***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***

Αγάπη, Δικαιοσύνη, Ελευθερία, Πατ Πάρκερ, Εκδόσεις Βακχικόν

Η ποίηση είναι φωνή και μάλιστα φωνή δυνατή. Όταν ξεφεύγει από την τροχιά του ατομικού βιώματος και τάσσεται υπέρ συλλογικοτήτων, όπως οι κάθε λογής μειονότητες ή τα θύματα διάκρισης, αποκτά ακόμη μεγαλύτερη ένταση και μετατρέπεται σε ουρλιαχτό ή κραυγή. Μια τέτοια κραυγή είναι και η ποίηση της Πατ Πάρκερ, κατά κόσμον Πατρίσια Κουκς (Patricia Cooks) που γεννήθηκε τον Ιανουάριο του 1944 σε μια αφροαμερικανική συνοικία στο Χιούστον του Τέξας. Η οικογένειά της ήταν φτωχή, έτσι τα προβλήματά της δεν ήταν μόνο ο ρατσισμός που βίωναν οι μαύροι και ο σεξισμός που κυριαρχούσε τόσο μεταξύ μαύρων όσο και λευκών: προβλήματα καθημερινής επιβίωσης έμπαιναν επίσης στην εξίσωση.

Δεν είναι λοιπόν να απορεί κανείς που η Πάρκερ αποφάσισε να μιλήσει για την αγάπη, τη δικαιοσύνη και την ελευθερία μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον: αυτά ήταν τα ιδεώδη που χρειαζόταν περισσότερο η ίδια και ο κόσμος όπως τον βίωνε. Είναι ωστόσο να απορεί κανείς που βρήκε το σθένος να το κάνει σε μια εποχή που το να είσαι γυναίκα και μαύρη σε έβαζε σε κατάφωρα μειονεκτική θέση.

Προφανώς δεν ήταν απλώς ιδεαλίστρια. Μια σειρά από δολοφονίες την έσυρε στο κατώφλι της απόφασης να κραυγάσει: η δολοφονία της μικρότερης αδερφής της από τον ομοεθνή σύζυγό της, η δολοφονία του θείου της στη φυλακή (αν και η επίσημη εκδοχή της αστυνομίας ήταν ότι επρόκειτο για αυτοκτονία) και η δολοφονία ενός ομοφυλόφιλου αγοριού από συνομηλίκους του στην κοινότητα της περιοχής της.

Δύο εμβληματικά ποιήματά της αντικατοπτρίζουν τις αδικίες που αφορούν τις δύο πρώτες δολοφονίες οι οποίες τεχνηέντως συγκαλύφθηκαν: το «Γυναικοκτονία» (στο πρωτότυπο: Womanslaughter σε αντιδιαστολή με τον άφυλο όρο manslaughter –  ο επίσημος όρος femicide,  όπως σημειώνει στον ενημερωμένο πρόλογό της η ανθολόγος, μεταφράστρια και γνωστή ποιήτρια Νίκη Κωνσταντοπούλου, άρχισε να χρησιμοποιείται μόλις το 1976) για τη δολοφονία της αδερφής της και το «Τζόουνσταουν» (Johnstown) για τη δολοφονία του θείου της.

Γυναικοκτονία (αποσπάσματα)

Τι πρέπει να γίνει με αυτόν τον άντρα;

Είναι έγκλημα πρώτου βαθμού;

Όχι, είπαν οι άντρες στο δικαστήριο,

Είναι έγκλημα πάθους.

Ήταν εν βρασμώ.

[…]

Οι άντρες στο δικαστήριο έστειλαν τον ήσυχο

Μαύρο στη φυλακή.

Πήγαινε στη δουλειά την ημέρα.

Πήγαινε στη φυλακή & κοιμόταν τη νύχτα.

Μέσα σ’ ένα χρόνο, πήγε σπίτι του.

Τζόουνσταουν (απόσπασμα)

Θυμήθηκα τον θείο μου τον Ντέιβ

πέθανε στη φυλακή

αυτοκτονία

είπαν οι αρχές

«Το παιδί απλά ανέβηκε και κρεμάστηκε»

και θυμάμαι τη μητέρα μου

τη δυσπιστία της, τον πόνο της

«Αυτοί οι λευκοί σκότωσαν τον αδερφό μου

ο Ντέιβ δεν αυτοκτόνησε»

[…]

ο Ντέιβ δεν βρήκε τον θάνατο απ’ το δικό του χέρι

κάποιος φρουρός αποφάσισε ότι

ο αράπης έπρεπε να πεθάνει.

Ένα τρίτο ποίημα, το «Τίμοθι Λι», από το οποίο το παρακάτω απόσπασμα, αναφέρεται στην τρίτη δολοφονία, του ομοφυλόφιλου νέου:

Αυτός, αυτός, αυτός

ο Τίμοθι Λι,

που βρήκαν να κρέμεται

από ένα κλαδί

η αστυνομία λέει αυτοκτονία

η οικογένεια λέει ρατσισμός

οι φίλοι ομοφοβία

ένα μόνο είναι βέβαιο

ο Τίμοθι Λι είναι νεκρός

Τα σωθικά της Πάρκερ (μια λέξη που χρησιμοποιεί συχνά στα ποιήματά της) καίνε από την αδικία, και το δίκαιο που την πνίγει μετατρέπεται με τη γραφή της όχι μόνο σε κραυγή, αλλά και σε σημαία. Επρόκειτο για σημαία που σήκωσαν πολλές γυναίκες μετά από κείνη.

Η Πάρκερ δεν διστάζει να γράψει για όλα όσα την πονούν και για έναν κόσμο που οραματιζόταν να διέπεται από αγάπη, ελευθερία και δικαιοσύνη. Γράφει για όλα τα κακώς κείμενα, για τους σκλάβους προγόνους της, για τα δικαιώματα των μαύρων (που τους αναγράφει πάντα με κεφαλαίο Μ), για την πατριαρχία, την καταπίεση. Γράφει επίσης για τον ομοφυλοφιλικό έρωτα, αφού και η ίδια βρήκε την αγάπη σαν λεσβία μετά την αποτυχία των δύο της γάμων (ο πρώτος της σύζυγος την κακοποιούσε και ο δεύτερος υποβίβαζε τη δουλειά της).

Ο εραστής μου είναι γυναίκα

                & όταν την κρατώ –

                νιώθω τη θέρμη της –

νιώθω ωραία – νιώθω ασφάλεια

(απόσπασμα από το ποίημα «Ο εραστής μου είναι γυναίκα»).

Στα ποιήματα της Πάρκερ η συνέπεια δεν είναι το παν. Πολλές φορές η ποιήτρια περνά από τη μία ιδέα στην άλλη ξαφνικά, χωρίς μετάβαση, κάτι που – όπως σημειώνει η Κωνσταντοπούλου – δυσχέρανε το μεταφραστικό της έργο. Αυτό ωστόσο δεν εμποδίζει την ποίησή της να είναι καθηλωτική. Όπως επισημαίνει η Κωνσταντοπούλου, «στην ποίηση της Πάρκερ, μαθαίνει κανείς να σιωπά για να ακούσει». Πρόκειται για σημαντική ποίηση που αντηχεί ακόμη και σήμερα τις κοινωνικές συνθήκες.

Η Πάρκερ επανερχόταν συνέχεια στα ποιήματά της, κάνοντας ξανά και ξανά αλλαγές στους στίχους, ακόμα και στους τίτλους, νιώθοντας πως ένα ποίημα δεν είναι ποτέ τελειωμένο ή οριστικό. Αυτή η πίστη της στις δυνατότητες αδιάκοπής βελτίωσης ενός έργου συνοψίζει και την αισθητική της άποψη απέναντι στην τέχνη: για να είναι άμεμπτη και εξευγενισμένη, θα πρέπει ολοένα να δουλεύεται. Είναι ένας τρόπος θέασης της τέχνης που αναπόφευκτα την κάνει ενεργό τμήμα της ζωής του καλλιτέχνη, φέρνοντάς την ολοένα στο προσκήνιο, έτσι που τέχνη και ζωή να αποτελούν αξεδιάλυτο σύνολο.

Η ανθολόγηση των ποιημάτων του βιβλίου έγινε από τον συγκεντρωτικό τόμο The Complete Works of Pat Parker, ed. A Midsummer’s Night Press & ed. Sinister Wisdom Inc., first edition October 2016. Η σειρά εμφάνισης των ποιημάτων ακολουθεί τη σειρά του συγκεντρωτικού τόμου. Είμαστε ευγνώμονες στις εκδόσεις Βακχικόν που μεταφέρουν τέτοιες σπουδαίες ποιητικές φωνές στην ελληνική γλώσσα. Και σε μεταφραστικά εγχειρήματα, όπως αυτό της Νίκης Κωνσταντοπούλου, που δικαιώνουν το αποτέλεσμα.

 Αποκτήστε το βιβλίο

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.