***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***
Βρέθηκα πρόσφατα στη Βέροια κι είχα την ευκαιρία να παρουσιάσω ένα βιβλίο μου στην πραγματικά υπέροχη Δημόσια Βιβλιοθήκη της πόλης. Ενθαρρυντικό το γεγονός πως την είδα γεμάτη κόσμο και κυρίως νέους ανθρώπους.
Δεν ήταν η μόνη ευχάριστη έκπληξη. Ως λάτρης της Ιστορίας, αλλά και εκτιμώντας όσους διαφυλάσσουν τη μνήμη, δεν μπόρεσα παρά αν εκτιμήσω πως προβάλλεται η εβραϊκή ιστορία της Βέροιας, σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει σε πολλές άλλες πόλεις της Ελλάδας. Η συνοικία υπάρχει, έχει αναπαλαιωθεί -έστω και σε ένα μέρος της- το ίδιο και η Συναγωγή. Υπάρχουν πινακίδες ενημερωτικές, γίνονται εκδηλώσεις.
Στο πεζοδρόμιο, πλάι στο παλιό Γυμνάσιο έχουν τοποθετηθεί έξι μπρούτζινοι κύβοι μνήμης -προσωπικά έχω δει στο Βερολίνο παρόμοιους- με τα ονόματα έξι παιδιών από 10 έως 15 ετών. Κάτω από τα ονόματα και τις ηλικίες τους είναι χαραγμένη η ίδια πρόταση: «Εκτοπίστηκε στο Άουσβιτς, όπου και εξοντώθηκε».
Από τους 850 Εβραίους κατοίκους που είχε η Βέροια κατά την έλευση των Γερμανών, εκτοπίστηκαν οι 680…
Οι κύβοι της μνήμης, δίνουν την έμπνευση στη Χρυσάνθη Πρωτοψάλτου, να γράψει μια υπέροχη νουβέλα με τον τίτλο «Οι μπρούτζινοι κύβοι» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ελκυστής.
Ο ήρωάς της ο Χάρης είναι μαθητής που αναλαμβάνει να κάνει μια εργασία, ωστόσο μέσα από τα στοιχεία που συγκεντρώνει κάνει μια φανταστική ανάπλαση της ζωής του 12χρονου Δανιέλ Ασσέρ, του Ιακώβ. Ζούμε τις τελευταίες μέρες πριν από τον εκτοπισμό. Ήδη έχει απαγορευτεί η πρόσβαση στο σχολείο, όμως ο Ασσέρ με τον αγαπημένο του φίλο τον Θεμιστοκλή, διαβάζουν κάθε απόγευμα κι έτσι παρακολουθεί όλη την ύλη του σχολείου.
Στην κρίσιμη στιγμή της συγκέντρωσης των Εβραίων της πόλης βρίσκει καταφύγιο στην οικογένεια του Θεμιστοκλή, όμως δεν θα αντέξει να είναι μακριά από την οικογένειά του. Έτσι θα ακολουθήσει την τύχη τους: Τον θάνατο…
Με γνώση, ταλέντο και τρυφερότητα η συγγραφέας παρουσιάζει αυτή την ιστορία που μια στις ψυχές μικρών και μεγάλων και μπορεί να φανεί χρήσιμη όταν θέλουμε να εξηγήσουμε στα παιδιά τι σήμαινε το Ολοκαύτωμα.
Ο Χάινριχ Χάινε, είχε γράψει προφητικά, εκατό χρόνια σχεδόν πριν από τα κάψιμο των βιβλίων από τους Ναζί :
«…Εκεί όπου καίνε βιβλία, μία μέρα θα καίνε και ανθρώπους…»
Δυστυχώς αποδείχτηκε προφητικός…
Το σκέφτομαι διαβάζοντας την υπέροχη έκδοση που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μεταίχμιο με το Graphic Novel Φαρενάιτ 451 που προσάρμοσε ο ίδιος ο συγγραφέας του διαχρονικού αυτού αριστουργήματος, ο Ray Bradbury και εικονογράφησε ο Tim Hamilton. Η μετάφραση είναι του Αλέξη Καλοφωλιά.
Γνώρισα πρώτη φορά το έργο μέσα από την ομώνυμη ταινία του Φρανσουά Τρυφώ με τη Τζούλι Κρίστι και τον Όσκαρ Βέρνερ. Διάβασα το βιβλίο εκ των υστέρων.
Είδα και τη νέα ταινία του 2018 που γυρίστηκε από τον Ramin Bahrani για το HBO, μια αρκετά ενδιαφέρουσα προσέγγιση του βιβλίου.
Όμως είναι διαφορετικό να διαβάζεις μια διασκευή για κόμικ από τον ίδιο τον συγγραφέα, ενώ παράλληλα το βιβλίο σου δίνει την ευκαιρία αν μιλήσεις για δύσκολα θέματα στα παιδιά. Να τα βοηθήσεις να τα προσεγγίσουν μέσα από τον συνδυασμό λόγου και εικόνας.
Πολύ ενδιαφέρον έχει και ο πρόλογος του συγγραφέα (το 2009), που εξηγεί πως εμπνεύσθηκε το βιβλίο από ένα τυχαίο περιστατικό, αλλά και καταλήγει σε μια πολύ ενδιαφέρουσα πρόταση που θα ήταν πολύ χρήσιμη για μικρούς και μεγάλους:
«Προτείνω, όποιος διαβάσει αυτόν τον πρόλογο να ξοδέψει λίγο από τον χρόνο του για να κατονομάσει το βιβλίο που θα ήθελε ο ίδιος ή η ίδια να απομνημονεύσει ώστε να το διασώσει από μελλοντικούς λογοκριτές ή «πυροσβέστες». Και όχι μόνο να το κατονομάσει, αλλά και αν καταθέσει και τους λόγους για τους οποίους θα ήθελε να το απομνημονεύσει και για τους οποίους η ενθύμησή και η απαγγελία του θα είχαν μεγάλη σημασία για το μέλλον…»
Τα βιβλία δεν καίγονται σήμερα, αλλά λογοκρίνονται. Η ανησυχητική κίνηση, με πρόσχημα την πολιτική ορθότητα έχει ξεκινήσει από τις Ηνωμένες Πολιτείες και δυστυχώς εξαπλώνεται. Η Μαρίζα Ντεκάστρο, έγραψε πρόσφατα ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο για το θέμα αυτό στον «Αναγνώστη», με τον χαρακτηριστικό τίτλο «Πνευματικός μεσαίωνας – γονείς λογοκριτές!»
Όμως το βιβλίο δεν κινδυνεύει μόνο από τη λογοκρισία. Παντού έχουμε το ανησυχητικό φαινόμενο τα παιδιά μετά από μια ηλικία να μη διαβάζουν και ειδικά τα αγόρια. Σε μια περίπτωση που μιλούσα για το κάψιμο των βιβλίων, μου είπαν «Και τι πειράζει; Είναι άχρηστα! Μπορούμε να βρούμε ό,τι θέλουμε στο Ίντερνετ»…
Ευτυχώς υπάρχει και ο αντίποδας:
Η Αναστασία Χριστοπούλου γράφει «Μα άσε επιτέλους το βιβλίο!». Μια πολύ διασκεδαστική και πρωτότυπη ιστορία με εικονογράφηση της Ναταλίας Καπατσούλια που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός. Ο ήρωάς της ο Μάρκος δεν αφήνει από τα χέρια του τα βιβλία. Κοιμάται, τρώει, πάει στο μπάνιο διαβάζοντας. Ό,τι κι αν κάνει η οικογένειά του για αν τον στρέψει στα ηλεκτρονικά παιχνίδια, στα τάμπλετ και στα κινητά, δεν τα καταφέρνει.
Στο σχολείο απαγορεύονται τα βιβλία! Εκείνος συνεχίζει απτόητος με την αμέριστη στήριξη της γιαγιάς του που έχει μια μεγάλη βιβλιοθήκη και του έχει εμπνεύσει την αγάπη για την ανάγνωση…
Όμως μια μέρα γίνεται γενικό μπλακ άουτ στην πόλη. Οι άνθρωποι χωρίς κινητά, τάμπλετ, υπολογιστές και τηλεοράσεις νιώθουν απελπισμένοι.
Τότε ο Μάρκος σχεδιάζει με τη βοήθεια της γιαγιάς του μια μυστική αποστολή: Μοιράζουν βιβλία από τη βιβλιοθήκη της σε όλα τα σπίτια μαζί με ένα σημείωμα που γράφει:
«Πλήττεις, το ξέρουμε! Άνοιξε το δέμα που κρατάς στα χέρια σου και.. θα δεις! ΠΡΟΣΟΧΗ: Είναι μυστικό! Μην το μοιραστείς με κανέναν παρά μόνο όταν θα έχεις ολοκληρώσει!
ΥΓ. Επίστρεψέ το στη διεύθυνση: Οδός Ονείρων, Αριθμός άπειρο»
Οι αντιδράσεις όσων λαμβάνουν το δέμα είναι ποικίλες. Μερικοί μάλιστα εξοργίζονται. Στο τέλος όμως, όπως και όλη η οικογένεια του Μάρκου, διαβάζουν τα βιβλία.
Όλα αλλάζουν μετά από αυτό το «πείραμα». Τα βιβλία κερδίζουν τη μάχη.
Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
