***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***
Αν η “Φιλοσοφία του Μπουντουάρ” δεν είναι παρά ένας χλιαρός και υποτονικός προθάλαμος για αρχαρίους προκειμένου να εισέλθει κανείς στο βαθύτερο σκεπτικό του Ντε Σαντ, τότε οι “120 Ημέρες” είναι η αίθουσα του θρόνου.
Τέσσερις ισχυροί άντρες απ’ την κορυφή της κοινωνικής πυραμίδας, αποφασίζουν να επιδοθούν σε έναν πολυήμερο μαραθώνιο οργίων, απαγορευμένων για πληβείους, απολαύσεων και φόνων. Σκοπός τους είναι, εκτός απ’ το να καταφέρουν να νιώσουν τη μέγιστη δυνατή ικανοποίηση που μπορεί να αισθανθεί ποτέ θνητός, να παραβιάσουν μέχρις κορεσμού, το δεκάλογο των θεϊκών εντολών που κατέβασε πάνω σε πλάκες, κάποτε, απ’ το όρος Σινά ο Μωυσής. Οι “120 Ημέρες” πέρα από μια γλαφυρότατη πραγματεία για το ποια ακριβώς μπορεί να γίνει η ανθρώπινη φύση όταν αποτραβηγμένη στα ιδιαίτερα της τσιτσιδώνεται εντελώς μπροστά στον καθρέφτη, θα μπορούσε κανείς να πει ότι είναι, μια διαρκής πρόσκληση σε μονομαχία με το Υπέρτατο Όν.
Μια εκτενέστατη μηνυτήριος αναφορά προς τον βασιλέα των Ουρανών, με σκοπό την ηθική ικανοποίηση του έγκλειστου φιλοσόφου, πιθανότατα για τις αδιανόητες στερήσεις και τους αυστηρούς περιορισμούς που είδε να του επιβάλλουν κάποτε, ο κλήρος της εποχής του και η, από διαφορετικούς δρόμους, συναντημένη ηθική, λαϊκών και ευγενών.
|
Το σχέδιο υλοποίησης της Δαντικής Κόλασης αυτών των τεσσάρων υψηλά ιστάμενων καθαρμάτων, δεν είναι παιχνίδι για όποιον κι όποιον, είναι μια κλειστή γιορτή για λίγους και εκλεκτούς. Οι θύτες πρέπει να έχουν στείλει “στο καλό” από καιρό την όποια συνείδηση τους έχει απομείνει και η μόνη στοργή που επιτρέπουν στον εαυτό τους να αισθανθεί είναι αυτή για τον ευγενή συνένοχο που όπως και οι ίδιοι, παραδίδεται ανενδοίαστα σε μια σειρά από ακατανόμαστες ελευθεριότητες πέρα από κάθε ηθικό σύνορο και φαντασία. Τα θύματα επιλέγονται προσεκτικά, μέσα από τα πιο ονομαστά σαλόνια της καλής κοινωνίας χωρίς αυτό να σημαίνει ότι απορρίπτονται λοιπές προικισμένες και υγιείς προσφορές από χαμηλότερες τάξεις. Η ιδιόρρυθμη αυτή ωδή εις τα κατώτερα των ενστίκτων, απαιτεί τα υποκείμενα που πρόκειται να βρεθούν στο απόλυτο έλεος της μοχθηρής τετράδας, να διαθέτουν την τελειότερη δυνατή συμμετρία ανατομικών και ψυχικών χαρισμάτων. Μια σειρά από υπέρτατα ταμπού και φρικαλεότητες όπως αιμομιξία, πατροκτονία, μητροκτονία, συμβολικοί αρραβώνες ανάμεσα σε συγγενείς πρώτου βαθμού, απανωτές βεβηλώσεις ιερών συμβόλων και άλλα, λαμβάνουν χώρα με κραυγαλέα επιδεικτικό τρόπο καθώς επίσης και σε άπειρες παραλλαγές. Η καλοσύνη με την ανθρώπινη, πόσο δε μάλλον με την εκκλησιαστική έννοια, είναι μια ξεπερασμένη έως ασόβαρη κατάσταση μυαλού, για τον συγγραφέα. Στο ιδιόρρυθμο σύμπαν των “120 Ημερών” η απονήρευτη αρετή, είναι το προσόν εκείνο που αγκαζέ με την αυστηρά διατηρημένη απ’ τους περιορισμούς των κατηχητικών γενετήσια αγνότητα, δίνουν σε όποιον τις φέρει απάνω του, ένα πρώτης τάξεως πιστοποιητικό γνησιότητας πως “εδώ πρόκειται για περιζήτητο θύμα”. Το έγκλημα, στο γλωσσάρι του Σαντ, αποκτά έναν περισσότερο φιλοσοφικό και λιγότερο ποινικό, χαρακτήρα. Ο νόμος και οι συνέπειες του είναι μια συμπαθής και απομακρυσμένη αοριστία, που δεν φαίνεται να εγγίζει καθόλου την συντροφιά των ισχυρών της “αδελφότητας του εγκλήματος” που δε σταματούν να επιδίδονται σε πάσης φύσεως κακουργηματικές πράξεις με την παρορμητικότητα ενός ανήλικου στο ασφαλές περιβάλλον ενός “παιδότοπου”. Όσο για την ηθική του ίδιου του συγγραφέα, μοιάζει να μη κατοικεί εκεί όπου βόσκει εκείνη των ηρώων του. Παρά τις ακραίες επιτραπέζιες απόψεις που διαβάζουμε να εκφράζουν με κατηγορηματικό τόνο, οι χαρακτήρες του βιβλίου, ο Ντε Σαντ περισσότερο διασκεδάζει, παρά μοιάζει να ταυτίζεται απόλυτα μ’ αυτές. Αφήνοντας να καταλάβουμε πως, την ώρα που γράφει για τα έργα και τις ημέρες του κολασμένου του κουαρτέτου, δε παύει να τους παρακολουθεί με ένα παραέξω και πιο ορθολογιστικό μάτι, χάριν ίσως μιας φιλοσοφικής ισορροπίας.
|
Την ίδια στιγμή, η Γαλλία, έξω απ’ το περιστοιχισμένο από κάγκελα, ελευθεριακό σύμπαν του Ντε Σαντ, είναι ένα γιγαντιαίο κύμα που ετοιμάζεται να καταπιεί, την εδώ και αιώνες, μισητή για την φιλαυτία της μοναρχία. Εντός του όμως, ένας ήδη ρομαντικός νοσταλγός του ετοιμαζόμενου να απέλθει, καθεστώτος, ζει και γράφει για τα οφέλη των προνομίων του. Εδώ τίθεται φανερά το θέμα του πόσο σημαντική είναι η διάκριση για το συγγραφέα, καθώς και για την επί χάρτου εξασφάλιση της ατιμωρησίας των μοχθηρών ηρώων του. Όπως πολύ εύγλωττα αναφέρει στο “Tragedy of Ferrex and Porrex” ο Thomas Norton, “Οι θεοί επιτρέπουν κι ανέχονται απ’ τους βασιλείς, όλα αυτά που σιχαίνονται σαν τα βλέπουν στα ανθρωπάκια”.
Ο Ντε Σαντ μοιάζει να κατανοεί καλύτερα απ’ όλους τους φλογερούς διανοούμενους του καιρού του, ότι ο κόσμος έξω, δεν είναι ακριβώς φτιαγμένος για τις ωραίες στο χαρτί ιδεατότητες, τις οποίες πρεσβεύει το αρχόμενο (τότε) κίνημα του Διαφωτισμού και πως ό,τι βίαιη ιστορική ανατροπή υπάρχει στο μενού για να γίνει, σχεδόν πάντα στο τέλος, μια ομάδα ατόμων με επίκτητη ροπή προς τη διαφθορά, καλείται να αναλάβει της τύχες αυτών που θα έχουν την ατυχία να βρεθούν από κάτω της.
***Αξίζει να δοθούν εύσημα στις Εκδόσεις Εξάντας, που περιέλαβαν στην ανανεωμένη Λευκή Σειρά αυτό το σκοτεινό διαμάντι του Ντε Σαντ, με την εξαιρετική μετάφραση των Πέτρο Παπαδόπουλου και Τάκη Θεοδωρόπουλου σε επιμέλεια Άγη Αθανασιάδη. ***
Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
