***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***

Ο Μιχάλης Τζανάκης σπούδασε φιλολογία και εργάζεται στην 7η Υγειονομική Περιφέρεια Κρήτης ως διοικητικός υπάλληλος. Είναι τακτικός συνεργάτης σε πολλά έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα, με δημοσιευμένα άρθρα, χρονογραφήματα, αλλά και κριτικές. Μέχρι σήμερα έχουν εκδοθεί δεκατρία έργα του και έχει διακριθεί σε πολλούς διαγωνισμούς Ποίησης και Διηγήματος. Φέτος το καλοκαίρι, κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Ραδάμανθυς το νέο του έργο με τίτλο ”Μια νύχτα μόνο” και αυτό στάθηκε η αφορμή για τη συνέντευξη που ακολουθεί και που πρόθυμα μας παραχώρησε ο συγγραφέας.

Βιργινία Αυγερινού, Οκτώβριος 2023

Το τελευταίο σας βιβλίο που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις Εκδόσεις Ραδάμανθυς με τον τίτλο  Μια νύχτα μόνο, είναι ένα ακόμα βιβλίο το οποίο υπογράφετε και σχετίζεται με την Κρήτη. Πόσο σημαντική είναι η καταγωγή σας από την πόλη αυτή στην επιλογή της θεματογραφίας σας;  

Η καταγωγή του κάθε ανθρώπου του αφήνει σίγουρα ένα μικρό ή μεγάλο στίγμα, ένα σημείο «αναγνωρίσεως» που όσο κι αν θέλει δεν μπορεί να αποποιηθεί. Η Κρήτη είναι ένας τόπος που εξαιτίας πολλών ιστορικών και γεωγραφικών συνθηκών προσέφερε και προσφέρει πλούσιο υλικό σε όποιον αποφασίσει να ασχοληθεί μαζί της. Σε αυτήν συμφύρονται ιστορίες, μύθοι, θρύλοι και κυρίως Ιστορίες φωτεινές ή σκοτεινές που μας επηρεάζουν στη διαμόρφωση της ίδιας της υπόστασής μας.

Για το συγκεκριμένο μυθιστόρημά σας ποια ήταν η πρώτη σπίθα που πυροδότησε την έμπνευσή σας;

Ένας οικογενειακός «θησαυρός» που ανοίχτηκε το βράδυ που πέθανε η γιαγιά μου! Αυτός ο «θησαυρός» περιλάμβανε την διαδρομή, όχι μίας, αλλά πολλών οικογενειών που κινήθηκαν στον άνεμο της Ιστορίας που άλλοτε ήταν ούριος κι άλλοτε κανονικός τυφώνας…

Διαβάζοντας το βιβλίο το πρώτο ερώτημα που αναφύεται είναι πόσος χρόνος απαιτήθηκε για να γραφτεί αυτό το μυθιστόρημα, και πώς έγινε η έρευνα.

Ειλικρινά ουδέποτε έχω καταγράψει το χρόνο σύλληψης, συγγραφής και ολοκλήρωσης ενός βιβλίου. Απλά απολαμβάνω το «ταξίδι» εκείνα που αποκαλύπτω κι εκείνα που μαθαίνω. Άλλωστε ο χρόνος είναι ένα εντελώς σχετικό μέγεθος στη λογοτεχνία. Σε γενικές γραμμές ωστόσο, η έρευνα υπερβαίνει κατά πολύ τη διαδικασία και τον χρόνο συγγραφής.

Ήταν εύκολη η πρόσβαση στα ιστορικά στοιχεία; Τι χρειάζεται να κάνει ένας συγγραφέας για να μπορέσει να ολοκληρώσει τη συγγραφή ενός ιστορικούς μυθιστορήματος.

Αναμφίβολα η τεχνολογία κάνει πιο προσβάσιμες τις ιστορικές «πηγές». Αν όπως στο συγκεκριμένο βιβλίο βρεθούν τέτοιες πρωτογενείς «πηγές» μέσα στο σπίτι σου ακόμα καλύτερα. Το συγκεκριμένο βιβλίο με «ταλαιπώρησε» λιγότερο συγκριτικά με άλλα στον τομέα αυτό, αν και το ιστορικό στοιχείο πλεονάζει.

Το βιβλίο σας είναι ένα ιστορικό- κοινωνικο-βιβλίο. Ωστόσο, η Ιστορία δεν γίνεται αυτοσκοπός κατά τη συγγραφή του. Υπάρχει μια ισορροπία ανάμεσα στη μυθοπλασία και την εξιστόρηση των πραγματικών γεγονότων, γεγονός που αναδεικνύει τη μυθιστορηματική πλευρά του έργου σας. Πώς διαχειρίζεστε το ιστορικό κομμάτι στο βιβλίο σας και πώς καταφέρνετε η αφήγησή σας να μην γίνεται μια ιστορική πραγματεία;

Κατανοώ απόλυτα τη σοβαρότητα της ιστορικής επιστήμης, ώστε δεν θα τολμούσα να προχωρήσω στα άδυτά της. Από την άλλη δεν μπορώ να παραβλέψω τα ιστορικά δεδομένα που για μένα είναι αδιαπραγμάτευτα, παρά τις όποιες στρεβλώσεις της από το επίσημο κρατικό αφήγημά της. Όμως πάντα αυτό που προέχει είναι το «περπάτημα» των ηρώων μέσα στα ιστορικά μονοπάτια…

Είναι δύσκολο να παραμείνει ένας συγγραφέας αντικειμενικός ή μοιραία παίρνει θέση στην Ιστορία που έχει αποφασίσει να καταγράψει; Αναφέρομαι συγκεκριμένα στους «Σουμπερίτες», που, όπως διαβάζουμε, ήταν ντόπιοι που πήραν μέρος σε μια σειρά τραγικές πράξεις κατά τον Δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Πώς αντιμετωπίζει αυτή τη γνώση ένας Κρητικός συγγραφέας;

Την Ιστορία την γράφουν άνθρωποι, δηλαδή «υποκείμενα» βάσει συντακτικού, επομένως δεν μπορούν να υποδύονται «αντικειμενικότητα» ως υποκείμενα που είναι. Ωστόσο τα γεγονότα είναι γεγονότα και ούτε ο «εξωραϊσμός» βοηθά, ούτε η συγκάλυψη των μελανών σελίδων της ιστορίας. Πρέπει να έχουμε την τόλμη με την ίδια θέρμη που εξυμνούμε τον «ήρωα» με τον ίδιο ζήλο να μεμφόμαστε τον «προδότη». Πέρα από την ιστορική «αντικειμενικότητα», που όπως προανέφερα είναι αμφισβητούμενη για μένα, το μέγα ζητούμενο είναι η ιστορική «εντιμότητα»!

Μπορεί το ιστορικό μυθιστόρημα να υποκαταστήσει τη σχέση του ανθρώπου με την Ιστορία σε έναν βαθμό;

Το ιστορικό μυθιστόρημα το θεωρώ την ασφαλέστερη «γέφυρα» για να περάσουμε στην πλευρά της Ιστορίας, μακριά από την κάποτε στείρα ή και «στρατευμένη» ακαδημαϊκή οπτική της. Θεωρώ ότι μπορεί ο αναγνώστης να φτάσει στον ιστορικό προορισμό του με όχημα τη  λογοτεχνία και συγκεκριμένα το ιστορικό μυθιστόρημα.

Μπορεί η λογοτεχνία να μας κάνει να ξαναδούμε από την αρχή τα πράγματα με διαφορετικό μάτι και πόσο έγκυρο είναι αυτό;

Η λογοτεχνία ήταν και παραμένει η «ανθρώπινη» ματιά των πραγμάτων, αλλά για να είμαστε ειλικρινείς δεν λείπουν και σ’ αυτήν κάποτε οι υστεροβουλίες. Επειδή δε ο όρος «λογοτεχνία» είναι κάπως γενικός πρέπει να εστιάσουμε στον δημιουργό και να αναγνωρίσουμε το ήθος του λογοτέχνη πρωτίστως. Αν συμβεί αυτό, τότε και η δουλειά του θα μας βοηθήσει να δούμε εκ νέου και με τρόπο εγκυρότερο τα πράγματα.

Λογοτέχνης και φιλόλογος. Μέσα σε μια σχολική αίθουσα ποια ιδιότητα είναι αυτή που κυριαρχεί όταν αναφέρεσαι σε ιστορικά θέματα;

Όποιος ή όποια είχε το προνόμιο να ζει τη μαγεία της διδασκαλίας ξέρει πως ο δάσκαλος κουβαλά μέσα του όλο το «φορτίο» γνώσεων, απόψεων, ιδεών, αρχών, αξιών που τον διακρίνουν και είτε συνειδητά είτε ασυνείδητα αυτά φαίνονται μέσα στη διδασκαλία του. Νομίζω ότι προσωπικά η λογοτεχνική ευαισθησία ίσως υπερτερεί της τυπικής επαγγελματικής κατάρτισης.

Κλείνοντας, αφού σας ευχαριστήσουμε, θα θέλατε να μας πείτε λίγα λόγια για τα επόμενα συγγραφικά σας βήματα;

Συνήθως αυτά προκύπτουν και δεν προδιαγράφονται, αφού κανείς δεν ξέρει τι μπορεί να συναντήσει την επόμενη μέρα, την επόμενη ώρα. Έχω ασχοληθεί συγγραφικά με διαφορετικές θεματικές που πάντα προέκυπταν περίπου τυχαία και ουδέποτε υπήρξε κάποιο προσχέδιο. Δεν υποστηρίζω ότι αυτό είναι το πιο ορθό, απλά σας περιγράφω πώς λειτουργώ. Ένα παλιό αρχείο εφημερίδων με οδήγησε στις «Χαμένες ζωές», ένα προσωπικό φωτογραφικό άλμπουμ στο «Χώμα κόκκινο», η πλατεία του χωριού μου στον «Αιώνα του Καπετάνιου», μια βόλτα στο κέντρο της πρωτεύουσας στο «Μυρίζοντας μόνο γιασεμί», ένα κυριακάτικο πρωινό διαβάζοντας ένα ένθετο εφημερίδας στο «Άφωνοι φόνοι», ο αγαπημένος μου μουσικός δίσκος στο «Ανοιξιάτικο δείλι» κλπ. Όλα αυτά προέκυψαν σε στιγμές, επομένως περιμένω κάποια στιγμή που ίσως με οδηγήσει στο επόμενο συγγραφικό εγχείρημα. Σας ευχαριστώ θερμά για την παρούσα συνέντευξη και τις διεισδυτικές ερωτήσεις σας…

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.