και περισσότερο και είναι λες και αυτή του η ερώτηση να συνοψίζει, έτσι απλά, όλα τα μεγάλα θέματα που άνοιξε η σκηνοθέτις Ασημίνα Προέδρου με την πρώτη της μεγάλου μήκους ταινία, «Πίσω από τις θημωνιές». Κερδίζοντας πέντε βραβεία στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης 2022, η ταινία μας αφήνει να μιλάμε για ένα δυναμικό και πολιτικά φορτισμένο ντεμπούτο μιας σκηνοθέτιδας που με ηχηρά καταγγελτική φωνή αποδομεί όλα τα σαθρά θεμέλια της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας.

Βρισκόμαστε στο 2015, σε ένα χωριό κοντά στα σύνορα της Βόρειας Ελλάδας. Μια παρέα παιδιών, στη λίμνη Δοϊράνη, παίζουν, γελούν, τσαλαβουτούν, ενώ λίγο πιο πέρα ξεπροβάλλει ένα πτώμα. Ενημερώνουν τους ενήλικες που γλεντούν στην πλατεία. Εκείνοι σχεδόν τα αγνοούν, ξεγελώντας τα με μια ιστορία φαντασμάτων. Και από αυτή την γκρίζα ζώνη –κυριολεκτικά και μεταφορικά- αρχίζει να ξεδιπλώνεται η ιστορία, που χτισμένη σε τρία κεφάλαια, ένα για κάθε μέλος της «αγίας ελληνικής οικογένειας», σταδιακά θα κλιμακωθεί σε κάτι που θυμίζει αρχαία τραγωδία, σε έναν ρημαγμένο τόπο, με τους ήρωες ανήμπορους, θύτες και θύματα μαζί, συνένοχους ενός εγκλήματος που έχει ήδη τελεστεί και θαφτεί στον φαύλο κύκλο της υποκρισίας.

Στην ταινία της Ασημίνας Προέδρου, τίποτα δεν είναι τυχαίο. Ο τόπος, ο χρόνος, το χρώμα, η εποχή, όλα είναι γκρίζα. Θαμπά, ομιχλώδη. Εκεί ακριβώς που συντελείται το έγκλημα. Σε μια Ελλάδα σε ερείπια από την οικονομική κρίση, με το μεγαλύτερο μεταναστευτικό κύμα που χτύπησε ποτέ τη χώρα, τη Χρυσή Αυγή -τότε- τρίτο κόμμα στη Βουλή, και την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, γειτονική χώρα, εκεί, στον βυθό της λίμνης, κυριολεκτικά πίσω από τις θημωνιές, αρχίζει να αχνοφαίνεται στην επιφάνεια η αλήθεια. Κάτι που σαπίζει και κάτι που αγωνιά σχεδόν μάταια να βρει το δρόμο του στην ύπαρξη. Η ματιά της Προέδρου, συνοδευόμενη από την εξαιρετική φωτογραφία του Σίμου Σαρκετζή, στιβαρή, αλλά και γεμάτη κατανόηση για τα αδιέξοδα και τον εγκλωβισμό των ηρώων της, καθαρά ανθρωποκεντρική, απεικονίζει με ανεπιτήδευτο ρεαλισμό την αυθεντικότητα των σε όλους μας γνώριμων, λαϊκών χαρακτήρων που ως καλοί χριστιανοί, περνούν τις Κυριακές στην εκκλησία, γιορτάζουν τα Χριστούγεννα, τραγουδούν και αγκαλιάζονται ζεστά, όταν δίπλα τους, στο κρύο πεθαίνουν αμέτρητοι άλλοι άνθρωποι, χαμένοι αβοήθητοι στα γρανάζια του συστήματος και της παράνομης εκμετάλλευσης. Ο ρατσισμός, η πατριαρχία, η καταπιεσμένη ενηλικίωση, και όλα όσα εμπεριέχονται στο τρίπτυχο «Πατρίς – Θρησκεία – Οικογένεια», είναι τα βασικά θέματα της ταινίας, που με αφορμή το μεταναστευτικό, με σπάνια τόλμη αποδομούνται, απογυμνώνονται, και τελικά καταβαραθρώνονται όπως επιτέλους τους πρέπει.

Ερμηνείες εξαιρετικές, από ένα επιτελείο ηθοποιών που καθένας τους ξεχωριστά, μοιάζει να βρίσκεται ενδεχομένως στην καλύτερή του στιγμή, αφήνοντας ξεκάθαρα το στίγμα του στην ταινία. Ο Στάθης Σταμουλακάτος, ο Στέργιος, ο πατέρας, αγρότης, κουρασμένος από την πραγματικότητα, εγκλωβισμένος σε χρέη και ευθύνες, σχεδόν ηττημένος, θα γίνει αυτός που κόντρα στην ηθική του, θα παραβεί τα όρια. Η Ελένη Ουζουνίδου, η Μαρία, η μητέρα, ήσυχη γυναίκα, της εκκλησίας, άβουλη, φερέφωνο ξένων πεποιθήσεων, γίνεται αυτή που στο όνομα της οικογένειας, χωρίς δεύτερη σκέψη, θα πατήσει σχεδόν κυριολεκτικά επί πτωμάτων. Η πρωτοεμφανιζόμενη Ευγενία Λάβδα, η Αναστασία, η κόρη, αγωνίζεται να βρει τη φωνή της σε ένα ασφυκτικό περιβάλλον και είναι αυτή που θα κληθεί να αποφασίσει αν το έγκλημα θα βρει την τιμωρία του, όμως ό,τι κι αν επιλέξει θα το πληρώσει γιατί είναι ακριβώς αντιμέτωπη με τη στιγμή που ανατρέπει και καθορίζει τα πάντα. Ο Πασχάλης Τσαρούχας, η Ντίνα Μιχαηλίδου, ο Χρήστος Κοντογεώργης, ο Κώστας Φιλίππογλου, ο Στέφανος Κοσμίδης, και άλλοι, πλαισιώνουν μοναδικά μια κοινωνία ανθρώπων τόσο τρομακτικά παρούσα και οικεία που πραγματικά μας καθηλώνουν από το πρώτο λεπτό. Πιάνουν την ψυχή σου και την τρομάζουν. Γιατί τους ξέρεις. Και ξέρεις ότι όπως τα ψάρια που πιάνει ο Στέργιος στην έναρξη του έργου, σπαρταράνε, έτσι, όλοι μας, θύτες ή θύματα, αγωνιζόμαστε για μια ανάσα.

Πίσω από τις θημωνιές

Σενάριο-Σκηνοθεσία: Ασημίνα Προέδρου

Πρωταγωνιστούν: Στάθης Σταμουλακάτος, Ελένη Ουζουνίδου, Πασχάλης Τσαρούχας, Ντίνα Μιχαηλίδου, Ευγενία Λάβδα, Χρήστος Κοντογεώργης, Κώστας Φιλίππογλου, Στέφανος Κοσμίδης, κα.

Στους κινηματογράφους.