Άξια επιστροφή; Μια κριτική για το Δόκτωρ ύπνος του Στίβεν Κινγκ, από τον Δημήτρη Μαμαλούκα
Εισαγωγικά ζητήματα Ο Κινγκ κεντάει στις πρώτες σελίδες με τα εισαγωγικά κομμάτια του, αυτές τις μικρές δόσεις που μας βάζει στην ιστορία και παράλληλα κάνει τη σύνδεση με τη Λάμψη. Πολύ συχνά αυτά τα κεφάλαια είναι τόσο μεστά και περιεκτικά και τόσο δουλεμένα, που η ανάγνωσή τους είναι απολαυστική. Η Λάμψη Πριν ανοίξω το […]
Καταποντισμένο νόημα, της Λίνας Πανταλέων
«Νόμιζε πως είχε τη δύναμη, μα δεν ήταν αυτός ο δυνατός. Το όπλο ήταν ο δυνατός. Αυτός ήταν ο αδύναμος. Όπως σε όλες τις αυτοκτονίες. Αν απαγχονιστείς, ο δυνατός είναι το σκοινί. Αν πάρεις χάπια, τα χάπια είναι ο δυνατός. Όταν κόβεις τις φλέβες σου, το ξυράφι έχει τη δύναμη. Όταν ρίχνεσαι από ψηλά, το […]
Η πηγή του Άδη, της Λίνας Πανταλέων
Η Λήθη ήταν μία από τις πηγές του Άδη. Ένας άλλος μύθος μας λέει πως στην τραγωδία του Οιδίποδα συνέτεινε η μοιραία διέλευσή του από ένα τρίστρατο. Στο ρετιρέ μιας τριώροφης πολυκατοικίας σε ένα τρίστρατο, κάπου στην Αθήνα, ένας άντρας και μια γυναίκα, άγνωστοι μεταξύ τους, συμβιώνουν με ένα ταριχευμένο πτώμα. Έξω από την μπαλκονόπορτα μια λάβρα […]
Μεταμοντερνισμός: από τη θεωρία στην πράξη, του Βασίλη Καγιά
Η μοναδική οικογένεια, Λευτέρης Καλοσπύρος, Εκδόσεις Πόλις «Άρχισα να γράφω διότι είχα περισσότερες από μία ιστορίες να αφηγηθώ• όλες ασύγκριτα πιο ενδιαφέρουσες από την ιστορία της ζωής μου», ακούγοντας κανείς τη δήλωση του Λευτέρη Καλοσπύρου για το πρώτο του βιβλίο, τη Μοναδική Οικογένεια, δεν μπορεί παρά να σκεφτεί τη ρήση που θέλει τη συγγραφική […]
Το κόκκινο τσίρκο, της Λίνας Πανταλέων
«Ο πρώτος και απλούστερος κανόνας της τέχνης του κλόουν είναι να πέφτεις στα μαλακά πάνω στον φιόγκο». Ο Πραβιέν Σεργκέγεβιτς Μακάρεφ, ήρωας του δέκατου μυθιστορήματος της Σώτης Τριανταφύλλου, ήταν ήδη αρκετά πεσμένος προτού μυηθεί στα κόλπα του τσίρκου. Για έναν άνθρωπο για τον οποίο κάθε καινούργια μέρα σημαίνει μια ακόμα προσπάθεια να μείνει ζωντανός, η […]
Χαμαιλέοντες: Μαθήματα μεταπολιτευτικής ιστορίας, του Βασίλη Καγιά
«Ένας συγγραφέας δεν είναι υποχρεωμένος να γράφει σχετιζόμενος άμεσα με την ιστορία της εποχής του», έγραφε ο George Orwell , «αλλά ένας συγγραφέας που παραβλέπει τα κυριότερα γεγονότα της είναι είτε άξεστος είτε απλά ηλίθιος», κατέληγε με τη γνωστή του τραχύτητα. Έχοντας, συνειδητά ή ασυνείδητα, υπόψη τον παραπάνω αφορισμό, οι Έλληνες συγγραφείς καταπιάνονται όλο και […]
Ο πολυαίμακτος ναός της Παλλάδας, της Λίνας Πανταλέων
Το χειρότερο με τις αποφάσεις είναι πως πρέπει να ληφθούν. Διότι, το ξέρουμε, είμαστε οι επιλογές μας. Ωστόσο, αν επιμένουμε να διαβλέπουμε εννοιολογικές αποχρώσεις σε λέξεις κατ’ ουσίαν συνώνυμες, θα παρατηρούσαμε μια αδιόρατη διάσταση ανάμεσα στην επιλογή και την απόφαση. Η πρώτη υπαινίσσεται μια εθελούσια χειρονομία, ενώ η δεύτερη εμπεριέχει τον εξαναγκασμό. Ο Κωνσταντίνος Τζαμιώτης […]
Διασυρμός – Από την απόλαυση της ανάγνωσης στην ανάγνωση της απόλαυσης, του Βασίλη Καγιά
Διασύρω, δηλαδή γελοιοποιώ δημοσίως, δηλαδή βλάπτω, εκθέτω, διαπομπεύω κάποιον ή την υπόληψή του, Διασυρμός, με τη λέξη πλήρως αποφορτισμένη από το αρνητικό της φορτίο, η εμμονική συγκέντρωση εμμονών, Διασυρμός, ένας ύμνος στις μνημειώδεις μαζώξεις ενός μυθιστορηματικού μνημονικού, Διασυρμός, η ρυθμική ροή ενός ρέοντα λόγου αναμφισβήτητα ανένταχτου σε απόπειρες αποσαφήνισής του. Διασυρμός, λοιπόν, είναι ο τίτλος […]
Ο Κρότος του Πέμπτου Σφυριού, του Γιάννη Αντιόχου
Αυτή η γειτονιά είναι για όλους μας ένα κλουβί. Κανείς δε ζει αληθινά αυτό που θα `θελε να ζει, γιατί το όνειρο είναι μια στιγμή κι όλες οι άλλες οι στιγμές απελπισία. Μέσα σ αυτό το δρόμο γεννιόμαστε, ζούμε και πεθαίνουμε, μαζί με μας και τα όνειρά μας, μαζί με μας και τα παιδιά […]
”Εαρινό Εξάμηνο” Ο Απόστολος Λαμπρόπουλος γράφει για το μυθιστόρημα του Γιώργου Στόγια
Σπουδάζοντας παραπλεύρως Το Εαρινό εξάμηνο του Γιώργου Στόγια (Απόπειρα, 2013) πλαγιοκόπησε τα ελληνικά εκδοτικά πράγματα μέσω του κυβερνοχώρου: άρχισε να δημοσιεύεται ηλεκτρονικά σε συνέχειες, ενώ σε μεταγενέστερο στάδιο τα επιμέρους κεφάλαια πήραν την τελική τους μορφή και συναπάρτισαν τον έντυπο τόμο συνυπολογίζοντας, μεταξύ άλλων, σχόλια και προτάσεις των διαδικτυακών αναγνωστών του. Επιπλέον, το Εαρινό εξάμηνο […]
Βιβλιάριο Ποίησης, του Γιάννη Αντιόχου
Συμβαίνει στις μέρες μας να μπορείς να αναφωνήσεις με ένα βιβλίο ποίησης πως η μεγάλη ελληνική ποιητική παρακαταθήκη μπορεί ακόμα να ανανεώνεται. Δεν συμβαίνει όμως συχνά, ίσως ποτέ δεν συνέβαινε συχνά, να φυλλομετράς βιβλιάρια ποίησης με τα οποία συνδιαλέγεσαι. Νομίζω λοιπόν πως έχω το δικαίωμα τηρώντας όλα αυτά τα χρόνια ιδιαίτερη σιωπή προς το έργο […]
Το χορικό ενός αθετημένου θανάτου, της Λίνας Πανταλέων
«Αυτή είναι η ανθρώπινη ζωή. Υπάρχει πολύς πόνος και όλοι είναι υποχρεωμένοι να τον αντέξουν». Στη ζωή δεν υπάρχει ούτε νόημα ούτε συνοχή, εδώ πλεονάζουν η απροσδιοριστία και η ασυναρτησία, οι προσδοκίες περιγελιούνται από την πραγματικότητα, οι επιθυμίες υποτάσσονται στις διαψεύσεις, οι βεβαιότητες αποδεικνύονται όλες εύτηκτες, οι άμυνες και οι κάθε λογής οχυρώσεις καταρρέουν μπροστά […]
Όταν τα βλέφαρα γίνονται αυλαίες, της Έλενας Μαρούτσου
Κοίταζα τις προάλλες την κόρη μου να παίρνει ένα πλαστικό ζωάκι και να το βάζει να φιλάει ένα άλλο. Τα ζώα που είχε στη διάθεσή της ήταν σε ζευγάρια – για κάποιο παιχνίδι επρόκειτο με την κιβωτό του Νώε – κι εκείνη ποτέ δεν έβαζε μια ζέβρα να φιλήσει έναν ελέφαντα. Μια κότα έναν ρινόκερο. […]
Γαλαξίες και Κομήτες…, του Γιάννη Αντιόχου
Όταν έλαβα την πρώτη κλήση μέσα από την πλατφόρμα του facebook, από την Μάτα Καστρησίου για να μου αποστείλει το βιβλίο της, Τα απορριμματοφόρα των Έξι, απόρησα, για το κοινό σημείο μου με τη δική της δημιουργία. Ξέρετε, οι ποιητές, είναι λίγο εστέτ, ο κατάφορα πεζός λόγος προσωπικά δεν με βρίσκει οικείο και με κάνει […]
Λολίτα: η ιστορία πίσω από το μυθιστόρημα, του Βασίλη Καγιά
«Πίσω από το μυθιστόρημα, η ιστορία», θα’ λεγε κανείς παραφράζοντας το διάσημο σύνθημα του Μάη του ‘68. Πρόκειται για βιβλία που ταξίδεψαν από και προς διάφορους εκδοτικούς οίκους, απορρίφθηκαν, επέμειναν, παραπέμφθηκαν σε δίκη με την έκδοσή τους, απαγορεύτηκαν, εισέπραξαν μερικές καταδικαστικές κριτικές, έτυχαν κάθε είδους –λογικής ή παράλογης- ερμηνείας και τελικά καθιερώθηκαν. Δημιούργησαν, κατά τον […]
Μάρτυς Μου Ο Θεός: Η ιστορία Μιας Πτώσης, της Έλενας Μαρούτσου
«Αναμνήσεις μια δυστυχισμένης ζωής» θα ονόμαζε ο Χρυσοβαλάντης, ο ήρωας του βιβλίου του Μάκη Τσίτα, αυτή τη συρραφή σκόρπιων επεισοδίων απ’ τη ζωή του. «Η ιστορία μιας πτώσης» θα την ονόμαζα – αν μου επέτρεπε – εγώ. Όπως κάθε πτώση, ξεκινάει από ψηλά. Τα ψηλά του Χρυσοβαλάντη δεν είναι σημειωτέον και πολύ ψηλά. Ουδέποτε υπήρξε […]
Στα έγκατα του πολιτισμού, της Λίνας Πανταλέων
Μια δυστοπία, χτισμένη πάνω στις εφιαλτικότερες όψεις της σύγχρονης ζωής, σκηνογραφεί ο Νίκος Μάντης στο πρόσφατο μυθιστόρημά του. Η απόκοσμη τοπιογραφία του βιβλίου απέχει πάνω από έναν αιώνα από τη σημερινή εικόνα του κόσμου, αλλά υποθάλπει στις πιο νευραλγικές της συνάψεις τα κρίματα του παρελθόντος, δηλαδή του δικού μας παρόντος. Παρ’ όλα αυτά, οι ένοικοι […]
Η Βασιλική-Βίκυ στο «Μπορείς να κλάψεις μέσα στο νερό;», του Θανάση Χειμωνά
Πίσω από τον Ρασκόλνικοφ, πίσω από την Άννα Καρένινα, πίσω από τον Τζάκ Τόρενς υπάρχουν δεκάδες αφανείς λογοτεχνικοί ήρωες που βάζουν το δικό τους λιθαράκι στην εξαίσια πλοκή των μυθιστορημάτων που αγαπήσαμε. O Θανάσης Χειμωνάς σκιαγραφεί έναν από αυτούς… Η Βασιλική-Βίκυ στο «Μπορείς να κλάψεις μέσα στο νερό;» του Αλέξη Σταμάτη. Το «Μπορείς […]
Mέγιστο ίχνος, του Δημήτρη Σωτάκη [ Βαγγέλης Χατζηγιαννίδης, Το ελάχιστο ίχνος ]
Το σημαντικότερο επίτευγμα στο τελευταίο βιβλίο του Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη είναι ότι μέσω της αφήγησής του, αποδεικνύει ότι πρόκειται για έναν άνθρωπο, απαλλαγμένο από συμπλέγματα και λογοτεχνικά κλισέ. Για μένα, αυτό είναι το θεμέλιο που ακριβώς χρειάζεται κανείς, για να χαρακτηριστεί πραγματικός συγγραφέας. Τα υπόλοιπα-που είναι εξαιρετικά-έρχονται σε δεύτερη μοίρα. Το «Ελάχιστο Ίχνος» δεν είναι ένα […]
Του κανενός το Ρόδο, του Γιώργου Γλυκοφρύδη
Το Amsterdam, θα είναι πάντα αυτό που έχει μείνει να είναι. Μία ακραία γοητευτική πόλη ειδικά για νέους ανθρώπους είτε στην ηλικία είτε στο μυαλό. Πόσο μάλλον και στα δύο. Ανοικτή σε ζωές που για την Αθήνα, ας πούμε, είναι πέραν κάθε φαντασίας, εξαιρώντας πιθανόν κάποιες συνοικίες της. Τα Εξάρχεια, ας πούμε. Τέτοιες ζωές, του […]
Το Ουράνιο Τόξο της Βαρύτητας: Αποτυπώματα Ενός Αριστουργήματος, του Βασίλη Καγιά
Η αυτοεξορία του Τόμας Πύντσον από τη δημόσια σφαίρα, πέρα των συνδηλώσεων που ενέχει για τη συγγραφική, πολιτική και ψυχολογική του υπόσταση, ειδικά στα χρόνια της νιότης του είχε καταστήσει τη συλλογή των βιογραφικών του στοιχείων διαδικασία ανάλογης δυσκολίας με την κατανόηση των περίπλοκων μυθιστορημάτων του χωρίς επιμονή κι υπομονή, στοχευμένη έρευνα και, κυρίως, μεθοδική αυταπάρνηση […]
Εξαιρετικά Δυνατά και Απίστευτα Κοντά, της Έλενας Μαρούτσου
Πού είχαμε μείνει; Α, έλεγα λοιπόν – πριν με διακόψει η μοίρα για να μου βάλει στο χέρι ένα βιβλίο του γούστου της – πως η λογοτεχνία, όταν κάποια άλλη τέχνη πάει να κάτσει δίπλα της, τραβιέται ενοχλημένη πιο κει. Έλεγα επίσης πως μόνο στα παιδικά βιβλία, τα λιγότερο δηλαδή «σοβαρά» ανέχεται ο λόγος να […]
Ένα τρίτο αλήθεια και δύο τρίτα ψέματα, της Έλενας Μαρούτσου
Ξέρω, θα μου πείτε πως σας έταξα να σας μιλήσω για το Απίστευτα Κοντά, Εξαιρετικά Δυνατά του Τζόναθαν Φόερ, και πώς ενσωματώνει στην αφήγησή του τη ζωγραφική. Ελπίζω η συνέπεια να μην είναι η αρετή για την οποία επιλέξατε να με διαβάζετε γιατί, αγαπητοί αναγνώστες, τα σχέδια άλλαξαν. Η μοίρα, αυτή που μοιράζει δηλαδή τα […]
Πετροπόλεμος ή, αλλιώς, ο πόλεμος του Πέτρου, της Λίνας Πανταλέων
Δεινόν το πάλαι κείμενον ήδη κακόν επεγείρειν. Σκληρό να ξυπνάς μια πληγή, από καιρό που λουφάζει. Σοφοκλής, Οιδίπους επί Κολωνώ (μετ. Μ.Ι. Μπαχαράκης) Το βιβλίο αυτό ο Κορτώ το έχει γράψει πολλές φορές και άλλες τόσες το έχει αποσιωπήσει ή το έχει κάνει κομμάτια, που τα εγκατασπείρει τεχνηέντως στις μυθοπλασίες του, είτε ζοφερές είτε […]
”Μέλι Κόλλησε στα Χείλη”. Η Ασημένια Σαράφη γράφει για το μυθιστόρημα του Μάνου Κοντολέων
«Όταν είμαι – ή θέλω να είμαι – αισιόδοξος», σημειώνει κάπου ο Μάνος Κοντολέων, «τότε γράφω για παιδιά… Όταν ονειρεύομαι μια επανάσταση, τότε γράφω για εφήβους… Όταν φοβάμαι, τότε είναι που γράφω για τους ενήλικες… Κι επειδή όποιος φοβάται, θυμώνει, αυτό είναι ένα μυθιστόρημα που το διατρέχει ένας θυμός». Και σίγουρα τούτο το τελευταίο μυθιστόρημα […]
Μια προσωπική κριτική για το Joyland του Stephen King, του Δημήτρη Μαμαλούκα
Η δική μου, απολύτως προσωπική ματιά για το τελευταίο βιβλίο του Στίβεν Κινγκ που κυκλοφόρησε στα ελληνικά. Όσοι έχουν διαβάσει και άλλα γραπτά μου σχετικά με τα βιβλία του Κινγκ γνωρίζουν ότι αφιερώνω και μερικές γραμμές για την περιγραφή και την κριτική της τυπογραφικής έκδοσης του βιβλίου. Περί έκδοσης Μπελ λοιπόν, η μετάφραση μου φάνηκε […]
Ο Κοιλιάς στο «Δίκιο», του Θανάση Χειμωνά
Πίσω από τον Ρασκόλνικοφ, πίσω από την Άννα Καρένινα, πίσω από τον Τζάκ Τόρενς υπάρχουν δεκάδες αφανείς λογοτεχνικοί ήρωες που βάζουν το δικό τους λιθαράκι στην εξαίσια πλοκή των μυθιστορημάτων που αγαπήσαμε. Κάθε βδομάδα, ο Θανάσης Χειμωνάς σκιαγραφεί έναν από αυτούς… Ο Κοιλιάς στο «Δίκιο» του Νίκου Αραπάκη Το πρώτο στοιχείο που σε […]
Ο Διάβολος στην αφήγηση της ιστορίας της Ιστορίας, του Γιώργου Γλυκοφρύδη
Τα μυθιστορήματα που σε αρπάζουν από τα μαλλιά με το που ξεκινάς την πρώτη σελίδα, είναι αυτό που αποζητώ. Και στην “Χορεύτρια του Διαβόλου” συμβαίνει αυτό ακριβώς. -Λονδίνο, 11 Δεκεμβρίου 1936- Δεκάδες μυθιστορήματα ξεκινούν έτσι. Αλλά δεν είναι αυτό, δεν είναι απλά η ημερολογιακή και τοπολογική αναφορά που σε ρίχνει απευθείας στο υπόγειο του […]
Ένα παραμύθι για τον πόνο, της Λίνας Πανταλέων
«Ένας εγκέφαλος πεθαίνει αν σταματήσει να συγκινείται, αν ξεχάσει το τραγούδι και τη μουσική, κάτι που όριζαν ως αμουσία και δυσμελωδία». Ο Φρανσουά Αρντανουί, ο πάσχων ήρωας του Ερίκ Φοτορινό, σέρνει πίσω του μια δισύλλαβη συμφορά, μια νύχτα (nuit) που σφράγισε το όνομά του. Μια νύχτα που συσκότιζε τα παιδικά του χρόνια στο Μπορντώ, φυλακίζοντάς […]
Τι διάβασα φέτος το καλοκαίρι, του Στέφανου Δάνδολου
Ναι, μπορώ να πω ότι το 2013 έχει κυλήσει θαυμάσια από αναγνωστικής πλευράς. Ξεκίνησε με Λε Καρέ (επιτέλους ολοκλήρωσα την Τριλογία του Κάρλα, με τον αριστουργηματικό «Εντιμότατο Μαθητή» και το πολύ καλό «Οι άνθρωποι του Σμάιλι»), συνεχίστηκε το Πάσχα με το ανέμισμα μιας παλιάς μεταξωτής βεντάλιας (κάπως έτσι αισθανόμουν διαβάζοντας την υπέροχη «Επιστροφή στο Μπράιτσχεντ» […]
