***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***

Τριλογία του Λεβάντε, Ολίβια Μάνινγκ, Εκδόσεις Μεταίχμιο

Η Βαλκανική Τριλογία και η Τριλογία του Λεβάντε αποτελούν ένα από το πιο μνημειώδη και ευμεγέθη έργα που έχουν γραφτεί ποτέ για τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, συνδυάζοντας αγαστά Λογοτεχνία και Ιστορία. Η αξία του έργου αυτού της Βρετανίδος συγγραφέως Olivia Manning αναγνωρίστηκε μετά τον θάνατό της, το 1980 και γυρίστηκε μάλιστα και ταινία στη μικρή οθόνη με τίτλο Fortunes of War και πρωταγωνιστές τους Κάνεθ Μπράνα και Έμμα Τόμσον, στους ρόλους του πρωταγωνιστικού ζεύγους Γκάι και Χάριετ Πρινγκλ.

Το ζευγάρι αυτό των Βρετανών ένωσε τις τύχες του λίγο πριν από το ξέσπασμα του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Η αρχή του βρίσκει το ζεύγος στην Ανατολική Ευρώπη, όπου ο Γκάι διδάσκει σε πανεπιστήμιο. Η διαμονή τους εκεί είναι το θέμα του πρώτου βιβλίου, της Βαλκανικής Τριλογίας-να σημειώσουμε εδώ παρνεθετικά ότι το κάθε βιβλίο αποτελείται από τρία επιμέρους μικρότερα βιβλία-.

Η εισβολή των Γερμανών θα αναγκάσει τους Πρινγκλ να καταφύγουν από τη Ρουμανία στην Ελλάδα και από εκεί στην Αίγυπτο, όσο οι ναζί προελαύνουν. Ούτε στη Μέση Ανατολή θα γλιτώσουν, όμως από τον ναζιστικό κίνδυνο, καθώς τα γεγονότα της Τριλογίας του Λεβάντε διαδραματίζονται κατά τα έτη 1941-1942, ακριβώς τότε δηλαδή που η “αλεπού της ερήμου”, ο Γερμανός πανέξυπνος στρατάρχης Ρόμμελ  προελαύνει στη Βόρειο Αφρική και σκορπά τον τρόμο στους Συμμάχους.

Η υπόθεση του βιβλίου εκτυλίσσεται σε τρεις κυρίως πόλεις: την Αλεξάνδρεια, το Κάιρο και τη Δαμασκό. Το νεαρό ζευγάρι πλαισιώνουν έντονες προσωπικότητες, όπως ο ηθοποιός Έινταν Σέρινταν και ο νεαρός αξιωματικός Σάιμον Μπόλντερστοουν και δυναμικές γυναίκες όπως η Αντζελίνα και η Εντουίνα.

Πέρα από την καθαρά ιστορική διάσταση του βιβλίου, το οποίο απεικονίζει έξοχα την καθημερινότητα των απλών πολιτών στις πόλεις της Μέσης Ανατολής, αλλά και των στρατιωτών στο μέτωπο, το βιβλίο καταγράφει τα ήθη και τα έθιμα της ζωής στην Ανατολή, αλλά και τα ήθη των αποικιοκρατών και της “καλής αγγλικής κοινωνίας”. Η υπενθύμιση της στυγνής αποικιοκρατίας Γάλλων και Άγγλων στη Μέση Ανατολή είναι διαρκώς παρούσα, αφού η συγγραφέας βάζει συχνά πυκνά τους ντόπιους να εκφέρουν κρίσεις για τους “προστάτες” που έχουν καταλάβει τη χώρα τους.

Θεματικά, εκτός από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και την ηθογραφία της κοινωνίας της εποχής, η Manning επιμένει στην εναργή αποτύπωση της γυναικείας ψυχολογίας μιας εκπροσώπου της ανώτερης μεγαλοαστικής αγγλικής τάξης. Η Χάριετ είναι μία γυναίκα δυναμική,γεμάτη ενέργεια και όρεξη για ζωή, την οποία όμως ο σύζυγός της αφήνει διαρκώς μόνη. Το αποτέλεσμα είναι να αισθάνεται παραμελημένη και να θελήσει να κάνει και η ίδια, κάποια στιγμή, την επανάστασή της με τον τρόπο της. Αγάπη υπάρχει φυσικά μεταξύ του ζεύγους, όμως η Χάριετ ξέρει πολύ καλά ότι αυτό δεν αρκεί. Και ο Γκάι αγαπάει τη γυναίκα του, αγαπάει, όμως, ίσως λίγο περισσότερο τη δουλειά του, δηλαδή τη διδασκαλία των φοιτητών, με την οποία δηλώνει ερωτευμένος. 

Τα πρόσωπα που πλαισιώνουν το ζευγάρι είναι προσεκτικά διαλεγμένα από τη Manning, έτσι ώστε καμία πτυχή της κοινωνίας του ’40 να μην μείνει απέξω από τις σελίδες του βιβλίου. Τίποτε δεν είναι τυχαίο, όλα είναι προσεκτικά σχεδιασμένα σε μία αφήγηση κινηματογραφική και ρεαλιστική, που δεν επιμένει τόσο σε αποτύπωση συναισθημάτων και λεπτομερειών, δεν λησμονεί όμως συγχρόνως και την ωραιότητα των περιγραφών στα σημεία που είναι απαραίτητο.

Το ανδρόγυνο βιώνει στιγμές έντασης, αλλά και αγάπης. Η αρρώστια της Χάριετ θα είναι εκείνη που θα κρίνει τελικά το μέλλον της σχέσης της με τον Γκάι. “Αυτός είναι ο γάμος. Το να ξέρεις υπερβολικά πολλά για τον άλλον”. Αυτό μονολογεί η Χάριετ, θέλοντας να ξορκίσει τις άσχημες στιγμές της με τον Γκάι. Από τη μία νοσταλγεί τον τόπο της, από την άλλη, όμως, δεν θέλει να επιστρέψει μονάχη στην πατρίδα της. Πολλές φορές ευχόταν να είναι άντρας. Αυτό και μόνο δείχνει την συγκαλυμμένη καταπίεση που υφίσταντο πολλές γυναίκες, ιδίως των αστικών τάξεων, εκείνη την εποχή από τους συζύγους τους, οι οποίοι τις αντιμετώπιζαν πολλές φορές μονάχα ως διακοσμητικά “μπιμπελό”.

Ο πόλεμος ρίχνει τη βαριά σκιά του σε ένα βιβλίο που κρύβει αρκετές αφηγηματικές εκπλήξεις καθώς προχωρά ο αναγνώστης την ανάγνωση. Ο φόβος για τον θάνατο, η αβεβαιότητα για το αύριο και η αγωνία για την τύχη των αγαπημένων προσώπων, καθώς και ο πόνος της απώλειας πρωτοστατούν. “Θεέ μου, τι κάνουμε στις χώρες των άλλων ανθρώπων!” αναφωνεί ο Σάιμον σε μια φράση που καταφέρνει να συμπυκνώσει όλη τη φρίκη του πολέμου.

Εν ολίγοις, η Τριλογία του Λεβάντε είναι ένα έργο κλασικό. Είναι γραμμένο με την ευαισθησία που μονάχα μία γυναίκα θα μπορούσε να δείξει στην αποτύπωση των πολλών και διαφορετικών χαρακτήρων, όσο και στην απεικόνιση της γυναικείας ψυχολογίας με τρόπο που θυμίζει ίσως τις αδελφές Μπροντέ. Περιγράφει, επίσης, έξοχα το πως τα γυρίσματα της Ιστορίας επηρεάζουν τις τύχες των απλών ανθρώπων. Και φυσικά, αυτό είναι κάτι το οποίο ισχύει στον μέγιστο βαθμό για ένα γεγονός τόσο μεγάλης κοσμοϊστορικής σημασίας όπως ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος.

Διαβάστε Επίσης: Βαλκανική τριλογία: ένα έργο σταθμός της κλασικής λογοτεχνίας

Αποκτήστε το βιβλίο

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.