***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***

Κρουσταλλένια και άλλα παραμύθια, Μίλα Παβίσεβιτς

Το γέλιο είναι ένα ρήγμα στην αυτοματοποιημένη συμπεριφορά, σημειώνει ο Ανρί Μπερκσόν.

Και τα παραμύθια Ανρί, και αυτά;

Ω, μα αυτά σημαίνουν πολλά περισσότερα, καθώς μιλούν για την ομορφιά με έναν συγκαλυμμένο τρόπο, εξαιρετικά κατάλληλο για αυτήν την λογική εποχή. Πρόκειται για κείμενα που κοντράρονται με την σιγαλιά, λέξεις που κάνουν λόγο για ερωτευμένα μάτια, λέξεις που σκάβουν μέτρα κάτω από τα σκουπίδια του τωρινού καρναβαλιού. Ένα είδος ατροπίνης που ενεργοποιεί τις άλλες δυνάμεις του κόσμου, αυτές που ο άνεμος της πραγματικότητας αφανίζει.

Αυτό είναι τα παραμύθια, μπαλκόνια που χορεύουν με μια ανοιξιάτικη μοναξιά, πρόσωπα που κατοικούν το τίποτε, που αντιστέκονται στην αγριότητα της ύλης, την ανικανότητά της. Στα παραμύθια ποτέ και κανείς δεν προδίδει τους όρκους του, το προαίσθημα κρατά το ίσο εκείνων των κόσμων, χαρίζει το βάλσαμό του σε μια απόλυτα ερμηνευμένη εποχή. Ξυπνούν με τον άνεμο και σαλεύουν, επιστρατεύουν τεχνάσματα, βάζουν στο κάδρο όλους εκείνους τους κομπάρσους και τις ντελικάτες σκηνές που ονειρευτήκαμε. Διαθέτουν χαρισματικά ονόματα και τίτλους διαμορφωμένους κάτω από το πρίσμα της τυχαιότητας που εκλεκτικά επιλέγει μια αλήθεια, μπλέκοντας το παραμύθι στα δίχτυα της αθανασίας.  Οι χαρακτήρες των παραμυθιών φορούν ανθισμένες μουσελίνες, σκουριασμένες πανοπλίες, σε μια νύχτα φθάνουν ως το φεγγάρι και έπειτα βυθίζονται στις χιλιάδες λεύγες. Μπορεί και να πεθαίνουν μα δίχως το γνώριμο ύφος των ανθρώπων. Κατέχουν χρυσές χήνες και κατακόκκινες μύτες που μια μέρα θα προστεθούν στο μεγάλο, πάλλευκο άστρο που φέγγει αυθαίρετα και για αυτό ευτυχισμένα, ψηλά στο στερέωμα. Ο άνεμος στα παραμύθια πάντα ευωδιάζει ζάχαρη και μέλι και τα κορίτσια, μισές πεταλούδες, μισές όνειρα μες στην μικρή τους φόρμα στήνουν το σεμνό και πανανθρώπινο τραγούδι.

Με αυτόν τον πρόλογο και μια αίσθηση απατηλής αστραπής ετούτο το σημείωμα υποδέχεται την συλλογή παραμυθιών της Κροάτισσας Μίλα Παβίσεβιτς από τις εκδόσεις Βακχικόν. Οι μεταφράσεις και η εικονογραφία ανήκουν στον Κωνσταντίνο Μούσσα και την Μαρία -Αθηνά Ντόλκου αντίστοιχα και διαμορφώνουν το εξαιρετικό περιεχόμενο των ιστοριών. Δεκατρία παραμύθια που μιλούν για χρώμα και προσφορά και αθωότητα συναντιούνται κάτω από την σκέπη της γραφής της Μ. Παβίσεβιτς. Ετούτο το σημείωμα συλλογίζεται πως τα παραμύθια γεννιούνται στις πιο απόκοσμες καρδιές. Οι σκληρές, βαλκανικές μνήμες της δημιουργού χαρίζουν στο κοινό, παιδικό και μη, αυτές τις φιλόδοξες ιστορίες που αρχίζουν και τελειώνουν στην κόψη ενός υπαινιγμού, αφήνοντας στην άκρη διδακτισμούς και καλλιέπειες. Μες στην καρδιά τους σαλεύει ο βόμβος του μαγικού ροδανιού που αντλεί από την ζωή και μεταστοιχειώνει το υλικό της, χαρίζοντάς της το κατακόρυφο βάρος μιας υψηλότερης σημασίας. Η γλύκα του κόσμου τους, οι χαρτονένιες καρδιές των ηρώων τους, η μεγαλοφυία της φαντασίας που γεννά κάτι άλλο, έξω από τα τέρατα του Γκόγια και της λογικής του, συνιστούν μια προστιθέμενη αξία σε όσα σήμερα κατοχυρώνουν το παραμύθι στην πρώτη γραμμή της λογοτεχνίας. Τα μικρά τους τεχνάσματα, τα πρόσωπα που ρομαντίζουν δεν αφαιρούν τίποτε από την συλλογική τους σημασία.

Με τον πιο χαρισματικό τρόπο, η Κροάτισσα Μίλα Παβίσεβιτς εισάγει στα κείμενα το πρόβλημα του καιρού της που είναι ένα δικός μας, αιώνιος καιρός. Οι ιστορίες της μειώνουν το βάρος του μολυβιού που κάνει ασήκωτο αυτόν τον κόσμο. Πέφτουν σαν δροσιά πάνω στα χέρια του μύστη και είναι πιθανό πως ένας γελωτοποιός, ένας νάνος με συμπονετική καρδιά, μια κρουσταλλένια μπορούν να σώσουν αυτά εδώ τα ερείπια. Ακολουθούν την μυστική συνταγή του μύθου, αντλούν από την ουσία του έρωτα για να δείξουν την σημασία του. Οι ανθρώπινες αξίες ως συνέπεια μιας άδολης πίστης, το ιδεώδες της ομορφιάς, όπως γράφει ο καθηγητής Παναγιώτης Βασσάλος συνθέτουν μερικά από τα συγκριτικά, ψυχικά πλεονεκτήματα ενός  λογοτεχνικού είδους, προικισμένου με διαχρονικότητα. Ένας δρόμος για την αιωνιότητα είναι τα παραμύθια, αυτά που προτείνουν οι εκδόσεις Βακχικόν και όσα τυλίγονται μες στους ατμούς της νύχτας, αναζητώντας τις πηγές τους στην λαϊκή αφήγηση. Όλα επιτρέπονται στα παραμύθια, όλα επιτρέπονται σε αυτές τις ψυχές που υψώνονται μια ιδέα πάνω από τον κόσμο τους. Το μυστήριό τους, ανθρώπινα δοσμένο, οι Αρετούσες και οι Ερωτόκριτοί τους και τα μαγεμένα βασιλόπουλα που αντιμάχονται την εποχή μας με την ταπεινή τους φρεσκάδα. Οι ήρωές τους φορούν κατάσαρκα το φως και με το πείσμα ενός ονείρου πορεύονται μες στην σύντομη βιογραφία τους, επιφέροντας μια μικρή και αδιάκριτη ανατροπή στην τάξη των πραγμάτων. Στο φόντο τους λάμπουν ολοζώντανα μυθιστορήματα με κεφάλαια από δάκρυα, μοναξιές, ειδύλλια και πράξεις ηρωικές. Αγαθοί γίγαντες που στα κέφια τους παίζουν με αστραπές και καταιγίδες ή γητεύουν τα φίδια, παρελαύνουν από τις σελίδες της Κρουσταλλένιας των εκδόσεων Βακχικόν. Στήνουν στο βάθος έναν μπουφέ γεμάτο ηρωισμό, νιάτα και ομορφιά. Απ΄εκεί ξεχωρίζεις δίχως δυσκολία καμιά, την ευλογημένη αρχιτεκτονική της ζωής που συμπλέει με τον μύθο και όλα τα ανατρέπει.

Η Μίλλα Παβίσεβιτς υπηρετεί ένα δύσκολο είδος. Με σημαντικές βραβεύσεις, τόσο στην χώρα της όσο και στους κύκλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, επιβεβαιώνει πως το καλαίσθητο των ιστοριών της που μεταφράζει ο Κωνσταντίνος Μούσσας δεν στηρίζεται στο τυχαίο, την προχειρότητα. Σε συνδυασμό με την άρτια και υποβλητική εικονογράφηση οι εκδόσεις Βακχικόν τιμούν τον μύθο που λάμνει στο περιθώριο της ζωής, που μας συντροφεύει σε αλησμόνητους,  παιδικούς καιρούς και μας διδάσκει έναν τρόπο να κρατούμε ανοιχτές τις πιθανότητες του σύμπαντος. Το ίδιο εκείνο υλικό που ανανεώνεται, δανείζεται, μετουσιώνεται, εξαγοράζοντας με το τίποτε την χαμένη μας τρυφερότητα.

Μετάφραση: Κωνσταντίνος Μούσσας | Εικονογράφηση: Μαρία-Αθηνά Ντόλκου | Σελ. 54  

*** Ο Απόστολος Θηβαίος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1980. Σπούδασε στην Αθήνα οικονομικά και σήμερα εργάζεται στον τραπεζικό τομέα. Η ενασχόλησή του με τη συγγραφική δραστηριότητα ξεκίνησε το 2007. Κείμενα και ποιήματά του περιλαμβάνονται στο λογοτεχνικό περιοδικό “Νέα Σκέψη”, όπου και συμμετέχει συστηματικά. Δουλειά του έχει συμπεριληφθεί στη “Φιλολογική Πρωτοχρονιά” (εκδ. Μαυρίδη), στην ανθολογία του Συλλόγου Βιβλιόφιλων Έδεσσας, στη συλλογική ποιητική συλλογή των εκδ. “Σίλφιον” καθώς και στο “Αλμανάκ” του 2009, που οργανώθηκε και δημοσιεύθηκε από την ομάδα του “Ποιείν”. Επίσης δείγμα γραφής μπορεί κανείς να εντοπίσει σε πολλά έντυπα, ηλεκτρονικά και μη, όπως το περιοδικό “Asante” ή τους δικτυακούς χώρους της ομάδας “Ποιείν” και άλλων συγγραφικών, ηλεκτρονικών κοινοτήτων. 

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.