Κριτική: Τα μικρά μεγάλα, Μάρσια Ισραηλίδη, Εκδόσεις Βακχικόν

Ποιητικό λεξικό

8 January 2023

***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***

Τα μικρά μεγάλα, Μάρσια Ισραηλίδη, Εκδόσεις Βακχικόν

Η πρώτη ποιητική συλλογή της Μάρσιας Ισραηλίδη φέρει τον ευρηματικό και ιδιότυπο τίτλο Τα μικρά μεγάλα που τεχνουργεί και εμπεριέχει μιαν αντίθεση η οποία μοιάζει απλή και εύκολη στην προσπέλασή της, είναι όμως στην πραγματικότητα ιδιαίτερα σύνθετη καθώς μπορεί να σημαίνει και να σηματοδοτεί μια ολόκληρη κοσμοθεωρία και κοσμοθεώρηση, αυτή που αντικρίζει στα μικρά, αμελητέα, φευγαλέα πράγματα της ζωής και του κόσμου μια μεγαλοσύνη σπάνια και απροσδόκητη. Πράγματι, αυτό που η ποιήτρια προκρίνει και θέτει σε πρώτο πλάνο είναι η ανάγκη να αναγνωρισθεί στα απλά, συνήθη και καθημερινά, η αξία και η σημασία που τους πρέπει δεδομένης όχι τόσο της χρησιμότητας, όσο της ωραιότητας και της απλότητάς τους. Με αυτή λοιπόν τη στόχευση και αυτή τη λογική η ποιήτρια προβαίνει σε μια σειρά επιλογών από την καθημερινότητα και τη ρουτίνα της, που είναι βέβαια η καθημερινότητα και η ρουτίνα κάθε ανθρώπου, και συνθέτει ουσιαστικά ένα ποιητικό λεξικό που προσλαμβάνει μια ιδιαίτερη μορφή. Προηγείται δηλαδή η περιγραφή όπως αυτή χωνεύεται μέσα στους στίχους και ακολουθεί η οριστέα έννοια η οποία μπορεί να είναι ένα αντικείμενο, ένα συνηθισμένο και πολυχρησιμοποιημένο αντικείμενο από αυτά που περνούν πολλές φορές μπροστά από τα μάτια του ανθρώπου χωρίς αυτός να στέκεται για να αναλογιστεί πάνω στη λειτουργία, τη θέση και το ρόλο τους, μια στιγμή, ένα αίσθημα, μια αφηρημένη ή συγκεκριμένη έννοια, ένα ζώο. Πρόκειται για μια ιδιαίτερη προσέγγιση που αναγνωρίζει στα αντι-ποιητικά στοιχεία της ζωής την πηγή της έμπνευσης, της περίσκεψης, του στοχασμού και γι’ αυτό ακριβώς αποκτά μια ιδιαίτερη βαρύτητα και σημασία στο μέτρο και στο βαθμό που κατευθύνει και προσγειώνει την ποίηση στο επίπεδο εκείνο της ανθρώπινης ζωής που μοιάζει επαναλαμβανόμενο και γνωστό. Το βλέμμα, αντίθετα, της ποιήτριας αντιπαρέρχεται την επανάληψη, την πάγια και παγιωμένη γνώση, τη βεβαιότητα και αντικρίζει τον περιβάλλοντα χωροχρόνο, το εξωτερικό περιβάλλον σα να πρόκειται για κάτι πρωτοΐδωτο και πρωτοφανερωμένο. Ακόμα όμως κι αν δεν είναι έτσι, ακόμα κι αν η δημιουργός γνωρίζει πως η πρώτη ύλη της είναι πράγματα γνώριμα και γνωστά, υιοθετεί μια οπτική που ανανεώνει όχι μόνο τη ζωή, αλλά και την ίδια την ποίηση από τη στιγμή που διαμορφώνει μια δεξαμενή θεμάτων και εικόνων από τις πιο πλούσιες και ενδιαφέρουσες.

Εκτός όμως από τα ποιήματα που συντίθενται εν είδει ορισμών συγκεκριμένων στοιχείων ή εννοιών, στο βιβλίο περιλαμβάνονται και άλλα ποιήματα, ελευθερόστιχα κατά βάση, που βαθαίνουν τη γνώση της ποιήτριας για τον κόσμο και τον εαυτό συνιστώντας ουσιαστικά μια πορεία αυτογνωσίας και ετερογνωσίας ταυτόχρονα, μια διαδικασία αποκάλυψης του εγώ μέσα από την ενσυναίσθηση, τη φαντασίωση, τον οραματισμό: Νόμιζα ότι σε είδα χτες/ καθώς κατέβαζα σκουπίδια/ λίγο μετά την απαγορευμένη ώρα.// Γυρνώντας όλο μάτια/ γύρω μου αισθάνθηκα/ και ένα μικρό ρίγος στην πλάτη/ αναβόσβηνε/ όπως του δρόμου η λάμπα. («Παιχνίδια φωτός»). Η ποιητική αυτή μεθόδευση καταδεικνύει την ανάγκη της ποιήτριας να συνθέσει τα έργα της πάνω στη βάση μιας προσέγγισης που εμπλέκει την εντύπωση, το βίωμα, τη γνώση με το όραμα και τη φαντασία, έτσι που το τελικό αποτέλεσμα να προσιδιάζει σε μια μεγεθυμένη, εκτεταμένη παρομοίωση ή μεταφορά, ένα σχήμα λόγου που ενώνει στους κόλπους της το πραγματικό και το μη πραγματικό, το αληθινό και εκείνο που μοιάζει με το αληθινό και το οποίο, σε τελευταία ανάλυση βοηθάει και επενεργεί καταλυτικά στην ερμηνεία και την αποκρυπτογράφησή του. Η ποιήτρια, λοιπόν, δε διστάζει να αποτολμήσει συζεύξεις και συνδέσεις ανατρεπτικές ή έστω ανοίκειες, που βοηθούν τον αναγνώστη στην γνώση και τη βίωση του βαθύτερου νοήματος της τέχνης που είναι ακριβώς η κατασκευή μιας άλλης πραγματικότητας παράλληλης και παράπλευρης με την υπάρχουσα, γνώριμη και οικεία. Μέσα στο πλαίσιο αυτό, η ποιήτρια δοκιμάζει και δοκιμάζεται στην αναμέτρησή της με την περιρρέουσα ατμόσφαιρα, με τα ήθη και τα έθη της εποχής, αλλά και με στοιχεία υπέρμετρα και υπέρτερα του ανθρώπου όπως, για παράδειγμα, ο χρόνος και η ανελέητη παρέλευσή του, παρέλευση που μοιάζει σα να πραγματοποιείται μέσα σε μια μόνο στιγμή. Έτσι, η ποιήτρια κατορθώνει να αποδώσει και να απολαύσει αυτή την αίσθηση συμπύκνωσης του χρόνου, μια αίσθηση που εικονίζεται και αντικατοπτρίζεται ακριβώς στον τρόπο με τον οποίο τα κύματα και η διάρκεια της σκέψης έχουν συμπυκνωθεί και κρυσταλλωθεί, έχουν στην κυριολεξία συρρικνωθεί στο ποίημα.