Συμπεράσματα από την ημερίδα «Το παρόν και το μέλλον της ελληνικής λογοτεχνίας στο εξωτερικό» (8.3.2019)

16 April 2019

***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***

Το μεγάλο στοίχημα για τη διάδοση της ελληνικής λογοτεχνίας

στο εξωτερικό:

Συμπεράσματα από την ημερίδα

«Το παρόν και το μέλλον της ελληνικής λογοτεχνίας στο εξωτερικό» (8.3.2019)

Την ανάγκη συγκροτημένης κρατικής πολιτικής και προώθησης της ελληνικής λογοτεχνίας στο εξωτερικό τόνισαν οι συμμετέχοντες στην ημερίδα με τίτλο: «Το παρόν και το μέλλον της ελληνικής λογοτεχνίας στο εξωτερικό», η οποία πραγματοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία την Παρασκευή 8 Μαρτίου 2019 στο Σεράφειο του δήμου Αθηναίων. Για πρώτη φορά στο πλαίσιο μιας ημερίδας με αυτή τη θεματική, συμμετείχαν 25 μεταφραστές και Ελληνιστές που προέρχονται από 22 χώρες από όλο τον κόσμο. Την Ημερίδα διοργάνωσαν το λογοτεχνικό περιοδικό Literature.gr και η Αθήνα 2018 – Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου του δήμου Αθηναίων, μέγας δωρητής της οποίας είναι το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.

Η διοργάνωση πρόσφερε μια εξαιρετική ευκαιρία σε Έλληνες συγγραφείς, μεταφραστές της ελληνικής λογοτεχνίας αλλά και σε ελληνιστές του εξωτερικού να συζητήσουν διεξοδικά για τα εμπόδια της προώθησης της ελληνικής λογοτεχνίας και να αναζητήσουν και να προτείνουν τρόπους και πρακτικές που θα προωθήσουν τη διάδοση και την απήχηση της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας διεθνώς.

Η ημερίδα στηρίχτηκε σε τρεις άξονες: Στις ομιλίες στελεχών από το χώρο του βιβλίου, στην εμπειρία ήδη μεταφρασμένων Ελλήνων συγγραφέων, έργα των οποίων κυκλοφορούν σε διάφορες χώρες, καθώς και στις αποκαλυπτικές τοποθετήσεις των ελληνιστών και μεταφραστών.

Αναζητήθηκαν οι αιτίες για την περιορισμένη παρουσία της ελληνικής λογοτεχνίας στο εξωτερικό και τον περιορισμένο αριθμό των αντίστοιχων εκδόσεων. Οι περισσότεροι συμμετέχοντες συμφώνησαν ότι απαιτείται μια συνεκτική και με συνέχεια κεντρική πολιτική στον τομέα του βιβλίου με διορθωτικές και καινοτόμες ενέργειες απαραίτητες για την εξωστρέφεια.

Βασικά συμπεράσματα της ημερίδας:

O ρόλος του μεταφραστή είναι ο απολύτως ρυθμιστικός παράγοντας, το 90% των μεταφράσεων στο εξωτερικό είναι καρπός εθελοντικής πρωτοβουλίας των μεταφραστών και αφορούν συγγραφείς του παρελθόντος και όχι σημερινούς δημιουργούς. (Κωνσταντίνος Καβάφης και Νίκος Καζαντζάκης οι πιο πολυμεταφρασμένοι)
Τα ελληνικά βιβλία εκδίδονται σε μικρούς εκδοτικούς οίκους του εξωτερικού, σε μικρό αριθμό αντιτύπων.
Υπάρχουν εκδοτικοί οίκοι που εξειδικεύονται στην ελληνική λογοτεχνία, σε χωρες στις οποίες, λόγω ιστορικών συγκυριών, έχει δημιουργηθεί μια μεγάλη παράδοση μεταφράσεων.
Όταν εξαντληθεί ένα μεταφρασμένο βιβλίο δεν επανεκδίδεται.
‘’Εγκληματική’’ η κατάργηση του ΕΚΕΒΙ και του προγράμματος μεταφράσεων ‘ΦΡΑΣΙΣ’ (ανυπαρξία χρηματικής υποστήριξης των μεταφράσεων)
Μετά το κλείσιμο του ΕΚΕΒΙ οι περισσότερες μεταφράσεις προκύπτουν είτε μέσω μεμονωμένων προσπαθειών είτε μέσω των προσωπικών γνωριμιών των συγγραφέων. Δεν υπάρχει κάποιο αξιόπιστο πρόγραμμα επιδότησης μεταφράσεων.
Το πρόγραμμα εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης νέων μεταφραστών της ελληνικής λογοτεχνίας του ιδρύματος Πέτρου Χάρη, αναβλήθηκε για τη φετινή ακαδημαϊκή χρονιά και εκφράστηκε προβληματισμός ότι αυτή η εξέλιξη θα επιβαρύνει ακόμα περισσότερο τις προσπάθειες διάδοσης της ελληνικής λογοτεχνίας.
Οι μισοί από τους συμμετέχοντες συγγραφείς δήλωσαν ότι η υποστήριξη από τους έλληνες εκδότες τους είναι στοιχειώδης. Προβληματισμός εκφράστηκε για το βαθμό δραστηριοποίησης των εκδοτών στη διάδοση του μεταφρασμένου ελληνικού βιβλίου στο εξωτερικό.
Η Ελλάδα σε αντίθεση με άλλες χώρες, δεν προσφέρει μια «Εθνική» λογοτεχνία με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Παράλληλα βέβαια τέθηκε και ο προβληματισμός, ότι κάτι τέτοιο μοιραία θα οδηγούσε σε τυποποίηση των συγγραφέων και θα κατέληγε να είναι γραφικό και φολκλόρ.
Στα δάχτυλα του ενός χεριού μετριούνται οι λογοτεχνικοί πράκτορες εντός Ελλάδας οι οποίοι προωθούν την ελληνική λογοτεχνία στο εξωτερικό.
Ζωτικής σημασίας είναι οι συνεργασίες με τα πανεπιστήμια και οι έδρες Νεοελληνικών σπουδών στο εξωτερικό.

Οι συμμετέχοντες της Ημερίδας συμφώνησαν ότι χρειάζεται μία οργανωμένη στρατηγική και μακρόπνοη πολιτική για το βιβλίο. Να υπάρχουν επιδοτήσεις μεταφράσεων και να πληρώνονται καλύτερα οι μεταφραστές. Θετικό πρόσημο δόθηκε στις συνεργασίες και ανταλλαγές μεταξύ κρατών όπως με τη Ρωσία και την Κίνα (πρόσφατα προγράμματα) και στην ενίσχυση της χώρας σε διεθνείς εκθέσεις με συμπράξεις υπουργείων. Επίσης προτάθηκε να δημιουργηθεί μία βάση δεδομένων με μεταφράσεις αποσπασμάτων σε αγγλικά και γαλλικά, από την οποία οι μεταφραστές μπορούν να αντλήσουν πληροφορίες.

Η ημερίδα πραγματοποιήθηκε λίγο πριν την ανακοίνωση του Σχεδίου Νόμου με τίτλο «Ίδρυση Οργανισμού Βιβλίου και Πολιτισμού». Σε κάθε περίπτωση τα συμπεράσματά της συμβάλλουν σε έναν απαραίτητο, γόνιμο διάλογο.

Επιπροσθέτως, τα βασικά συμπεράσματα της Ημερίδας θα παρουσιαστούν στην εκδήλωση με τίτλο ’Το παρόν και το μέλλον της ελληνικής λογοτεχνίας στο εξωτερικό’ που θα πραγματοποιηθεί την Κυριακή 12 Μαΐου 2019 στην 16^η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης (Αίθουσα “Διδώ Σωτηρίου”, Περίπτερο 13, 16:00-17:00) με τη συμμετοχή των: Εριφύλη Μαρωνίτη, Συντονίστρια του Δικτύου Πολιτισμού του δήμου Αθηναίων και διαχειρίστρια έργου της Αθήνα 2018 Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου, Μιχάλη Πατένταλη, συγγραφέα και πρόεδρο της Εταιρείας Ελλήνων Συγγραφέων Γερμανίας, Ντίνα Σαρακηνού, συγγραφέα και διευθύντρια του Literature.gr, Αιμίλιο Σολωμού, συγγραφέα και Δημήτρη Σωτάκη, συγγραφέα.

Ακολουθούν Φωτογραφίες και Video απο την Ημερίδα

Ευχαριστούμε θερμά το Bookia.gr για την μαγνητοσκόπηση και το live streaming, την φωτογράφο Βάσω Μαραγκουδάκη για την φωτογραφική κάλυψη και την Σοφία Ζαπουνίδου, βιβλιοθηκονόμο στην Βιβλιοθήκη & Κέντρο Πληροφόρησης ΑΠΘ, για την πολύτιμη υποστήριξη στις δημοσιεύσεις των video.