Λογοτεχνία στην Καλντέρα, της Σωτηρίας Γεωργαντή

1 October 2015

***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***

Το βιβλιοπωλείο

Περιδιαβαίνοντας στα στενά της Οίας, είναι δύσκολο να μην τραβήξει το βλέμμα σου ένα βιβλιοπωλείο υπόσκαφο, διαφορετικό από τα άλλα. Κατεβαίνοντας τα σκαλοπάτια του συνειδητοποιείς ότι η Ατλαντίδα τελικά υπάρχει, και είναι πράγματι στη Σαντορίνη! Οι τοίχοι είναι γεμάτοι από άκρη σ’ άκρη με αποφθέγματα μεγάλων συγγραφέων και ποιητών, ανάμικτα με παιχνιδιάρικους στίχους που απηχούν ωστόσο τη στάση ζωής των υπεύθυνων γι’ αυτό το ξεχωριστό εγχείρημα. Χαζεύοντας τα ράφια που είναι φορτωμένα με βιβλία γραμμένα σε όλες τις πιθανές γλώσσες της υφηλίου –και ελληνικά, αλλά σίγουρα όχι μόνο– συνειδητοποιείς ότι πρόκειται για ένα αυθεντικό βιβλιοπωλείο του κόσμου. Οι ιδρυτές του απλά διάλεξαν να το εγκαθιδρύσουν σε μια από τις ομορφότερες γωνιές του πλανήτη, διόλου τυχαία στην εκτυφλωτικά όμορφη Σαντορίνη.

Η ομάδα του βιβλιοπωλείου είναι ένα ετερόκλητο μίγμα ανθρώπων όλων των πιθανών εθνικοτήτων που τους συνδέει ένα κοινό χαρακτηριστικό: νιώθουν πολίτες του κόσμου και ήρθαν εδώ ακολουθώντας ένα πάθος. Πρώτος από όλους ο Craig Walzer, που ανήκει στην αρχική ομάδα των ιδρυτών και επιμένει και σήμερα, μετά από έντεκα χρόνια, να δίνει όλο του τον εαυτό του σε κάτι που πραγματικά πιστεύει και είναι αποφασισμένος να προστατέψει και να διαφυλάξει με κάθε τρόπο. Κανένα βιβλίο δεν βρίσκεται τυχαία στο βιβλιοπωλείο του – μάλιστα θυμάται με τρομακτική ακρίβεια βιβλία που μπορεί να πέρασαν από τα χέρια του πριν από χρόνια, ενώ μπορεί ανά πάσα στιγμή και χωρίς δεύτερη σκέψη να σου πει ακριβώς πού βρίσκεται το βιβλίο που ψάχνεις. Ο Craig, όμως, είναι και συλλέκτης: ασύλληπτα σπάνια βιβλία, πρώτες εκδόσεις και υπογεγραμμένα αντίτυπα από ιστορικές προσωπικότητες σου προξενούν ίλιγγο και μόνο να τα κοιτάζεις, όταν συνειδητοποιείς την αξία τους.

Ένα μέλος του πληρώματος της Ατλαντίδας διαβάζοντας στην Καλντέρα, Photo credits: Σωτηρία Γεωργαντή

atlantis bookstore_oia_2015 Caldera Festival 2015, Photο credits: Nathan Gibson

Το φεστιβάλ της Καλντέρας

Το βιβλιοπωλείο Ατλαντίδα, πέρα από πόλος έλξης των κάθε λογής τουριστών και ταξιδιωτών που βρίσκονται στην πανέμορφη Οία, αποτελεί και πυρήνα πολιτισμού.

Το Caldera Arts and Literature Festival 2015 διοργανώθηκε φέτος για τρίτη χρονιά, καταφέρνοντας μέσα σε τρεις μέρες να συγκεντρώσει προσωπικότητες πολύ αγαπημένες στο ελληνικό κοινό, όπως η Αμάντα Μιχαλοπούλου, η Σώτη Τριανταφύλλου, ο Αύγουστος Κορτώ, καθώς και τους παγκόσμιας εμβέλειας David Sedaris και Billy Collins.

Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα παρουσία είχε και το Αρχείο Καβάφη, το οποίο στο πλαίσιο του φεστιβάλ οργάνωσε προσωπικές αναγνώσεις του έργου του μεγάλου Αλεξανδρινού από τους ποιητές Κατερίνα Ηλιοπούλου, Ορφέα Απέργη, Παναγιώτη Ιωαννίδη και Θοδωρή Χιώτη. Όσοι παρευρέθηκαν είχαν επίσης την τύχη να παρακολουθήσουν συναυλίες του σολίστα Julian Gargiulo, του μοναδικού Ross Daly με το κουαρτέτο του, καθώς και του ιδιαίτερου Σπύρου Παν – το handpan live του τελευταίου, μάλιστα, συνόδευσε ο Ορφέας Απέργης με καβαφικές απαγγελίες.

Τα πρόσωπα

Αμάντα Μιχαλοπούλου, Photo credits: Σωτηρία Γεωργαντή

Αμάντα Μιχαλοπούλου: Μια από τις πιο προσωπικές φωνές στην ελληνική λογοτεχνία, η Αμάντα Μιχαλοπούλου είναι μια εξαιρετικά ευγενική παρουσία.

Στην κοινή της παρουσίαση με την ομότεχνη και χρόνια φίλη της Σώτη Τριανταφύλλου –δούλευαν μαζί πριν χρόνια ως δημοσιογράφοι στις 24 Ώρες–, μας έκανε την τιμή να διαβάσει ένα διήγημά της, “Ελάφια στα δάση” από τη συλλογή Λαμπερή Μέρα (εκδόσεις Καστανιώτη) και να απαντήσει σε ερωτήσεις τόσο της Σώτης όσο και του κοινού. Δήλωσε ότι το πέρασμα του χρόνου δεν την προβληματίζει ως συγγραφέα, της αρέσει η ωριμότητα που έρχεται με τα χρόνια, ενώ σε ερώτηση της Σώτης ως προς τον κατά κύριο λόγο προσωπικό, εσωτερικό χαρακτήρα των βιβλίων, η Αμάντα απάντησε ότι μάλλον αυτό αποτελεί και τη μεγαλύτερη έκθεση ενός συγγραφέα, να γράφει προσωπικά. Το ζήτημα της αναγνωσιμότητας των ελληνικών βιβλίων στο εξωτερικό απασχόλησε επίσης την κουβέντα, δεδομένου μάλιστα ότι η Αμάντα Μιχαλοπούλου είναι μια συγγραφέας με έργα που μεταφράζονται διεθνώς, ενώ άρθρα της δημοσιεύονται σε ξένα μέσα. Το τελευταίο βιβλίο της, μάλιστα, Γιατί σκότωσα την καλύτερή μου φίλη (εκδόσεις Καστανιώτη), υπήρχε στην Ατλαντίδα και στην έκδοσή του στα αγγλικά για τις ανάγκες του διεθνούς κοινού του βιβλιοπωλείου. Το σχόλιό της σχετικά ήταν ότι είμαστε μια μικρή γλωσσική κοινότητα, ενώ οι ξένοι εκδότες πολλές φορές προτιμούν να αναπαράγουν στερεότυπα, προσθέτοντας γελώντας ότι ακόμα και τα εξώφυλλα των μεταφρασμένων ελληνικών βιβλίων τείνουν να απεικονίζουν τα ελληνικά νησιά!

Μιλώντας στο Literature.gr, η Αμάντα δεν έκρυψε τη χαρά της που συμμετείχε στο φεστιβάλ: “Το Φεστιβάλ της Καλντέρας είναι συγκινητικό – φέρνει συγγραφείς σε ένα από τα ωραιότερα μέρη του κόσμου και κάνει την ανάγνωση να φαντάζει αναγκαία και ευχάριστη δραστηριότητα (κάτι που δεν βλέπουμε να πιστεύουν τόσοι άνθρωποι πια)”, μας είπε. Για την κοινή της παρουσία με τη Σώτη Τριανταφύλλου, είχε να πει “Πηγαίνω σε κάθε παρουσίαση με μια πέτρα στο στομάχι. Όσο μιλάω, θολώνει το μυαλό μου και στο τέλος είμαι σχεδόν ευχαριστημένη και ξεχνάω τι έχω περάσει. Με τη Σώτη ευτυχώς λειτουργούμε θαυμάσια, υπάρχει βαθιά αγάπη και σεβασμός που δίνει πάντα στις συνομιλίες μας κάτι αβίαστο και αυθεντικό”.

Σώτη Τριανταφύλλου, Photo credits: Σώτη Τριανταφύλλου

Σώτη Τριανταφύλλου: Μια συγγραφέας που αρνείται να αυτοπροσδιοριστεί ως καλλιτέχνης αλλά νιώθει περισσότερο σαν επιστήμονας είναι η Σώτη Τριανταφύλλου.

Στην παρουσίασή της στο φεστιβάλ τόνισε και το άλλο παράδοξο, πόσο κοινωνική νιώθει όταν γράφει, ασχολούμενη με εποχές και τόπους πολύ μακριά από τη σύγχρονη Ελλάδα, και πόσο εσωστρεφής νιώθει στην υπόλοιπη ζωή της. Για την ίδια τη συγγραφή είχε να πει ότι πρόκειται για μια μοναχική διαδικασία, αλλά αγαπά αυτή τη μοναχικότητα. Με αφορμή το βιβλίο της, Συγχώρεση (εκδόσεις Πατάκη), η Σώτη σχολίασε ότι σε προσωπικό επίπεδο μπορεί να γίνει πολύ σκληρή και να μην συγχωρέσει, σε ηθικό επίπεδο όμως, πιστεύει στη συγχώρεση – αρκεί να την ενδιαφέρει αυτός που τη ζητάει. Ερωτήθηκε και σχετικά με την πολυπραγμοσύνη της: η Αμάντα τη ρώτησε αν έπρεπε να διαλέξει μόνο ένα ένα πράγμα, τι θα διάλεγε από όλα όσα κάνει. Η απάντηση της Σώτης ήταν ότι δεν θα μπορούσε να ζήσει χωρίς να κάνει έρευνα. Σε ερώτηση του κοινού ως προς το τι σημαίνει “συναρπαστικό” σε ένα κείμενο, απάντησε απολύτως εύστοχα: οι περισσότερες ζωές των ανθρώπων είναι πολύ βαρετές και πολύ συναρπαστικές ταυτοχρόνως, ωστόσο, μια “ζωή που εξετάζεται” (παραπέμποντας στον Σωκράτη) είναι πάντα συναρπαστική. Για έναν συγγραφέα δεν υπάρχει κανένας αγώνας για να βρει κάτι συναρπαστικό να πει, η καθημερινή ζωή μπορεί να είναι εξόχως ασυνήθιστη, πρόσθεσε.

Ως προς τη συμμετοχή της στο φεστιβάλ, μιλώντας στο Literature.gr, μας είπε “Δεν είμαι πολύ κοινωνική, ή μάλλον είμαι ψευτο-κοινωνική: αποφεύγω τα πολλά σούρτα-φέρτα και παρ’ όλ’ αυτά είμαι διαρκώς στους δρόμους. Αυτά τα μικρά φεστιβάλ, που τα οργανώνουν νέοι και συμπαθητικοί άνθρωποι, όπως στην Οία, είναι ακαταμάχητα και δεν μπορώ να αντισταθώ στον πειρασμό. Είναι, μεταξύ άλλων, μια ευκαιρία να συναντήσω φίλους συγγραφείς και να μιλήσουμε για όλα, για σχεδόν όλα, πλην της λογοτεχνίας. Στην πραγματικότητα, για εμάς που γράφουμε και διαβάζουμε βιβλία, η λογοτεχνία δεν είναι θέμα συζήτησης… Ιδιαίτερα, δεν είναι θέμα σπουδαιοφανούς συζήτησης όπως συμβαίνει μερικές φορές – πλήττω αφόρητα με τις φιλολογικές αναλύσεις επαρχιωτών λογίων. Η Caldera μού άρεσε πολύ γιατί είχε φρεσκάδα και δεν είχε επαρχιώτες λογίους.”

Αύγουστος Κορτώ: Ένας συγγραφέας που έχει καταφέρει χάρη στο έργο του αλλά και χάρη στην αμεσότητά του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης να γίνει αγαπημένο πρόσωπο σε μεγάλο μέρος του βιβλιόφιλου κοινού, ο Αύγουστος Κορτώ ήταν χειμαρρώδης στην παρουσίασή του.

Αξιαγάπητα ευάλωτος και ανοιχτός, μίλησε για τη γραφή και την αίσθηση ανάκτησης ελέγχου που του προσφέρει, την ύστατη αυτή ανακούφιση. Είπε επίσης πόσο τον ενδιαφέρει η κωμωδία, πώς η αγωνία και το σκοτάδι μπορούν να μετουσιωθούν σε φάρσα. Αναφέρθηκε εκτενώς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που έδωσαν μία διέξοδο στον ίδιο και σε όλους τους εσωστρεφείς να βρουν ο ένας τον άλλο. Μίλησε σχεδόν με ευγνωμοσύνη για τη διαπίστωση ότι ακόμα και μετά τα τριάντα μπορείς να κάνεις φίλους και να δεθείς με ανθρώπους.

Ο Αύγουστος άγγιξε επίσης ένα θέμα που τον έχει απασχολήσει πολύ, τόσο σε προσωπικό επίπεδο όσο και στο έργο του: την κατάθλιψη. Θέλοντας να καταρρίψει το μύθο της κατάθλιψης ως λίκνου της δημιουργίας, είπε “Η δυστυχία δεν είναι μοναδική, είναι απλά βαρετή. Δεν είσαι ούτε στο ελάχιστο παραγωγικός, δεν μπορείς να δημιουργήσεις, δεν μπορείς ούτε να πλύνεις τα δόντια σου”.

David Sedaris, Photo Credit: Nathan Gibson

David Sedaris: Το λιγότερο που μπορεί να πει κανείς για τον David Sedaris είναι ότι είναι απολαυστικός, όχι μόνο ως συγγραφέας αλλά και ως ομιλητής!

Σε εξαιρετικά καλή διάθεση, διάβασε ένα διήγημα από την τελευταία συλλογή του ”Ας μιλήσουμε για τον διαβήτη με κουκουβάγιες” (στα ελληνικά από τις εκδόσεις Μελάνι) και μίλησε με χιούμορ και περιπαικτική διάθεση για τις περιπέτειες της ζωής του στην Αγγλία, όπου μένει τα τελευταία χρόνια, και τις μικρές εμμονές του. Ο συγγραφέας δεν έκρυψε τη δικαίωση που ένιωσε με την απόφαση του Supreme Court για τον γάμο των ομοφυλοφίλων αλλά και τον προβληματισμό του: μήπως έτσι κανονικοποιείται ένας τρόπος ζωής ο οποίος είχε πάντα το στοιχείο της επανάστασης και της μη συμμόρφωσης στις κοινωνικές νόρμες; Και συμπλήρωσε με ξεκαρδιστικά γέλια, ότι χωρίς δεύτερη σκέψη θα παντρευόταν μόνο και μόνο για την ευνοϊκότερη φορολογική μεταχείριση!

Ο David Sedaris είναι ένας άνθρωπος με γνήσιο ενδιαφέρον για τους άλλους ανθρώπους όπως απέδειξε περίτρανα μετά το τέλος της παρουσίασής του, όταν υπέγραφε τα βιβλία του. Δεν υπήρχε ένας άνθρωπος στην –τεράστια!– ουρά που να έφυγε χωρίς μια σύντομη εγκάρδια συζήτηση μαζί του, μια σειρά ερωταπαντήσεων από έναν Sedaris φιλομαθή και γνήσια περίεργο να μάθει τι μπορεί να κρύβει ο άνθρωπος απέναντί του. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι στα διηγήματά του αναφέρεται συχνά σε ιστορίες που αποθησαυρίζει από αναγνώστες που περιμένουν αυτόγραφο. Κάθε αφιέρωσή του, δε, ήταν απολύτως προσωπική και στοχευμένη, πάντα με χιουμοριστική διάθεση.

Καβάφης στην Καλντέρα: ο ποιητής Παναγιώτης Ιωαννίδης διαβάζει ποίηση στη συντάκτρια του Literature.gr, Σωτηρία Γεωργαντή, Photo credits: Θοδωρής Γεωργακόπουλος-Στέλλα Κασδαγλή

“Ήλθε για να διαβάσει”-Καβαφικές αναγνώσεις: Δεν μπορεί να είναι τυχαίο ότι το έργο του Καβάφη δεν παύει να απασχολεί, να γοητεύει και να εμπνέει. Η παρουσία του έργου του Κ.Π. Καβάφη στο φεστιβάλ της Καλντέρας ήταν απόλυτα ταιριαστή, αφού μιλάμε για έναν αυθεντικά κοσμοπολίτη Έλληνα ποιητή με διεθνή ακτινοβολία.

Η παρουσίαση αυτή, όμως, είχε μια ευρηματικότητα που την έκανε πραγματικά ξεχωριστή: αφενός συνδύαζε ήχο και εικόνα, αφού στο πλαίσιό της πραγματοποιήθηκαν προβολές σχετικές με το έργο του ποιητή, αφετέρου περιελάμβανε αναγνώσεις που δεν ήταν σαν τις άλλες. Η ειδοποιός διαφορά;

Ότι οι τέσσερις ποιητές που συμμετείχαν –Κατερίνα Ηλιοπούλου, Ορφέας Απέργης, Παναγιώτης Ιωαννίδης και Θοδωρής Χιώτης– δεν διάβασαν από καθέδρας στο κοινό αλλά σε όποιον από τους παρευρισκόμενους επιθυμούσε, προσωπικά, κοιτώντας τον στα μάτια.

Ο ενδιαφερόμενος καθόταν απέναντι στον ποιητή, ο τελευταίος έκανε μια ερώτηση στον συνομιλητή του, και με βάση την απάντηση που λάμβανε του διάβαζε ένα ποίημα του Καβάφη. Το αποτέλεσμα ήταν αυτή η ανάγνωση να συνιστά ουσιαστική εμπειρία και βαθιά βιωματική επαφή με το έργο του Αλεξανδρινού που οι συμμετέχοντες θα θυμούνται για καιρό. Αποτιμώντας τη συμμετοχής του Αρχείου Καβάφη στο φεστιβάλ της Καλντέρας, οι εκπρόσωποι του Αρχείου Καβάφη στο φεστιβάλ, Μαριάννα Χριστοφή και Θοδωρής Χιώτης, είχαν να μας πουν τα εξής “Το φεστιβάλ είναι μια πολύ καλή προσπάθεια στη σωστή κατεύθυνση. Η ανταπόκριση του κοινού στη δράση του Αρχείου Καβάφη ήταν ιδιαίτερα συγκινητική. Είναι σημαντικό να υποστηρίζουμε τέτοιες πρωτοβουλίες και συγκινητικό να βρισκόμαστε ανάμεσα σε ανθρώπους που αγαπούν και τιμούν την ποίηση και τη λογοτεχνία”.

Craig Walzer, Photo Credit: Nathan Gibson

Craig Walzer: Ο αεικίνητος ιδρυτής του βιβλιοπωλείου Ατλαντίδα, “είναι ο βιβλιοπώλης που ονειρεύονται όλοι οι συγγραφείς: παθιασμένος, γενναιόδωρος και ονειροπόλος”, όπως μας είπε πολύ χαρακτηριστικά η Αμάντα Μιχαλοπούλου.

Πράγματι, ο Craig στο βιβλιοπωλείο του μοιάζει να βρίσκεται στο φυσικό του περιβάλλον, ξεχειλίζει από αγάπη και νοιάξιμο για αυτόν τον χώρο, ένα όνειρο ζωής που κατάφερε να κάνει πραγματικότητα και πραγματικά μοιάζει βγαλμένο από παραμύθι. Τον ρωτήσαμε, τι χρειάζεται για να συνεχίσει να υπάρχει αυτό το βιβλιοπωλείο, αυτός ο παράδεισος για κάθε φίλο του βιβλίου. “Πληροφόρηση και ιδέες”, είχε να πει στο literature.gr, “είμαι εδώ, ανοιχτός και μιλάω σε οποιονδήποτε. Αυτό που χρειαζόμαστε για να συνεχίσουμε είναι πληροφόρηση και ιδέες”.

Αμάντα Μιχαλοπούλου και Σώτη Τριανταφύλλου στο βιβλιοπωλείο της Ατλαντίδας, Photo Credit: Σωτηρία Γεωργαντή

Μερικοί από τους θησαυρούς της Ατλαντίδας, Photo Credit: Σωτηρία Γεωργαντή

Ένα βιβλιοπωλείο του κόσμου, Photo Credit: Σωτηρία Γεωργαντή

Το χρονολόγιο της Ατλαντίδας, Photo Credit: Σωτηρία Γεωργαντή

Το Literature.gr και η κ. Σωτηρία Γεωργαντή ευχαριστούν θερμά την κ. Αμάντα Μιχαλοπούλου, την κ. Σώτη Τριανταφύλλου, την κ. Μαριάννα Χριστοφή, τον κ. Θοδωρή Χιώτη, τον κ. Craig Walzer, την κ. Βιβιάνα Μηλιαρέση, τις γάτες, τους σκύλους και το υπόλοιπο πλήρωμα της Ατλαντίδας.