***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***
O Εραστής, Μαργκερίτ Ντυράς, Εκδόσεις Μεταίχμιο
Είναι λίγα τα μυθιστορήματα της σύγχρονης λογοτεχνίας που κατάφεραν να θεωρηθούν εμβληματικά τόσο σύντομα μετά την πρώτη τους έκδοση. Και όμως, Ο εραστής της Μαργκερίτ Ντυράς, βιβλίο για το οποίο η συγγραφέας έλαβε το βραβείο Γκονκούρ, κατάφερε πολύ γρήγορα να αποκτήσει τον χαρακτηρισμό του σύγχρονου κλασικού. Η πρώτη του έκδοση στην Ελλάδα έγινε από τις εκδόσεις Εξάντας το 1985, έναν μόλις χρόνο μετά την πρώτη του κυκλοφορία στη Γαλλία, επανεκδόθηκε το 2011 από τις ίδιες εκδόσεις σε νέα μετάφραση, και πλέον κρατάμε στα χέρια μας την ολοκαίνουρια έκδοση από τον εκδοτικό οίκο Μεταίχμιο, σε μετάφραση της Έφης Κορομηλά και με τον κατατοπιστικό πρόλογο της Χριστίνας Ντουνιά.
Η Μαργκερίτ Ντυράς δεν είναι απλή περίπτωση ανθρώπου των γραμμάτων. Είναι μια γυναίκα που η βιογραφία της είναι τουλάχιστον εξίσου μυθιστορηματική με πολλά έργα μυθοπλασίας. Γεννημένη στη Γαλλική Ινδοκίνα, επέστρεψε στη Γαλλία για σπουδές, στη συνέχεια έλαβε μέρος στην Αντίσταση κατά τη διάρκεια της γερμανικής Κατοχής, δεν έπαψε ποτέ να ασχολείται ενεργά με την πολιτική, ενώ εκτός από το μυθιστόρημα ασχολήθηκε και με το θέατρο και τον κινηματογράφο – ήταν η σεναριογράφος της σημαντικής ταινίας Χιροσίμα, Αγάπη μου (1959).
Ο εραστής είναι ένα μυθιστόρημα που φλερτάρει έντονα με την αυτοβιογραφία, ωστόσο μάλλον θα το αδικούσε κανείς αν το προσέγγιζε μόνο έτσι. Κεντρικός χαρακτήρας είναι ένα κορίτσι δεκαπεντέμισι χρονών στη Γαλλική Ινδοκίνα, Γαλλίδα, λευκή, κατά συνέπεια μέλος της άρχουσας τάξης, κι όμως πάμφτωχη. Αυτό που ξέρει είναι ότι θέλει να γράψει. Παρά την ερωτική της απειρία, έχει τη βαθιά γνώση έτοιμης γυναίκας: «Είμαι ήδη υποψιασμένη. Ξέρω κάτι. Ξέρω πως δεν είναι τα ρούχα αυτά που κάνουν τις γυναίκες περισσότερο ή λιγότερο ωραίες, ούτε οι περιποιήσεις ομορφιάς, ούτε οι ακριβές κρέμες, ούτε η σπανιότητα, η ακρίβεια των στολιδιών. Ξέρω πως το πρόβλημα είναι αλλού. […] Δεν χρειαζόταν να τραβήξουν τον πόθο. Υπήρχε σ’ αυτήν που τον προκαλούσε ή δεν υπήρχε. Ήταν κιόλας εκεί με την πρώτη ματιά ή αλλιώς δεν είχε υπάρξει ποτέ.»
Αυτό το παράδοξο πλάσμα προσεγγίζει ένας Κινέζος, παμπλουτος, μέλος της οικονομικής ελίτ, ωστόσο σύμφωνα με τα μέτρα της αποικίας κατώτερος – δεν είναι λευκός. Αναπτύσσεται μια ερωτική σχέση, η πρώτη για τη μικρή, την οποία εκείνη εξαρχής, παρά τον πόθο της, αντιμετωπίζει κυνικά, ως σχέση συναλλαγής. Εκείνος, παρότι την ερωτεύεται με πάθος, το γνωρίζει: «Της λέει ότι ξέρει ήδη ότι δεν θα τον αγαπήσει ποτέ. […] Της λέει: Με ακολουθήσατε εδώ όπως θα ακολουθούσατε τον οποιονδήποτε». Κι όμως, εκείνος, παρά τον έρωτά του, δεν μπορεί να υπερβεί τις κοινωνικές και πατρικές προσταγές: «Ανακαλύπτω ότι δεν έχει τη δύναμη να με αγαπάει αντίθετα στον πατέρα του, να με πάρει, να φύγουμε. Κλαίει συχνά επειδή δεν έχει τη δύναμη ν’ αγαπήσει πέρα από τον φόβο. Ο ηρωισμός του είμαι εγώ, ο ανδραποδισμός του είναι τα χρήματα του πατέρα του.» Τα μέλη της οικογένειάς της καρπώνονται τα οφέλη αυτής της σχέσης, τη φύση της οποίας γνωρίζουν καλά αλλά εθελοτυφλούν για να κρατήσουν τα προσχήματα. Δέχονται τα δώρα και τα πλούσια δείπνα, κι όμως τον περιφρονούν βαθιά, δεν τον κοιτάζουν καν – μόνο και μόνο επειδή είναι Κινέζος, μόνο και μόνο επειδή ξέρουν ότι βρίσκεται στο έλεός της.
Η μέρα έρχεται που οριστικοποιείται η αναχώρηση για Γαλλία. «Από τη στιγμή που ορίστηκε η ημερομηνία της αναχώρησης δεν μπορούσε πια να κάνει τίποτα με το σώμα μου, κι ας ήταν ακόμα μακρινή. Είχε συμβεί απότομα, χωρίς να το καταλάβει. Το σώμα του δεν ήθελε πια αυτή που θα έφευγε, θα πρόδιδε. Έλεγε: Δεν μπορώ πια να σε πάρω, νόμιζα ότι πως μπορούσα ακόμα, δεν μπορώ πια. Έλεγε πως είχε πεθάνει.» Η μικρή φεύγει, εκείνος παντρεύεται εκείνη που θα έπρεπε να παντρευτεί – με καταγωγή σαν τη δική του και το ίδιο πλούσια. Τα χρόνια περνάνε κι όμως για εκείνον τίποτα δεν θα αλλάξει. Την αγαπά πάντα.
Η ιδιαίτερη αυτή ιστορία καταγράφει τον πόθο, την ερωτική αφύπνιση, τα κοινωνικοοικονομικά και φυλετικά στεγανά, τις παραδοξότητες αποικιοκρατίας, το πάθος της γραφής. Ταυτόχρονα, το βιβλίο είναι ένα χρονικό χειραφέτησης και απογαλακτισμού από ένα νοσηρό σχήμα – ο πατέρας έχει πεθάνει, η μητέρα είναι χρεωκοπημένη και βυθισμένη στην απελπισία, με εξάρσεις οργής και μανίας, ο μεγάλος αδελφός προκαλεί τρόμο, ο μικρός στοργή κι όμως πεθαίνει τόσο πρόωρα… Μέσα στο οικογενειακό χάος και την οικονομική ανέχεια, το ένστικτο της ζωής θα θριαμβεύσει, η μικρή θα καταφέρει να ξεφύγει, έχοντας στις αποσκευές της έναν παράξενο έρωτα που στον αποδέκτη του δεν ομολόγησε ποτέ.
Classical_Series_140x205
Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
